217
imzalaya və əməliyyat apara bilərlər. Həm birjanın üzvləri,
həm də digər sahibkarlar əməliyyatlarda iştiraka görə birjaya
sabit məbləğ ödəyirlər. Bununla yanaşı, iştirakçılar həyata
keçirdikləri əməliyyatların dəyərindən asılı olaraq birjaya
müəyyən faiz ödəyirlər. Ödənilən məbləğlər birjanın fəaliy-
yətinin maliyyələşdirilməsinə sərf edilir.
Xüsusi birjalar bir qayda olaraq məhdud sayda üzvlər-
dən ibarət olmaqla qapalı tipli səhmdar cəmiyyət formasında
yaradılır. Birjalar onların funksiyalarını, strukturunu, idarə
edilməsi qaydalarım, fəaliyyətdə olan üzvlərinin sayını, onların
birjaya qəbul edilməsi və birjadan xaric edilməsi qaydalarmı
özündə əks etdirən nizamnamələri əsasında fəaliyyət göstərir-
lər. Birjanın üzvləri özlərinin broker məntəqələrinə malik
olurlar. Bu məntəqələrdə bilavasitə sazişləri hazırlayan broker-
lər, onların köməkçiləri və digər köməkçi heyət fəaliyyət
göstərirlər.
Birja bilavasitə alqı-satqı müqavilələri üzrə sazişlər
bağlamırlar; bu əməliyyatları birjanın üzvləri öz brokerləri
vasitəsilə həyata keçirirlər. Birjanın üzvləri divident almırlar,
onun xidmətlərindən istifadə etmirlər, ancaq həyata keçirdikləri
əməliyyatların məbləğindən asılı olaraq birjaya müəyyən faiz
ödəyirlər. Birjanın üzvləri real əmtəələr və ya möhtəkirlik
əməliyyatları üzrə müştərilərin sifarişlərini yerinə yetirdiklə-
rinə görə onlardan müəyyən haqq alırlar. Birjanın üzvləri həm
də öz hesablarına möhtəkirlik əməliyyatları apara bilərlər və
onların müvəffəqiyyətlə həyata keçiriləcəyi təqdirdə əlavə
mənfəət əldə edə bilərlər.
Birjaların quruluşu və fəaliyyətinin təşkili.
Birjaların
quruluşu və fəaliyyətinin təşkili onun üzvlərinə bütün lazımi
xidmətlərin göstərilməsi məqsədi ilə həyata keçirilir. Bu
məqsədlə birjada xüsusi komitələr yaradılır. Komitələr
əməliyyatların uçotunu aparır və sənədləşdirir, birja qiymətlə-
rini təsbit edir və müəyyən
edilmiş vaxtda yüksək, orta və aşağı