Qulu məHƏRRƏMLİ

 

119 

zamanı təsvirin ekranda bərabər    parlaqlığını   

təmin edən    işıq 

sistemindən ibarətdir (bax Diaproyektor). 

      Dİ-CEY (jockey) - bax Disk-jokey. 

      DİFERENSİASİYA (differentiation) - 

çeşidlənmə. Bir şeyin ayrı- 

ayn müxtəlif ünsürlərə bölünməsi, parçalanması, 

təbəqələşməsi. TV- 

də    proqramlann    D.-sı mövcuddur:    informasiya,   

siyasi-iqtisadi, 

uşaq, musiqi verilişləri və s. 

      DİFFAMASİYA (defamation/libel)    - kimi isə 

nüfuzdan salmaq 

məqsədilə ona aid olan hər hansı məlumatlann 

(həqiqi və uydurma) 

kütləvi yayılması. Bu fəaliyyətdə iştirak edən KK 

vasitələri D.-ya 

aid olan    bütün faktları diqqətlə və    obyektiv 

təhqiq etməlidir, əks 

təqdirdə    onlar istər yazılı    şəkildə (libel),    istərsə   

də dedi-qodu 

formasında böhtana yol verdiklərinə görə 

məhkəmə cəzasına məruz 

qala bilərldt. ■ 

      DİFFUZİON (diffusion)    - təsvirin 

yumşaldılması üçün kino- 

çəkiliş    obyektivindəki optik qarmaq üzərinə   

rastr vurulmuş yastı - 

paralel lövhəcik. Bu lövhəcik həvəskar işdə tül və 

ya qaz toxuması ilə 

---

 

 

                                                         

120 

əvəz edilə bilər.    Optik    qarmaq iri planda 

portretlərin kinoçəkilişi 

zamanı tətbiq edilir. 

      DİGİTALLAŞDIRMA (digitalization) - 

informasiyanın rəqərnli 

formaya    keçirilməsi. Diskret siqnal    impulslanna   

kodlaşdırılmış 

informasiya məlumatlarınm rəqəmli formaya nəqli 

yeni    elektron 

rabitə sistemlərinin əksəriyyətində geniş tətbiq 

edilir. 

      DİXROİK GÜZGÜLƏR (dichroic    receivers) - 

üzərinə    ayn-ayn 

smma    əmsalına malik müxtəlif qalınlıqlı   

materiallardan təbəqə 

çəkilmiş şüşə lövhələr. Hər bir dalğa uzunlugu 

üçün əksetdirmə şərti 

müxtəlifdir.      Təbəqənin      materialını    və     

qalmlığmı    seçməklə 

    əksetdirmənin    (göstərmənin)    istənilən   

spektral xarakteristikasmı 

    almaq olar. 

          DİXROİK NİQAB    (dichroic    fog)    - lenti 

inikas edən    işıqda 

    nəzərdən    keçirərkən sanmtıl, yaxud qırmızımtıl 

yaşıl,    zəif şüada 

K

 

gəzərdən    keçirərkən isə açıq çəhrayı rəngli 

təbəqə. D.n. gümüşün 

    xırda zərrəciklərindən    ibarətdir. Tərkibində 

xeyli    miqdarda sulfıt 

---

 

121 

    olan aşkarlayıcı, yaxud digər bromlu gümüş 

həlledicisi ilə iş zamanı 

    əmələ    gəlir. Bunun    sayəsində bromlu    gümüş   

xeyli miqdarda həll 

    olur, D.n. əmələ gətirən gümüş metalma çevrilir. 

          DİKSİYA (diction) - sözlərin tələffüz tərzi. 

Səlis və aydın D. nitq 

    mədəniyyətinin əsas elementlərindəndir. D. 

aktyor, müğənni, diktor, 

    natiq və lektor üçün çox vacibdir. D.    xüsusi   

məşğələlər vasitəsilə 

    təkmilləşdirilir. 

          DtKTƏ    (dictate)    -    ucadan    söyləməklə   

mətni    başqasma 

    yazdırmaq, ucadan söyləmək; 2) öz iradəsini 

başqasına zorla qəbul 

    etdirməyə çalışmaq, əmr etmək, buyurmaq. 

          DİKTOFON    (dictaphone) -    nitqi lentə   

yazan və    yenidən 

    səsləndirə bilən kiçik həcmli maqnitofon. 

Əsasən, maqnit yazısından 

    istifadə edən D.-un əsas qovşaqlan yazı 

daşıyıcısının (maqnit lenti, 

    məftil, manjet, disk və s.) yerini    dəyişdirən 

mexanizmdən, maqnit 

I    başlıqları,    yazma və    yenidən səsləndirmə 

gücləndiricisindən və 

    elektrik mənbəyi blokundan ibarətdir. 

          DİKTOR (announcer/script reader) -    1)   

münasib görünüşə, 

---

 

 

                                                         

122 

    aktyorluq    məharətinə, müəyyən    intellektə,   

yüksək nitq    mədə- 

    niyyətinə    malik olan,    EE-də müxtəlif 

məzmunlu verilişlər apara 

    bilən radio və TV    işçisi; 2) müəllif,      redaktor 

və    ya hər hansı 

    jurnalistin (müəllifin) yazdığı informasiya və ya 

publisistik mətnləri 

    kağızdan, suflyordan efirə oxuyan şəxs. 

          DİKTOR ELANI (announcement) - diktorun   

əwəlcədən    efir- 

    buraxılış    şöbəsində hazırlanmış    hər hansı 

məlumatı tamaşaçılara 

    çatdırması.    Adətən, D.e. verilişlərin (filmlərin) 

məzmunu,    yaxud 

    proqram dəyişikliyi ilə bağlı olur. 

          DİKTOR MƏTNİ    (announcer's text)** 

sənədli, elmi-kütləvi və 

    tədris    filmlərində, eləcə    də TV    verilişlərində   

geniş    tətbiq olunan 

    kadrarxası şərh, yaxud aydmlaşdırıcı mətn. D.m. 

bir sıra tələblərə 

    cavab    verməlidir:    fikir dəqiq, aydın və yığcam 

ifadə olunmalıdır; 

    auditoriya    üçün    anlaşıqlı      olan      sözlərdən   

istifadə    edilməlidir; 

    rəngarəng    nitq      formalarma    müraciət   

olunmalıdır.      D.m.-nə 

    obrazlılıq xasdır; bu mətnlərdə publisistik 

ifadələrə, atalar sözlərinə, 

---

 

123 

    ritorik suallara, elmi müqayisələrə, aforizmlərə, 

hiperbolaya geniş 

    yer verilməüdir. D.m. üzərində işləyərkən yadda 

saxlamaq vacibdir 

ki, mətni obrazlı sözdən və bədii ifadələrdən məhrum 

etmək olmaz. 

Hər    bir    filmdə    sözlə kadrın    qarşılıqlı, fasiləsiz 

şərtlənməsi    əsas 

amildır. Buna görə də    D.m.,    söz    filmin təsvir 

hissəsinin, kadrın 

üzərinə dəqiq düşərək filmin (verilişin) vahid 

görüntü-səs təbiətini 

təşkil etməlidir. 

      DİKTOR    STUDİYASI    (announcer booth) - 

yalnız proqram 

oxunuşu və verilişlərarası fasilədə müəyyən elanın 

oxunması üçün 

nəzərdə tutulan studiya. 

      DİQQƏT (attention) -    psixi fəaliyyətin müəyyən 

bir obyektə 

yönəlməsi və onun üzərində cəmləşməsi. İnsanın 

idraki və praktiki 

fəaliyyətinin    müəyyən    bir    obyekt    və    yaxud   

hərəkət    üzərinə 

yönəldilməsini və cəmləşdirilməsini təmin edən 

vəziyyət. 

      DİQQƏTİN    CƏMLƏŞMƏSİ    (concentration   

of attention) - 

yalnız bir işə    yönəlmiş,    mərkəzləşmiş    diqqət.   

D.C.canlı yayımda 

işləyən hər kəs üçün vacib keyfiyyətdir. 

---