QəZƏNFƏr paşayev
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
255 tərcümə edərək çap etdirmişdir (“Azərnəşr”, 1969). Hüseyn Kürdoğlu, həm də Məhdumqulu, S.Stalski, Sayat Nova və başqalarından da tərcü-mələr etmiş və uğur qazanmışdır. Hüseyn Kürdoğlu fars dilindən də tərcümələr etmişdir. Xüsusi vurğulamağa dəyər ki, Şəhriyarın farsca qəzəllərinin əksəriyyətini Azərbaycan dilinə o çevirmiş, əsl şair olduğundan şairin ruhunu qoruya bilmiş və uğur qazanmışdır. Kürdşünas alim Rəhim Qazinin rəhbərliyi ilə “Müasir kürd şairi Abdulla Qoranın poeziyası” adlı dissertasiya işi götürmüşdü. Tədqiqat aparar-kən böyük çətinliklərlə üzləşmişdi. Məsələ bu-rasındadır ki, Qoran irsinin çapına İraqda icazə vermirdilər. Şairin qiymətli məqalə, şeir və poe-ma-la-rı yalnız ayrı-ayrı qəzet və jurnallarda çap olunmuşdu. Onları toplayıb tədqiqata cəlb etmək müşkül məsələ idi. Tədqiqatçı şairin özü ilə məktublaşır və Bakıda təhsil alan kürd aspirantlarının vasitəsi ilə materiallar əldə edirdi. Dissertasiyanı yazarkən o, Abdulla Qoranın Azərbaycanla, Azərbaycan 256 ədəbiyyatı ilə əlaqəsini üzə çıxarmışdı. Məlum olmuşdu ki, A.Qoran 1959-cu ildə Bakıda olub. “Xəzər dəryasının sahil qızı” şeirini Bakıya həsr edib. Bu şeirdə və eləcə də “Lenin yolu” (1959) şeirində Bakının cah-calalından, Azərbaycanın tərəqqisindən söz açaraq, heyranlığını gizlətməmişdir. Araşdırıcı Qoran yaradıcılığına bütün zamanların ölməz şairi M.Ə.Sabirin təsirini də üzə çıxarmışdır. Dissertasiyadan öyrənirik ki, Abdulla Qoran doğma Hələbcə kəndində altı il türkcə təhsil aldıqdan sonra Kərkükdə “Mədrəseyi-ümumi”də ərəb və türk dillərini mükəmməl öyrənib. Sonralar ərəb və türk dillərindən dərs deyirmiş. Siyasi baxışlarına görə Nuri Səidin hakimiyyəti dövründə Kərkükdə zindana atılan Qoran M.Ə.Sabirin “Hophopnamə”sini əldə edib oxumuş və “Zindan dəftəri” şeirlər toplusunu Sabirin təsiri altında yazmışdır. Yeri gəlmişkən M.Ə.Sabirin “Hophopnamə”si Kər-kük ellərində çox məşhurdur. Ərəb qrafikasında çap edilmiş “Hophopnamə”ni xalq ruhunda şeirlər ya-zan Mustafa Gök Qayanın kitab 257 mağazasında şəx-sən görmüşəm. Kitabı satmırdı. Arzu edənlər gəlib mağazada oxuya bilirdilər. Bilmirəm, bəlkə bu çox yaşlı olan Mustafa Gök Qayanın “Hophopna-mə”-yə olan məhəbbətindən irəli gəlirdi. Bəlkə də bu al-verin incə bir üsulu idi. Mağazada oturub “Hop-hopnamə”ni oxuyanlara təmənnasız çay, ko-fe, su verilirdi. Mağazanı tərk edənlər qələmdən, dəf--tər-dən, kitabdan bir nəsnə alırdılar. Bunu da müşahidə etmişdim. Bu öz yerində. Mətləbin üs-tünə qayıdaraq deməliyəm ki, A.Qoranın “Hophop-namə”ni Kərkükdə əldə edib oxuması təəccüblü deyildi... Hüseyn Alışanov giriş və üç fəsildən ibarət “Müasir kürd şairi Abdulla Qoranın poeziyası” ad-lı dissertasiya işini 1966-cı ildə uğurla müdafiə edə-rək filologiya üzrə elmlər namizədi adına layiq gö-rüldü. Əsərin giriş hissəsini kürd ədəbiyyatına bir ba-xış adlandırmaq olar. Dissertasiyanın I fəslində Ab--dulla Qoranın həyatı və ədəbi mühiti tədqiqat süz-gəcindən keçirilir. Tədqiqatçı şairin həyatından bəhs edərkən şairin yazdığı 258 “Şərhi-halı” əsas götür-müşdür. Tədqiqatın II fəsli “Qoran şeirində realizmin in-kişafı. Məhəbbət lirikası. Siyasi lirika” adlanır. Bu fəsildə dissertant Qoran yaradıcılığında realizmin inkişafını elmi ardıcıllıqla izləmişdir. Dissertasiyanın çox maraqlı III fəslində Qoran poeziyasında sənətkarlıq xüsusiyyətləri, Qoran şeirində janr və şəkillər, vəznlər, Qoran şeirinin dili, forma və üslub yenilikləri tədqiqata cəlb edilir, Qoran poeziyasının məzmun və formaca novatorlu-ğu ön plana çəkilir. Tədqiqatçının yeri gəldik-cə Qoranın elmi-nəzəri məqalələrinə müraciət etmə-si əsərin dəyərini daha da artırır. Hüseyn Alışanovun dissertasiyası Qoran poeziyasına həsr olunmuş ilk elmi-tədqiqat işi olduğundan böyük əhəmiyyət kəsb edir. Fəxarət hissi ilə demək istəyirəm ki, Hüseyn Kürdoğlunun yara-dıcılığını izlədikcə onun bir şair kimi, tərcüməçi kimi, ədəbiyyatşünas və folklorşünas kimi nə qə-dər təvazökar olduğunun şahidi oldum. Hər şey ədəb-ərkan daxilində! Bir məsələni də dərindən dərk etdim. Poeziyadan tədqiqat aparmaq üçün gə-rək şair doğulasan. Bu halda 259 araşdırıcının mühakimə və mülahizələri, gəldiyi nəticələr, mühüm elmi-nəzəri fikirlər daha tutarlı, daha qiymətli olur. Bu baxımdan uzun illər Hüseyn Kürdoğlu ilə bir sahədə çiyin-çiyinə çalışan, onun yaradıcılığını dərindən bilən, filologiya elmləri namizədi Zümrüd Şəfiyevanın qənaətləri hədəfə düz dəyir: “XX əsr kürd ədəbiyyatında dönüş yaratmış, ardınca böyük bir nəsli aparmağa qadir olan ustad Qoran haqqında əsər yazmaq həm şərəfli, həm də çətin və məsuliyyətli işdir. Qorandan yazmaq üçün onun yaradıcılığını bütün incəliklərinə qədər duymaq, kürd şeirinə gətirdiyi məzmun, forma və üslub yeniliklərini araşdırmaq lazımdır. Qoran sözünün cazibəsini, sirrini, füsunkarlığını dərk etmək üçün gərək həm yüksək elmi-nəzəri biliyin, həm də həssas, kövrək şair qəlbin olsun. Burada quru tədqiqatçılardan baş-qa poetik zövqə malik olmaq da şərtdir. Məhz bu mənada Hüseyn Alışanovun əsəri kürd ədəbiyyatı, o cümlədən Qoran haqqında az-çox yazılanlar arasında xüsusi mövqeyə malikdir”. Tədqiqatçının “Müasir kürd şairi Abdulla Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|