Qəşəm Vəliyev
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sən ümmansan, dərya sənə tay olmaz, Ulduz günəş olmaz, ülkər ay olmaz, Hər aşıqlar bu sənətdə sayılmaz, Qədəm qoydun bu diyara xoş gəldin.
Mən Aşıq Şenliyəm, bəllidir adım, Şahi-mərdan olub mənim ustadım, Deməynən qorxuram, ucadır zatım, Qədəm qoyun bu diyara xoş gəldin.
Qoşmanın tapşırma bəndi, Şenliyin məlahətli oxuması, ədəb-ərkanı Aşıq Ələsgərin xoşuna gəir. O idi ki, Aşıq Ələsgər üzünü tutur Alı ağaya deyir: •
Mənim sazımı gətirin. Sonra Aşıq Şenliyə deyir: •
çarpaz dağlanar. Alı ağa deyir. •
deyəsən. Aşıq Ələsgər gülümsəyib deyir: •
Camaat bir-birinin üzünə baxır ki, “niyə danışmır, hər ikisi aşıq deyilmi?”. Sazı gətirdilər. Aşıq Ələsgər sazı döşünə basıb sol əli ilə çalanda gördülər ki, doğrudan da, Aşıq Şenliyin sazı onunla danışmaz. Aşıq Ələsgər dedi:
Səni gördüm mənim könlüm şad oldu, Doğrudan da, vəfalısan, a Şenlik. Sinən dərya deyil, ümmandı, seldi, Doğrudan da, vəfalısan, a Şenlik.
İstəkli bəndəsən,üstündə durdu. Şarinlə bəzədin bu gözəl yurdu, Doğurdan da, vəfalısan, a Şenlik.
Ələsgərəm, Göyçə elim var mənim, Qardaş olaq, şirin dilim var mənim. Səfərdəyəm, uzaq yolum var mənim, Mən gedirəm sən burda qal, a Şenlik.
Aşıq Ələsgər sözünü qurtarıb sazını Alı ağaya verdi. Məclisdəkilər onun da çalıb- çağırmasını xahiş etdikdə, Aşıq Ələsgər dedi: •
Xeyr, ustad sənətkar məclis aparan sənətkarın-özü də Aşıq Şenlik kimi ədəb-ərkanlı ustadın nəmərinə şərik çıxmaz. Həmin günün səhərisi Aşıq Ələsgər Göllü kəndinə gedəsi oldu. Aşıq Şenliklə vidalaşıb ayrılanda hər ikisi iki xana söz dedi. Beytin birinci tərəfini Aşıq Şenlik, ikinci tərəfini Aşıq Ələsgər tamamladı.
Aşıq Şenlik: Eşitmişəm bu dünyanın, Əzəl-axır yaxşılıqdır. Aşıq Ələsgər: Könül sevən hər insanın, Əzəl-axır yaxşılıqdır. Aşıq Şenlik: Usta Şenlik Suxaralı, Ələsgər Göyçə mahallı. Aşıq Ələsgər: Nəyə lazım qalmaqalı, Əzəl-axır yaxşılıqdır. Hər ikisi əl tutub ayrıldılar”. Göründüyü kimi, “ustadından dərs alıb daha dərinə dalan” hər iki ustad sənətkar bir-biri ilə:
Əzəl-axır yaxşılıqdı”-deyə ülfət bağlamışdılar.
Aşıq Ələsgərlə Aşıq Şenliyin görüşündən bir parçanı filologiya elmləri namizədi M.Cəfərov “Şərq qapısı” qəzetində çap etdirmişdir. Aşıq İsgəndər Ağbabalıdan yazıya aldığımız nümunədən fərqli olaraq, misraların biri “kabeyi Beytulla qismətin verdi”-şəklindədir. Təqdim etdiyimiz nümunədəki “xaliqi-ləmyəzəl”/əbədi yaradılan/ ifadəsinə Aşıq Ələsgər yaradıcılığında təsadüf olunur.
Xaliqi-ləmyəzəl-allah, Möcüz bir qətrə eyləyib. Görün bir qətrə mənidən, Nə curə insan eyləyib!
Biz də həmin misranı “ Xəliqi ləmyəzəl qismətin verdi”-şəklində verməyi lazım bildik. Şübhəsiz, həmin söyləmədə Aşıq Ələsgərin üslubuna müəyyən qədər xələl gəlmişdir. Aşıq Şenlik yalnız Borçalı mahalında deyil, Türkiyənin Ərzurum, Qars, Ərdəhan bölgələrində yaşayan sənətkarları da maraqlandırmışdır. Həmin bölgələrdə yaşayan tanınmış aşıqlar onunla görüşmək, deyişmək, yaradıcılıq söhbətləri etmək üçün Çıldır mahalına gəlirdilər. Aşıq Mustafa, Aşıq Summani, Aşıq Zülali və başqaları belə sənətkarlardan idi. Aşıq Şenliklə görüşməyə gələn ustad sənətkarlar arasında Aşıq Summani daha çox maraq doğurur. Aşıq Summani Ərzurum ellərində sazı-sözü ilə tanınan, el sənətkarlarının söyləməsinə görə “haqq vergisi” almış ustad sənətkardır. Aşıq Şenliklə görüşünün məqsədi də saz-söz sənətindəki qüdrətini göstərməkdir:
Dost elinə varmaq şərəf dedilər Dərdlilər halına arif dedilər, Səni eşq əhlinə sərraf dedilər, Qiymət üçün gövhər-kana gəlmişəm.
Aşıq Şenlik “usta ilə ülfət” məqsədilə gəlmiş Summanini deyişməyə çəkir. Summani Aşıq Şenliyin bütün kəlamlarına məharətlə cavab verir.
Summani: Mənim kimi yar eşqiylə tutuşan, Bir zaman da böylə gəzər pərişan, Bir nur doğsa aləm olsa urüşən Əlilə, zəlilə, kora fayda nə?
Aşıq Şenlik: Sevda etdi məni böylə müşkül hal, Bir zaman eşq ilə quraq qalmaqal, İstər xəyal söylə, istər vəsfi-hal, Sağıra, dilsizə, kara fayda nə?
Bu deyişmədə hər iki sənətkarın öz xarakterik xüsusiyyəti, zəngin düşüncə tərzi aşkara çıxır. Summani Aşıq Şenliyin imtahanından üzüağ çıxır. Şenlik Summaninin istedadlı bir aşıq olduğunu yüksək qiymətləndirir. Aşıq Şenliyin şagirdlərindən Aşıq Süleyman, Aşıq Məhmət, Aşıq Əsgər/ Çıldır mahalından /Aşıq Nəsib, Corru Məhəmməd /hər ikisi Ağbabalı/, Aşıq Balakişi, Aşıq Əhməd/ Axırkələk və Əsmincə rayonlarından/, Şahmahmudlu usta Abdulla və başqaları ədəb-ərkanda, sənətin yayılmasında həmişə ustadın ad-sanını uca tutmağa çalışıblar. El ağsaqqallarının söyləməsinə görə, Aşıq Şenlik bir şəxsiyyət kimi xeyirxah insan olmuşdur. O, gəncliyində gözləri tutulmuş, şairlik istedadına malik Aşıq Nəsibə qayğıkeşliklə yanaşıb, səbrlə ulu sənətimizin sirlərini öyrətmişdir. Aşıq Nəsib yaradıcılığında Aşıq Şenliyin təsiri aydın duyulur. Onun yazıya alınmış və çap olunmuş şeirlərindəki bədiilik, el-obaya məhəbbət duyğuları istedadlı bir aşıq olduğunu göstərir:
Bu Ağbaba oylağından, Bir cüt gözəl gəldi keçdi. Qızıl tənə qulağında, Bu dərdimi bildi keçdi.
Biri eşq əlindən xəstə, Almayanaq, boyu bəstə, “Hər nə desən gözüm üstə”. Belə dedim, güldü keçdi.
Mən Nəsibə zülüm oldu Ağladım, gözlərim doldu, Dünya mənə həsrət qaldı, Qara günlər gəldi keçdi.
Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|