Qarabağda həlak olmuş şə
Yüklə 5,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
ilqar Məmmədov İkincisi, belə bir fəaliyyət yalnız hüquqi təsir tədbirləri görməklə həyata keçirilir. Üçüncüsü, hüquq mühafizə fəaliyyəti həyata keçirilərkən ciddi şəkildə qanunla müəyyən olunmuş qaydalara, müəyyən hüquqi proseduralara riayət olunur. Dördüncüsü, hüquq mühafizə fəaliyyəti, ilk növbədə, xüsusi səlahiyyətli dövlət orqanlarına-hüquq mühafizə orqanlarına həvalə edilir. Beşincisi, hüquq mühafizə fəaliyyəti prosesində hüquq mühafizə orqanlarının, onların vəzifəli şəxslərinin qanunauyğun şəkildə qəbul etdikləri qərarların icrası məcburi xarakter daşıyır. Altıncısı, hüquq mühafizə fəaliyyəti dövlət məcburiyyəti tədbirlərindən istifadə edilməklə həyata keçirilir. Qanunvericilikdə hüquq mühafizə orqanlarının tərkibi dəqiq şəkildə göstərilmədiyindən bu boşluğun aradan qaldırılması işini hüquq elmi öz üzərinə götürmüşdür. Lakin hüquq elmində də hansı dövlət orqanlarının hüquq mühafizə orqanları sırasına aid edilməsi mübahisəsi hələ də öz həllini tapmamışdır. Məsələn, L.K.Savyuk bir sıra tədqiqatçıların müəyyənləşdirdiyi kriteriyaları əsas götürərək dövlət orqanları sırasından məhkəməni, prokurorluğu, daxili işlər orqanlarını, milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində fəaliyyət göstərən orqanları, vergi xidməti və vergi polisi, gömrük, ibtidai araşdırma, ədliyyə orqanlarını, notariatları hüquq mühafizə orqanlarına aid edir.'' Bəzi tədqiqatçıların fikrincə isə, «hüquq mühafizə orqanlarına məhkəmə hakimiyyətinə daxil olan məhkəmələr, prokurorluq və icra hakimiyyətinə aid edilən daxili işlər, milli təhlükəsizlik, ədliyyə və gömrük orqanları daxildir».2 Hüquqi dövlətdə insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi, qorunması hüquq qaydasının təmin edilməsi üzrə dövlət fəaliyyətinin başlıca istiqaməti kimi çıxış edir. Vətən- ' Савюк Л.К. Правоохранительные органы. M., 2002, s. 202. 2 Piriyev Əzim. Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları. S. 6.
Dövlət və hüquq nəzəriyyəsi daşın siyasi, iqtisadi, sosial-mədəni, şəxsi hüquq və azadlıqlarının reallaşması üçün müvafiq şəraitin yaradılması, onların mühafizə olunması həm birbaşa dövlətin, həm də ayrı-ayrı dövlət hakimiyyəti orqanlarının əsas məqsədinə çevrilir və bu hüquqi dövlətin əsas xüsusiyyəti kimi qəbul olunur. Hüquqi dövlətdə insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının qorunması, həm də hüquq mühafizəedici fəaliyyətin əsasını təşkil edir. Dövlətin hüquq qaydasının təmin edilməsi və hüquq müha- fizəetmə fəaliyyətində insan və vətəndaş hüquq və azadlıqların belə bir mövqeyə malik olmasını nəzərə alaraq bəzi alimlər hesab edirlər ki, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının, mülkiyyətin qorunması dövlətin ayrıca bir funksiyasıdır. Mədəniyyətin, elmin və təhsilin inkişaf etdirilməsi funksiyası. Mədəni münasibətlərin subyektlərindən dövlət öz xüsusi rolu ilə seçilir. Bu funksiyanı həyata keçirərkən o, cəmiyyətdə mədəni həyatın təşkil olunmasında aktiv iştirak edir. Dövlətin belə bir funksiyanı həyata keçirməsi onun cəmiyyətdə mədəni- mənəvi, intellektual, texniki inkişafın təmin edilməsi istiqamətində fəaliyyət göstərməsi deməkdir. Dövlətin, cəmiyyətin inkişafı ilə bağlı olan maraqlar mədəniyyətin bütün formalarda inkişaf etdirilməsi, elmi-texniki nailiyyətlərin əldə olunması və onların həyatda tətbiq edilməsi, həmin sahələrdə yaradıcılıq imkanlarının genişləndirilməsi ilə üzvi şəkildə bağlıdır. Yalnız öz mədəni siyasətində bunu nəzərə almaqla strateji inkişaf xətti götürmüş dövlətlər dünyadakı inkişaf tendensiyalarının doğurduğu rəqabətə dözə bilər. Dövlətin həmin funksiyanı həyata keçirə bilmək imkanları onun iqtisadi inkişaf səviyyəsi, maliyyə imkanları ilə bağlıdır. Məsələn, superdövlətə çevrilmiş ABŞ-ın inkişafı bu dövlətin elmə, təhsilə, elmi araşdırmalara, elmi-texniki nailiyyətlərin əldə olunmasına, mədəniyyətə külli miqdarda maliyyə vəsaiti ayırması, bu sahələrin dövlətin iqtisadi imkanlarından faydalanmasını təmin etməsi ilə mümkün olmuşdur. Dünyada superdövlət olmuş SSRİ-də də göstərilən istiqamətdə fəaliyyətə xüsusi əhəmiyyət verilmişdir. Dövlətin məqsədyönlü şəkildə həyata keçirdiyi siya
ilqar Məmmədov sət nəticəsində mədəni, elmi-texniki nailiyyətlər əldə olunmuş və həmin nailiyyətlərin dövlətin güclənməsində xüsusi rolu olmuşdur. Nəzəriyyəçilərin fikrincə, bu funksiyanın məzmununa dövlət tərəfindən mədəniyyətin, yəni ədəbiyyatın, incəsənətin, musiqinin, teatrın, arxitekturanın, idmanın, kütləvi informasiya vasitələrinin, elmin inkişaf etdirilməsi, elmin ictimai həyata inteqrasiya edilməsi, yaradıcı elmi fəaliyyətin və fundamental tədqiqatların, elmi nailiyyətlər nəticəsində əldə olunmuş biliklərlə təhsilin inteqrasiya olunmasının dəstəklənməsi, tarixi-mədəni abidələrin, tarixi komplekslərin qorunması kimi fəaliyyət növləri daxildir. Milli mədəniyyətin qorunması, inkişaf etdirilməsi də dövlətin bu funksiyası ilə sıx bağlıdır. Məhz dövlət tərəfindən məqsədyönlü siyasətin həyata keçirilməsi yolu ilə millətin tarixən formalaşdırdığı və yaşatdığı mədəniyyəti inkişaf etdirmək mümkündür. Milli-mədəni irsin qorunmasının mədəniyyətin inkişaf imperativlərindən biri kimi qəbul edilməsi sadəcə, nəzəri və ya ideoloji məsələ deyil. O, həm də sosial-mədəni pərakəndəliyin dəf edilməsi baxımından praktiki əhəmiyyət kəsb edir. Dünya sivilizasiyasına inteqrasiya olunan cəmiyyətlərdə mədəni inkişaf prioritetlərinin iki əsas istiqamətinin müəyyənləşməsi vacib hesab olunur. Onlardan biri millətin özündə mədəni identifikasiyanın, onun mənəviyyatının və tarixi yaddaşının formalaşmasının əsas faktoru kimi çıxış edən mədəni irsin qorunması və inkişaf etdirilməsi, digəri isə qlobal proseslərin doğurduğu tələblərə cavab verilməsi ilə bağlıdır. Demokratik cəmiyyətlərdə mədəniyyətin, elmin və təhsilin inkişaf etdirilməsi funksiyasının reallaşmasını təmin edən mədəni siyasət cəmiyyətin inkişaf strategiyasına daxil edilməklə sosial inteqrasiyaya nail olmağa, həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına və milli birliyin yaradılmasına xidmət edir. Dövlət vətəndaşların mədəni həyatda iştirak etməsi və mədəni nailiyyətlərdən, mədəni dəyərlərdən, informasiya resurslarından bəhrələnməsi ilə bağlı konstitusion hüquqların reallaşmasının əsas təminatçısı kimi çıxış etməklə mədəni məkanın daxilən bütövləş- 356 Yüklə 5,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|