QəZƏNFƏr paşayev
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gözümdə canlanır nələr, ay nələr, İçimdə kimsəsiz bir quzu mələr.
249 dəlalət edir. “Səməd Vur-ğun şeirlərində poeziya tariximizdə indiyədək görünməmiş bir sadəlik vardır. Şairin bir beytinə nəzər salaq: Gözümdə canlanır nələr, ay nələr, İçimdə kimsəsiz bir quzu mələr. Bu ikicə misra sənət eşqinin fırtınalı, qasırğalı dəryasından tapılmış qiymətsiz incidir” – deyə fikrini tamamlayır. Hüseyn Alışanovun göstərdiyi kimi, Səməd Vur--ğun ilk şeirlərini həm heca, həm də əruz vəznində yazmışdır. Tədqiqatçı şairin bu vəznlərdə şeir yazmağının haradan qaynaqlanmağı barədə də söz açır. Göstərir ki, Səməd Vurğunun ilk dövr yaradıcılığında Aşıq poeziyasının və Vaqifin qoşmaları dərin iz buraxmışdır. Lakin S.Vurğunun qoşmaları orijinaldır. Bununla belə şair heca vəzninin xüsusiyyətlərinə bələd olduqca, hiss edir ki, təkcə qoşma formasının çərçivəsində qalmaq onu məhdudlaşdırır. Araşdırıcı əruz vəznində yazan şairi Füzulinin, Sabirin, Cavidin xələfi hesab edir. Şairin əruz vəznində yazılmış şeirlərinin yüksək romantik 250 pafosda yazıldığını qeyd edir və göstərir ki, klassik şairlərin şeirlərindən fərqli olaraq Səməd Vurğunun əsərlərində ərəb-fars tərkibləri və ifadələri olduqca azdır. Tədqiqatçı Səməd Vurğunun sərbəst şeirlərindən danışarkən şairin “Hərəkət”, “Şairin andı”, “Ra--port” və s. şeirlərini təhlilə cəlb edir. Hüseyn Alışanov şairin ilk yaradıcılıq dövrünü tədqiq edərək qəti qənaətə gəlmişdir ki, Səməd Vurğunun sənətkar xoşbəxtliyi əsərlərinin son də-rə-cə orijinal olmasındadır. Hüseyn Kürdoğlu Səməd Vurğunun zəif hesab etdiyi şeirlərindən də söz açır. Şairin “Müəllim” şeirini tənqid edir. Bizə belə gəlir ki, o, tənqidində haqsızlığa yol verir. Aşağıdakı gözəl misralar tərifəlayiqdir, tənqidə yox: Almanlar bu sözü etmişlər təkrar – Mənimdir gələcək, müəllimim var... Lakin Hüseyn Alışanovun şairin ilk şeirlərində bədii cəhətdən mükəmməl olmayan parçalar, kələ-kötür, qırıq-sökük beytlər və misralar da az de-yildir – fikrinə etiraz etmək haqsızlıq olardı. 251 Tədqiqatçı maraqlı bir müqayisə aparır. Göstərir ki, hər bir uşaq təzə dil açanda aydın və rəvan danışa bilmir, kəkələyir, sözləri təhrif olunmuş şəkildə deyir. Lakin uşağın danışığı o qədər məsum və şirin olur ki, böyüklər onun körpə dilinin tələffüzündən, hər sözündən zövq alırlar. Səməd Vurğunun ilhamının ilk şeir dilini təzə dil açan uşağın dilinə bənzədə bilərik. Bu şeirlərin cilalanmamış, hamarlanmamış parçalarını oxuyanda da onlar bizə çox şirin və təbii görünür və biz inanırıq ki, onların müəllifi gələcəyin böyük sənətkarı olacaq. Bu, həqiqətən də belə oldu. Səməd Vurğunun poetik dili ədəbi dilimizin inkişafında yeni və böyük bir mərhələdir. Atalar sözləri, zərb-məsəllər, idiomlar şairin ilk şeirlərində də olduqca təbiidir. Səməd Vurğunun yaradıcılığı hələ ilk dövrdən bütün bədii xüsusiyyətləri ilə ədəbi dil daşıyıcısına çevrilir. Hüseyn Alışanovun namizədlik dissertasiyası səviyyəsində olan “Səməd Vurğunun ilk yaradıcılıq dövrü” diplom işi onun böyük elmi potensialından xəbər verirdi. Odur ki, o, 252 Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirəndə təyinatla Dövlət Radio və Televiziya Komitəsinə göndərilsə də, yaxşı maaşı olsa da, oçerk və şeirlərinə görə böyük qonorar alsa da, elm sahəsini üstün tutdu. 253 Elmi axtarış yollarında Elmə həvəs onu 1960-cı ildə Azərbaycan EA-nın Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutuna gətirir. Əvvəlcə elmi işçi vəzifəsini tutdu. Sonralar “İran ədəbiyyatı” şöbəsində böyük elmi işçi kimi çalışdı və uzun müddət (1960-1993) bu şöbənin əməkdaşı olmuşdur. Şöbədə əslən İraqdan olan Əli Gəlavej və Rəhim Qazi də çalışırdı. Onlar 1945-ci ildə Milli Kürdüstan hökuməti tərəfindən Bakıya hərbi təhsil almağa göndərilmiş, milli hökumətin məğlubiyyətindən sonra vətənə qayıda bilməmiş, burada ailə qurub yaşamağa başlamışdılar. Hər ikisi elmlər namizədi idi. Həmin şöbədə çalışan Zümrüd Şəfiyevanın yazdığına görə Əli Gəlavej ona və Hüseyn Kürdoğluna təmənnasız kürd dili öyrətməyi təklif edir. Məmnuniyyətlə razılıq verirlər. Əli Gəlavej onlara özünün tərtib etdiyi “Kürd dilinin qrammatikası”ndan dərs deyir. Tezliklə Hüseyn 254 Kürdoğlu kürdcə danışmağa başlayır. Onun kürd dilini tez mənimsəməsinin səbəbi vardı. O, ADU-da oxuyarkən onlara xarici dil kimi fars dilini keçirlərmiş. Maraqlıdır ki, hər iki dil Hind-Avropa dilləri ailəsinin İran qrupuna daxildir. (Buraya fars, əfqan, tacik, talış, osetin və kürd dilləri daxildir). Tələbəlik illərindən fars dilini mənimsəyən Hüseyn Alışanova qohum kürd dilini öyrənmək o qədər də çətin olmadı. O, nəinki təkcə kürd dilini öyrənməklə ki- - fayətləndi, eləcə də kürd şairi Abdulla Qoranın bir sıra şeirlərini tərcümə edərək “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində çap etdirdi. Kürd dilini öyrənməsi Hüseyn Kürdoğlunun gələcək ədəbi-elmi fəaliyyətində müstəsna rol oynadı. Onun həm də tərcüməçi kimi yetişməsinə tə-kan verdi. O, kürd ədib və şairlərindən Ə.Həjar, A.Qo-ran, R.Qazı, Ə.Aqri və başqalarının bir sıra əsər-lərini Azərbaycan dilinə çevirmişdir. Ə.Həjarın “Kürd nəğmələri” kitabındakı Azərbaycan dilinə tərcümələrin əksəriyyəti Hüseyn Kürd--oğluya məxsusdur. O, eləcə də Rəhim Qazinin “Peş--mərqə” (“Fədai”) povestini Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|