QəRİbov asəF ƏZİzov anar

5 
 
8.3.  Tərəflərin  müəyyən  edilməsi.  Müqavilənin  predmeti  və 
onun qiyməti, ümumi məbləği............................................132 
8.4.  Yüklərin  göndərilmə  müddəti  malların  haqqının  ödənil-
məsi şərtləri, qablaşdırılması və markalanması.....................136 
8.5. Satıcının zəmanəti, cərimə sanksiyaları, zərərin ödənilməsi 
və sığorta...........................................................................139 
IX FƏSİL. Podrat müqavilələri..........................................142 
9.1. Podrat müqavilələrinin ümumi əsasları..........................142 
9.2. Tərəflərin müəyyən edilməsi və müqavilənin predmeti.146 
9.3. Qiymət və müqavilənin ümumi məbləği.......................149 
9.4.  Podrat  müqavilələri  üzrə  ödəmələrin  şərtləri  və  qaydaları 
.........................................................................................152 
9.5. İşlərin yerinə yetirilməsi müddəti .................................155 
X FƏSİL. İcarə və lizinq müqavilələri..............................157 
10.1.İcarə: mahiyyəti, iqtisadi məzmunu və növləri.............157 
10.2.Əmlakın ayrı-ayrı növlərinin icarəsinin xüsusiyyətləri.160 
10.3. İcarə və lizinq əməliyyatlarının subyektləri.................163 
10.4.  Lizinq  və  icarə  fəaliyyətinin  stimullaşdırılmasının 
prinsiplər...........................................................................166 
10.5.  Operativ  və  maliyyə  (lizinq)  icarə  müqavilələrinin 
quruluşu və məzmunu ......................................................168 
XI FƏSİL.Qarşılıqlı ticarətin formaları ..........................171 
11.1. Qarşılıqlı ticarətin ümumi prinsipləri .........................171 
11.2. Əmtəələrin (malların) qarşılıqlı alışı............................173 
11.3. Barter əməliyyatları....................................................175 
11.4. Qarşılıqlı əvəzetmə əməliyyatları................................177 
11.5. Sifarişçinin xammalı ilə əməliyyatlar..........................179 
XII  FƏSİL.İnjinirinq  xidmətləri  ilə  ticarət  və  sifarişlərin 
torqda yerləşdirilməsi......................................................181 
12.1. Layihə və kəşfiyyat işlərinin yerinə yetirilməsi...........181 
12.2. Məsləhət və informasiya xidmətlərinin göstərilməsi....183 
12.3.  Elmi-tədqiqat,  təcrübi-konstruktor  və  texnoloji  işlərin 
(ETTKİ) yerinə yetirilməsi.................................................185 

---

6 
 
12.4. Torqların növləri.......................................................188 
12.5. Torqların həyata keçirilməsi qaydaları.........................191 
XIII  FƏSİL.Sənaye  və  intellektual  mülkiyyətlə  ticarətin 
xüsusiyyətləri...................................................................195 
13.1.Sənaye 
mülkiyyətinin 
obyektləri, 
ixtiralar, 
və 
nümunələr........................................................................195 
13.2. Lisenziyanın növləri..................................................197 
13.3. Lisenziya müqavilələri...............................................199 
13.4. Əmtəə nişanları.........................................................202 
13.5. Xidmət nişanları...........................................................205 
XIV FƏSİL.Xammalla ticarətin xüsusiyyətləri................207 
14.1.Xammalla ticarətin xüsusiyyətləri..............................207 
14.2. Beynəlxalq əmtəə sazişləri.........................................209 
14.3. Əmtəə birjaları..........................................................212 
14.4. Birja əməliyyatlarının növləri və texnikası.................215 
14.5. Auksion ticarət.........................................................218 
XV FƏSİL. Kommersiya fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsi 
.........................................................................................222 
15.1.  Kommersiya  fəaliyyətinin  dövlət  tənzimlənməsinin 
zəruriliyi............................................................................222 
15.2. İstehsalın və satışın stimullaşdırılması........................229 
15.3. Gömrük tənzimlənməsi.............................................232 
15.4. Tənzimlənmənin qeyri-tarif metodları........................236 
15.5. Valyuta nəzarəti........................................................242 
ƏDƏBİYYAT .......................................................................250 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

7 
 
GİRİŞ 
 
        Müasir  dövrdə  dünya  ölkələri  arasında  iqtisadi  əlaqələrin 
əsasını  həyata  keçirilən  müxtəlif  istiqamətli  ticarət  əməliy-
yatları təşkil edir. Ticarət cəmiyyətin müəyyən inkişaf mərhələ-
sində  əmtəə  istehsalı  ilə  birlikdə,  yəni  əmək  məhsulunu  öz 
istehsakı üçün yox, satışı üçün istehsal edildiyi mərhələdə mey-
dana gəlmişdir. Müasir dövrdə bazar sistemini qurmağa çalışan 
ölkələrin milli iqtisadiyyatlarının inkişafı təkcə daxili imkanlar-
la deyil, həm də beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin əsas forma-
sı  olan  xarici  ticarətdən  səmərəli  surətdə  istifadə  edilməsi  ilə 
sıx əlaqədardır. Bu baxımdan ölkələr arasında iqtisadi münasi-
bətlər  sisteminin  müxtəlif  istiqamətlərinin  həyata  keçirilməsi 
yollarını  özündə  birləşdirən  beynəlxalq  ticarət  əməliyyatların 
inkişaf  meyllərinin,  prinsiplərinin,  mexanizmlərinin,  tənzim-
lənməsinin  və  təkmilləşdirilməsinin  öyrənilməsi  mühüm  həm 
nəzəri,  həm  də  əməli  əhəmiyyətə  malikdir.  Bununla  əlaqədar, 
qeyd  edilən  istiqamətlərdə  umumiləşdirilmiş  tədqiqatlara 
əsaslanaraq hazırlanan dərs vəsaitinin, fənnin tədrisi prosesində 
rolu böyükdür.         
        Dərs  vəsaitində beynəlxalq  ticarət  əməliyyatlarının  dünya 
təsərrüfatında  rolu,  beynəlxalq  iqtisadi  siyasət,  beynəlxalq 
iqtisadi  əməliyyatlar  sistemində  beynəlxalq  birja,  beynəlxalq 
ticarət əməliyyatlarında istifadə olunan beynəlxalq müqavilələr 
və  onların  normativ  bazası,  beynəlxalq  iqtisadi  əməliyyatlarda 
rəqabət  mexanizmi,  ölkənin  valyuta-maliyyə  sistemi,  beynəl-
xalq  iqtisadi-kommersiya  əməliyyatları  terminlərinin  əhatə 
olunduğu  İNKOTERMS  ticarət  müqavilələri  üzrə  şərt  və  öh-
dəliklər  öyrənilir.  Vəsaitdə  beynəlxalq  iqtisadi  əməliyyatların 
təşkili məsələlərinə, beynəlxalq ticarət sövdələşmələrinin hazır-
lanması  və  bağlanması,  dövlətlər  arasında  birbaşa  əlaqələrdə 
beynəlxalq  alqı-satqı  müqavilələrinin  məzmunu,  bağlanması 
şərtləri, onların icrası, iqtisadi agentlər tərəfindən həyata keçiri-

---