109
Lirik asarlar, ya’ni she’riyatning qator o‘ziga xos xususiyatlari
bor. Avvalo, lirik asarlar asosan she’riy shaklda yoziladi. She’riy shakl
deyilganda,
vaznga solinishi, qofiyalanishi, ma’lum satrlar yig‘indisi
bo‘lmish bandlardan iborat bo‘lishi nazarda tutiladi. O‘zbek she’riyati-
da barmoq, aruz, erkin (sarbast) vaznlari keng qo‘llab kelinmoqda.
Ikkinchisi, eng asosiysi, unda insonning ruhiy holat va kechinmalari
qalamga olinadi. Uchinchisi, ko‘p hollarda poetik maqsad talabi bi-
lan inversiya (gap bo‘laklarining o‘zgargan tartibi)ga murojaat qilina-
di. Shuni ham aytib o‘tish kerakki, shoirlarning ijodiy izlanishlari
natijasi o‘laroq XX asr boshlaridan adabiyotimizda nasrdagi she’rlar
(nasr dagi nazmlar, mansuralar) paydo bo‘ldi. Bunday she’rlar Fitrat,
Oybek, Mirtemir, Omon Muxtor, Omon Matjon, Ibrohim G‘afurov kabi
shoirlar ijodida uchraydi.
Lirik tur o‘z ichida janrlarga bo‘linadi. Janr ma’lum bir she’riy
shaklni ifodalaydi. Masalan, mumtoz adabiyotda lirik turning g‘azal,
ruboiy, tuyuq, masnaviy, murabba’, muxammas, tarje’band kabi bir
necha
shakllari, ya’ni janrlari bo‘lsa, boshqa xalqlar she’riyatida so-
net, oda, elegiya, oktava, xokku kabi janrlarni uchratamiz.
She’riy asarni baholashda unda
Dostları ilə paylaş: