Qarabağda həlak olmuş şə
Yüklə 5,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Козбаненко В.A.
- ’ Лобанов
ilqar Məmmədov şərtlər kompleksi ilə korrelyativ əlaqəsi var. Azərbaycan üçün də bu məsələ mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hal-hazırda bazar iqtisadiyyatının formalaşdırılması problemləri ilə üzləşən Azərbaycan Respublikasında sosial müdafiə sisteminin iqtisadi və hüquqi bazasının inkişaf etdirilməsinə böyük ehtiyac var. Siyasi funksiya. Dövlətin siyasi funksiyasının məzmununa dövlətin siyasi iradəsinin həyata keçirilməsi, dövlət idarəetməsinin əsas məqsəd və vəzifələrinin müəyyənləşdirilməsi, cəmiyyətdə özünə yer alan müxtəlif maraqların, dövlətin əsas fəaliyyət istiqamətləri üzrə dövlət orqanlarının fəaliyyətinin təşkil və idarə olunması, həmçinin hakim siyasi elitanın mövqeyinin qorunub saxlanması daxildir. Bu funksiya müxtəlif qruplar, siyasi partiyalar və digər birliklər arasında, həmçinin onlarla dövlət arasında yaranan siyasi münasibətlərin tənzimlənməsinə yönəlir. Odur ki, dövlətin siyasi funksiyası hakimiyyətin təşkili və həyata keçirilməsi prosesində müxtəlif qruplar arasında yaranan münasibətlərin mövcud qaydalara və proseduralara uyğun tənzimlənməsini təmin edir. Qeyri-leqal, gizli təşkilatların, silahlı qruplaşmaların yaradılmasının qarşısının alınması, siyasi yürüşlərin və kütləvi siyasi tədbirlərin keçirilməsi qaydalarının müəyyənləşdirilməsi, seçkilərin keçirilməsinin təşkil edilməsi, vətəndaşların siyasi hüquqlarının reallaşmasını təmin edən fəaliyyətin həyata keçirilməsi, siyasi münasibətlərin «siyasi oyun» qaydalarına uyğun tənzimlənməsi və s. dövlətin siyasi funksiyası ilə bağlı olan hadisələrdir. V.A.Kozbanenkonun yazdığı kimi, «dövlət bütövlükdə cəmiyyətə aid olan maraqları nəzərə almaqla müxtəlif tələbatların, maraqların, fəaliyyət növlərinin və formalarının uzlaşdırılmasını təmin edir. Bunun üçün dövlət formalaşmış hüquq normaları sisteminə əsaslanmaqla öz orqanları vasitəsilə siyasi hakimiyyət mexanizmi kimi çıxış edir və cəmiyyətdə baş verən proseslərin, cəmiyyətə aid işlərin idarə olunmasını-dövlət idarəetməsini həyata keçirir. Beləliklə, dövlət idarəetməsi ictimai
proseslərə və
münasibətlərə təşkiledici-tənzimləyici təsir göstərir. Hər zaman insanların ehtiyacları, tələbatları, maraqları və istəkləri ilə bağlı
Dövlət və hüquq nəzəriyyəsi olan dövlətin təyinatı onların birgəyaşayış qaydalarını tənzimləmək, həmin qaydaları təmin edə bilməkdir».'' Dövlət hakimiyyətinin xarakterinə uyğun şəkildə formalaşan dövlət idarəetmə təsirlərinin xarakteri və həddi siyasi funksiyanın konkret formasını yaradır. Buna görə də, dövlətlərin siyasi funksiyaları dövlətin tarixi tiplərinə, idarəetmə formalarına və siyasi rejimlərə görə bir-birindən fərqlənir. Dövlətin məqsəd və vəzifələrinin reallaşması dövlət siyasətinin (ictimai siyasətin) müəyyənləşməsi və reallaşması yolu ilə həyata keçirilir. Bu baxımdan, dövlət siyasəti (ictimai siyasət) ictimai problemlərin həll edilməsi, cəmiyyətin və onun ayrı-ayrı sahələrinin inkişaf etdirilməsi yolu ilə dövlət hakimiyyəti orqanlarının məqsədyönlü fəaliyyət göstərməsi kimi özünü göstərir. Praktiki səviyyədə isə dövlət siyasəti siyasi prosesi doğurur. Siyasi prosesdə öz məqsəd və vəzifələri olan, cəmiyyətin müxtəlif qruplarına aid maraqları əks etdirən müxtəlif qruplar iştirak edir. Bu proses çeşidli mexanizmlərin və vasitələrin köməyi ilə ictimai həyatın konkret sahələri üzrə məqsədyönlü siyasətin formalaş- dırılmasına və həmin sahələrlə əlaqəli müxtəlif maraqların uzlaşdırılmasına yönəlir. Qərb elmində «dövlət siyasəti» anlayışından çox «ictimai siyasət» (public policy) anlayışından istifadə olunur. Bununla da, siyasətin obyektləri kimi çıxış edən cəmiyyətin və vətəndaşların ictimai maraqları və tələbatları ön plana çəkilir. İctimai siyasət ideyasına görə, ictimai maraqlar, həmçinin vətəndaşların iradə və maraqları hakimiyyət orqanlarının müəyyənləşdirdiyi dövlət siyasətində əks olunmalıdır. ictimai siyasətin müəyyənləşməsində aşağıdan yuxarıya, yəni cəmiyyət, onun ayrı-ayrı qrupları, vətəndaşlar tərəfindən hakimiyyət strukturlarına göstərilən təsirlərin mühüm rolu var. Tədqiqatçıların fikrincə, ictimai siyasətlə dövlət siyasəti arasındakı fərq daha çox prosessual xarakter daşıyır və onlar siyasətin müəyyənləşməsinə iki əsas yanaşmanı əks etdirir. «Birinci hal- 'Козбаненко В.A. Правовые основы государственного управления. М., 2003, S.
17. 349 ilqar Mammadov da dövlət siyasəti vətəndaş cəmiyyəti institutlarının və yerli hakimiyyət orqanlarının aktiv iştirakı ilə aşağıdan formalaşmağa başlayır və bu siyasət sosial qrupların, ictimai təbəqələrin əksəriyyətinin maraqlarına uyğun olaraq ümummilli problemlərin həll edilməsinə yönəlir. Bu qaydada yaranan sistemə görə, vətəndaşların maraqları əsasında dövlət strategiyası formalaşır və tələbatlara uyğun olaraq icra orqanları vasitəsilə həyata keçirilir. İkinci halda isə dövlət siyasətinin formalaşdırılmasında əsas rol dövlət hakimiyyəti və dövlət idarəetmə orqanlarına, yəni qərarları qəbul edən məmurlara və siyasətçilərə verilir. Belə olarkən, mərkəzdə icra hakimiyyəti orqanları və bürokratik aparat durur ki, bu da, adətən, hakimiyyətin cəmiyyətə yadlaşmasına və digər neqativ nəticələrə gətirib çıxarır».’’ Göründüyü kimi, dövlət siyasəti (ictimai siyasət) bütün cəmiyyəti, həmçinin cəmiyyətin ayrı-ayrı sahələrini əhatə edir və dövlətin ümumi fəaliyyətinin müəyyənləşməsində mühüm rol oynayır. Dövlətin siyasi funksiyası isə dövlət siyasətinin tərkib hissəsi olmaqla, onun fəaliyyətinin bir istiqamətini təşkil edir. Bu funksiya dövlət tərəfindən bütün cəmiyyətin və onun müxtəlif sahələrinin idarə olunması ilə bağlı dövlət proqramlarının hazırlanmasını və bu kimi digər fəaliyyət növlərini əhatələmir. Siyasi funksiya bilavasitə siyasi hakimiyyətin formalaşması, həyata keçirilməsi ilə bağlıdır. Bu halda, biz «dövlət hakimiyyəti» ilə «siyasi hakimiyyət» anlayışlarını da bir-birindən fərqləndiririk. Dövlət hakimiyyəti hakimiyyətin qollarını, bütövlükdə dövlət mexanizmini, dövlətin hüquq və qanunvericilik sistemini, onların fəaliyyətini, yəni hakimiyyətə yiyələnmiş bu və ya digər qüvvədən asılı olmadan obyektiv olaraq həyata keçirilən suveren hakimiyyəti əhatələyən bir hadisədir. Siyasi hakimiyyət deyərkən isə, dövlət hakimiyyətinin verdiyi imkan və vasitələr hesabına bilavasitə hakimiyyətin həyata keçirilməsi, həmçinin həmin hakimiyyəti həyata keçirənlərin özünü nəzərdə tuturuq. Beləliklə,
В.В. Государственное управление и общественная политика. СПб: Питер, 2004, з. 25.
Yüklə 5,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|