QəZƏNFƏr paşayev
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Folklorşünaslıq fəaliyyəti
260 Qo-ranın poeziyası” əsəri o dövrdə Moskva, Leninqrad, Daşkənd, Aşqabad və Bakıda kürd ədəbiyyatına həsr olunan əsərlər arasında elmi mükəmməlliyinə görə fərqlənirdi. Əsəri Rəhim Qazi, Əli Gəlavej, Asiya Xalqları İnstitutunun Leninqrad filialında kürd kabinetinin müdiri, filologiya elmləri namizədi K.Kurdoyev, dosent M.Mübariz, dissertasiya işinin rəsmi opponentləri filologiya elmləri doktoru Kamran Məmmədov və Leninqrad Akademiyasının elmi işçisi, filologiya elmləri namizədi Kərim Əyyubi yüksək qiymətləndiriblər. Heç şübhəsiz buna görədir ki, alimin dissertasiya işi Bakıda eyni adla çap olundu (“Elm”, 1969, 135 səh.). Şair və ədəbiyyatşünas alimin tədqiqatı İraqda böyük maraqla qarşılandı. 1974-cü ildə monoqrafiya Bağdadda kürdcə çı-xan “Ət-taxi” (“Qardaşlıq”) qəzetində hissə-hissə dərc edildi. 1975-ci ildə isə İraq İnformasiya Nazirliyinin Mədəniyyət departamentinin “Kürd şöbəsi” tərəfindən Bağdadda “Əl Cahiz” nəşriyyatında ərəbcə nəşr edildi. 195 səhifəni əhatə edən kitabın 261 üz qabığında yazılıb: “Müasir kürd şairi Abdulla Qoran” Müəllif Hüseyn Alışanov – Kürdoğlu. Azərbaycan dilindən tərcümə edən: Şükür Mustafa. Monoqrafiyanı ərəb dilinə tərcümə edən yazıçı və ədəbiyyatşünas alim Şükür Mustafa əsərə yazdığı ön sözdə xüsusi vurğulayıb: “Böyük kürd şairi Abdulla Qoran haqqında yazılmış bu dəyərli kitabı əldə etdiyimə görə çox sevindim. Xalqlar dostluğunun carçısı, beynəlmiləlçi nəğməkar, azadlıq fədaisi Qoranın bütün yaradıcılıq xüsusiyyətləri Azərbaycan alimi tərəfindən diqqətlə öyrənilmiş və çox gözəl şərh edilmişdir. Bu nadir ədəbi uğura mənim tərəfimdən müqəddimə yazmaq hər hansı başqa araşdırmalara ön söz yazmaq kimi deyil. Nə Qoranın istedadı qarşısında mən bu işə girişməyə imkan tapardım, nə də Alışanovun fəziləti bu iddiada olmağıma yol verərdi. Bütün bunlarla yanaşı göstərməyə bilmərəm ki, hörmətli müəllifin təhlilləri və nəticələri haqqında məndə müəyyən fikirlər yarandı. Xüsusilə o şəxslər üçün ki, onlar Qoran haqqında həqiqətləri məndən yaxşı bilirlər. O 262 Qoran ki, azad bir şairdir, əqidəsində möhkəmdir, yaxud romantik şairdir, ya da yarı romantik, yarı klassik, yaxud romantik-realist, yaxud sosialist realizm yolunu tutan, habelə bu kimi başqa təşbihlərlə və təyinlərlə adlandırılan bir şairdir. Təbiət, sevgi, gözəllik şairi Qoranla siyasət, cə-miyyət və fəlsəfə şairi arasında müqayisədən çox yazılıb. Mən buraya heç bir əlavə etməmişəm. Mən qürur hissi keçirirəm ki, bu araşdırma işini ərəb dilinə tərcümə etdim. Ümid edirəm ki, bu kimi tədqiqatlar kürd və ərəb kitabxanalarının bu tipli araşdırmalara olan ehtiyacını aradan qaldırıb, onları daha da zənginləşdirəcək”. Hüseyn Kürdoğlu ilə bir şöbədə işləyən Zümrüd Şəfiyeva onun xüsusi istedad və təfəkkür sahibi olduğunu dərk etmiş və yazmışdır: “Hüseyn Kürdoğlu böyük elmi potensiala malik idi. Ardıcıl məşğul olsaydı, elmi fəth edə bilərdi”. Zümrüd xanıma haqq qazandırmaqla bərabər, onu da deməliyəm ki, şairliyi və tərcüməçiliyi Hüseyn Kürdoğlunun vaxtını daha çox alsa da, elmi fəaliyyətini də davam etdirmişdir. 263 Folklorşünaslıq fəaliyyəti Folklor onun əbədi-ədəbi yol yoldaşı olub. Şifahi xalq ədəbiyyatı, aşıq poeziyası və musiqisini dərindən bildiyinə görə AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu iki cildlik “Cənubi Azərbay-can ədəbiyyatı tarixi. XIX-XX əsrlər” əsərini yazar-kən, onun çox böyük “XIX əsrdə Cənubi Azərbaycan--da folklor” fəslini ona etibar etmişdi. Bu, həqiqətən də çox böyük etimad idi. Cənubi Azərbaycanla əla--ələrin demək olar ki, yox dərəcəsində olduğu, material qıtlığı bu işə girişmək üçün alimdən böyük hünər tələb edirdi. Xoşbəxtlikdən biliyi və folklora sonsuz məhəbbəti sayəsində o, bu şərəfli və məsuliyyətli işin öhdəsindən üzağlığı ilə gəlib. Təsadüfi deyil ki, “Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. XIX-XX əsrlər” əsərinin 1-ci cildi Hüseyn Kürdoğlunun böyük həcmli tədqiqatı ilə başlayır (Bax: “Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. XIX-XX əsrlər”. I 264 cild, s.9-54). İki cildlik “Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. XIX-XX əsrlər” əsəri 1988-ci ildə hazır olduğundan, sonralar bizdə və İranda təzə tədqiqatlar ortaya çıxsa da, bu ədəbiyyat tarixi kitabında öz əksini tapmayıb. Hüseyn Kürdoğlunun tədqiqatında bu səbəbdən material qıtlığının hiss olunması anlaşılandır. Alimin araşdırması dastanlar və bayatılar olmaqla iki bölümü əhatə edir: 1. Dastanlar Hüseyn Kürdoğlu dastanları Azərbaycan folklorunun şah əsəri hesab edir. Araşdırıcı haqlı olaraq qeyd edir ki, əsrlərin min bir sınağından keçib gələn, xalqımızın qəlbini və zəkasını bütün parlaqlığı və əzəməti ilə əks etdirən dastanlarımız milli-bədii təfəkkürün canlı abidələri kimi indi də öz möhtəşəmliyini qoruyub saxlamaqdadır. Tədqiqatçı “Koroğlu”, “Əsli və Kərəm”, “Qurbani”, “Abbas və Gülgəz”, “Aşıq Valeh”, “Qəndab”, “Xəstə Qasım”, “Qaçaq Nəbi” və s. məhəbbət və qəhrəmanlıq dastanlarımızdan söz Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|