QəRİbov asəF ƏZİzov anar

236 
 
keçirilərkən,  Azərbaycan  Respublikası  Gömrük  Məcəlləsində 
nəzərdən  tutulduğu  qaydada  verilir.  Milli  təhlükəsizliyin, 
ictimai  asayişin,  insanların  mənəviyyatının,  həyat  və  sağlam-
lığının,  mülkiyyət  hüququnun,  o  cümlədən  əqli  mülkiy-yət 
hüquqları  obyektlərinin,  heyvanlar  və  bitkilər  aləminin,  ətraf 
mühitin, xalqların bədii, tarixi və arxeoloji sərvətlərinin qorun-
ması baxımından və Azərbaycan Respublikasının başqa maraq-
ları  nəzərə  alınaraq,  qanunvericiliyə  və  beynəlxalq  müqavilə-
lərə uyğun olaraq bəzi malların gömrük ərazisinə gətirilməsi və 
ya bu ərazidən aparılması qadağandır. 
Beynəlxalq  ticarətin  asanlaşdırılması  məqsədi  ilə  göm-
rük orqanları dövlət sərhədinin buraxılış məntəqəsində mallara 
baytarlıq, fitosanitar və qanunvericiliklə müəyyən edilən digər 
nəzarət növlərini "bir pəncərə" prinsipi əsasında mümkün qədər 
qısa vaxtda həyata keçirməlidirlər. 
Əmtəələrin  və  nəqliyyat  vasitələrinin  Azərbaycan  Res-
publikasının  gömrük  sərhəddindən  keçirilməsi  müxtəlif  gömr-
ük prosedurlarının tətbiqi ilə həyata keçirilir. 
1. Sərbəst dövriyyə üçün buraxılış – gömrük rüsumları, 
vergilər və  yığımlar ödənildikdən, sonra əmtəələr daimi olaraq 
Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisində qalırlar. 
2.  Təkrar  idxal  -  ixrac  olunmuş  mallar  ixrac  edildiyi 
vaxtdan  3  (üç)  il  ərzində  eyni  vəziyyətdə,  yəni  xarici  ölkədə 
heç  bir  emala  məruz  qalmadan  gömrük  ərazisinə  tam  və  bir 
hissəsi  qaytarıldıqda,  onların  idxal  gömrük  rüsumlarından  və 
vergilərdən  tamamilə  azad  edilməklə  və  ticarət  siyasəti  təd-
birləri tətbiq edilmədən, sərbəst dövriyyəyə buraxılışıdır. 
3. Tranzit. 
3.1.  Beynəlxalq  tranzit.  Beynəlxalq  tranzit  xüsusi 
gömrük  proseduru  xarici  malların  gömrük  rüsumları,  əlavə 
dəyər  vergisi  və  aksizlər  alınmadan,  ticarət  siyasəti  tədbirləri 
tətbiq  olunmadan  gömrük  nəzarəti  altında  bir  yerdən  başqa 
yerə  daşınmasıdır.  Malların  beynəlxalq  tranziti  xüsusi  gömrük 

---

237 
 
proseduru  altında  yerləşdirilərək  daşınması  aşağıdakı  qaydada 
həyata  keçirilir:  malların  daşınması  gömrük  ərazisindən 
kənarda başlanır, yaxud başa çatır; malların daşınması gömrük 
ərazisinin  iki  məntəqəsi  arasında  gömrük  ərazisindən  kənar 
ərazidən keçməklə baş verir. 
3.2.  Daxili  tranzit.  Daxili  tranzit  xüsusi  gömrük  prose-
duru  daxili  malların  statusunu  dəyişmədən  gömrük  ərazisinin 
bir yerindən başqa yerinə daşınmasıdır. Malların daxili tranziti 
xüsusi  gömrük  proseduru  altında  yerləşdirilərək  daşınması 
gömrük  orqanlarının  icazəsi  ilə  həyata  keçirilir.  Malların 
beynəlxalq və daxili tranzit xüsusi gömrük prosedurları altında 
yerləşdirilərək daşınması qaydalarını ARDGK müəyyən edir. 
4.  Saxlanc.  Saxlanc  xüsusi  gömrük  proseduru  müvəq-
qəti  saxlanc  və  gömrük  anbarı  prosedurlarmdan  ibarətdir. 
Malların  saxlanc  xüsusi  gömrük  proseduru  altında  yerləş-
dirilməsi  qaydalarmı  ARDGK  müəyyən  edir.  Xarici  mallar 
saxlanc xüsusi gömrük proseduru altında idxal gömrük rüsum-
ları, idxal üzrə əlavə dəyər vergisi və aksizlər alınmadan, tica-
rət  siyasəti  tədbirləri  tətbiq  olunmadan  gömrük  və  müvəqqəti 
saxlanc  anbarlarında  gömrük  nəzarəti  altında  yerləşdirilir. 
Daxili  mallar  da  gömrük  qanunvericiliyinə  müvafiq  olaraq 
gömrük  anbarı  proseduru  və  ya  sərbəst  zona  xüsusi  gömrük 
proseduru altında yerləşdirilə bilər. 
5. Gömrük anbarlarında saxlanc. ARDGK tərəfindən 
verilmiş  lisenziyası  olan  şəxslərin  xaricdən  gətirdiyi  mallar 
gömrük  anbarlarında  gömrük  orqanlarının  nəzarəti  ilə  yerləş-
dirilə və saxlanıla bilər. 
6.  Sərbəst  zonanın  müəyyən  edilməsi.  ARDGK-nin 
təqdimatına  əsasən  Azərbaycan  Respublikası  Nazirlər  Kabine-
tinin icazəsi ilə gömrük ərazisində sərbəst zona yarada və ləğv 
edə bilər. ARDGK hər bir sərbəst zonanın sahəsini, onun giriş 
və  çıxış  məntəqələrini  müəyyənləşdirir.  Sərbəst  zona  qapalı 

---

238 
 
olmalıdır.  Onun  sahəsinin  perimetrləri,  giriş  və  çıxış  məntə-
qələri gömrük orqanlarının nəzarəti altında olur. 
7.  Müvəqqəti  idxal.  Təkrar  ixrac  üçün  nəzərdə 
tutulmuş  xarici  mallar  müvəqqəti  idxal  proseduru  altında 
yerləşdirilir. Bu mallardan, gömrük rüsumlarından və vergilər-
dən  tamamilə,  yaxud  qismən  azad  olunmaqla,  habelə  ticarət 
siyasəti  tədbirləri  tətbiq  edilmədən  gömrük  ərazisində  istifadə 
olunur. Mallar gömrük rüsumlarından tamamilə azad olunduğu 
halda,  onlar  həmçinin,  əlavə  dəyər  vergisindən  və  aksizlərdən 
də azad edilirlər. Müvəqqəti idxal xüsusi gömrük proseduradan 
şərtlər daxilində istifadə olunun. 
8. Əmtəələrin emalı. Daxildə emal proseduruna məruz 
qalan  xarici  mallar  aşağıda  göstərilənlər  tətbiq  olunmadan 
gömrük ərazisində bir və ya bir neçə emal əməliyyatında istifa-
də  edilir:  idxal  gömrük  rüsumları;  mallarm  idxalı  üzrə  qanun-
vericilikdə  nəzərdə  tutulmuş  əlavə  dəyər  vergisi  və  aksizlər; 
ticarət siyasəti tədbirləri. 
9. Emalı davam etmək məqsədi ilə müvəqqəti təkrar 
ixrac. Gömrük orqanının verdiyi icazəyə uyğun olaraq daxildə 
emal  xüsusi  gömrük  proseduru  altında  yerləşdirilmiş  mallar, 
yaxud onların bir hissəsi, habelə emal edilmiş məhsullar emalı 
davam  etmək  məqsədi  ilə  xaricdə  emal  xüsusi  gömrük 
proseduranın  şərtlərinə  müvafiq  olaraq  gömrük  ərazisindən 
kənara müvəqqəti təkrar ixrac edilə bilər. 
10.  İxrac  nəzarətinin  həyata  keçirilməsi.  Gömrük 
orqanları  ixrac  nəzarəti  orqanı  kimi  Azərbaycan  Respubli-
kasının Gömrük Məcəlləsi və "İxrac nəzarəti haqqında" Azər-
baycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada 
ixrac  nəzarətini  həyata  keçirirlər.  Gömrük  orqanları  ixrac 
nəzarətinə  düşən  malların  gömrük  sərhədindən  qeyri-qanuni 
keçirilməsinin,  o  cümlədən  bu  malların  ixracına  qadağa  və 
məhdudiyyət  qoyulmuş  dövlətlərə  və  son  istifadəçilərə  ixra-
cının qarşısını  alırlar.  İxrac nəzarətinə düşən malların gömrük 

---