143
EHKAM (dogma) - heç bir sübut gətirmədən,
konkret şəraiti
nəzərə almadan və tənqidə yol vermədən nəyi isə
dəyişməz həqiqət
kimi qəbul etmək.
EHM ÜÇÜN PROQRAM (software) -
EHM-in və digər
kompüter qurğulannın müəyyən nəticə əldə
etmək məqsədilə
fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulan məlumatlann və
tapşırıqlann
məcmusunun təqdimatının obyektiv forması.
Proqram dedikdə,
həm də onu işləmək üçün əldə olunmuş ÜÄrlıq
materiallan və onun
yaratdığı AV görüntülər (əkslər) nəzərdə tutulur.
EHTİYAT QRAFİK (fill-in graphic) -
çəkilişlərin alternativ
qrafiki; ilkin plana görə iş ahnmadıqda E.q.-dən
istifadə edilir.
Məsələn, natura çəkilişləri xeyli dərəcədə hava
şəraitindən asılı olur,
buna görə də yağışh günlərdə E.q.-ə müraciət
edilir.
EHTİYAT PROQRAMLAR (security
software) - gözlənilməz
fasilə yaranarkən vaxtı doldurmaq üçün nəzərdə
tutulan verilişlər,
mozaik lövhələr, musiqi klipləri və s.
EKLEKTİKA (eclecticism) - nəzəriyyələrdə,
inam və əqidədə
144
bütövlüyün, baxış birliyinin, ardıcıllığm
olmaması; sənətdə, o
sıradan EE proqramlannda ayn-ayn üslublann
üzdən və necə gəldi
birləşdirilməsi.
EKOLOJİ REKLAM (ecolojical advertisement)
- reklamda yeni
istiqamət. Təbiətin və ətraf mühitin mühafizəsi
çağırışına xidmət
edən sosial reklam.
EKRAN (screen) - 1) elektrik qurğusunu, cihazı
və insanın,özünü
elektromaqnit sahəsinin, istinin, işığın,
şüalanmanın ziyanlı
təsirindən qoruyan qalxan, lövhə, lay; 2)
çərçivə üzərinə tanm
çəkilmiş parça və ya plastmas örtük, özəl maddə
doldurulmuş şüşə
təbəqə. Belə çərçivələrin hamar səthinə kino, foto,
TV və ya rentgen
görüntüləri proyeksiya edilir; 3) kineskop
kolbasının ön şüşəsinin iç
üzünə çəkilmiş lüminofor örtük (bax Kineskop).
EKRAN ƏSƏRİNİN BÜTÖVLÜYÜ
(wholeness of fılming) -
ayn-ayn hissələrə (elementlərə) xas olmayan,
amma müəyyən əlaqə
sistemində bu hissələrin qarşılıqlı fəaliyyəti
nəticəsində yaranan yeni
keyfiyyət və xüsusiyyətlər. E.ə.b. seçilmiş
forma və məzmunun
145
vəhdəti sayəsində əldə olunur. Məzmunla
formanm qarşılıqlı
fəaliyyətinin dialektikası məzmunun
elementlərinin müxtəlif
keyfiyyətli səviyyəsindən irəli gəlir. Bu və ya
digər janr formasının
seçilməsi həmişə jurnalistin qarşısında duran
vəzifələrlə diktə
olunur. Bir halda o, ictimaiyyəti hansısa əlamətdar
hadisələr barədə
xəbərdar etməlidir, digər hallarda baş verən
hadisəni təhlil etməlidir,
üçüncü halda isə müasirinin tipik obrazını
yaratmalıdır.
EKRAN ƏSƏRİNİN KOMPOZİSİYASI
(screen composition) -
müəllifin topladığı (rejissorun çəkdiyi) faktik
materialın ədəbi
quruluş cəhətdən tərtib olunaraq müəyyən
formaya salınması. Bu
yaradıcı vəzifənin gerçəkləşdirilməsi prosesində
əsərdə məzmunun
bütün elementləri təkcə formal vasitələr olan süjet
və kompozisiya
vasitəsilə deyil, həm də fakt, rəy, problem və s.
arasında çoxölçülü
əlaqə və münasibətləri birləşdirən ideya
sayəsində qaydaya
salınırfbax Kompozisiya).
EKRAN-KADR KOMPOZİSİYASI
(screen-frame composition)
146
- ekranın kompozisiya baxımından şaquli və ya
üfüqi olaraq cüt
sayda xəyali hissələrə (tən yan, dörd bərabər
hissəyə) bölünməsi.
Kadrda görünən obyektlərin vəziyyətinə onlann
ölçüsü, forması,
parlaqlığı, fona uyuşub-uyuşmaması, nisbi
vacibliyi və s. təsir
etdiyindən kadrda düzgün kompozisiya qurmağa
nail olmaq üçün
müxtəlif üsullardan, o cümlədən «üçqat
bölüm qaydası»ndan
istifadə olunur. Bu qayda görüntünün
kompozisiyasım qurmağa
kömək edir. Həmin qaydaya uyğun olaraq, fikrən
monitorda elə
xanalar çəkilməlidir ki, ekran şaquli və üfqi
xətlərlə üç bərabər
hissəyə bölünsün. Bundan sonra kadnn
kompozisiyasım elə qurmaq
lazımdır ki, əsas obyektlər həmin xanalarm xətti
üzərində və ya
onlann kəsişmə nöqtələrində yerləşsin.
EKRAN KONTEKSTİ (screen context) -
vizual şəraitin
(görüntünün) audiosituasiyanın və nitq şəraitinin
(TV triadasının təsvir, səs və söz) elementlərinin
sintezindən yaranan məna. Linq-
votekst və E.k. arasında tənasüb TV verilişlərinin
tipologiyasına
görə müəyyənləşdirilir.
147
EKRAN MENYUSUNUN KÖMƏYİ İLƏ
PROQRAMLAŞ-
DIRMA (on screen programming) - video cihazını
proqramlayanda
TV ekranını göstərici olaraq istifadə etməyə imkan
verən sistem.
EKRANDA ƏLAVƏ İNFORMASİYANIN
ƏKS ETDİRİL-
MƏSİ (on screen display) - TV və ya video ilə
bağlı komandalann
ekranda yazılması. Səs, işıq, kontrast və rəng
nizamlamaları bir
qrafika şəklində ekranda göstərilir (bax Ekran
menyusunun köməyi
ilə proqromlaşdırma).
EKRANDA NİTQ SİTUASİYASI (screen
speech situation) - TV
verilişlərində nitqin ekstralinqvistik cəhətlərindən
irəli gələn durum.
Danışıqla bağlı yaranan ekran şəraiti.
EKRANDA TƏSVİR NİSBƏTİ (aspect ratio) -
ekranın uzunluq
və en ölçülərinin nisbəti. Klassik TV-lərdə bu
nisbət 4:3-dür. Yeni
sistem olan HDTV-də bu nisbət 16:9 ölçüsündədir.
EKRANI TƏMİZLƏMƏ DÜYMƏSİ (clear) -
videoda və ya
TV-də yanlış nizamlamanın düzəldilməsi.
Adətən, rəqəmli
videoqurğularda tətbiq olunur.
EKRANIN İŞIQ YANIĞI (screen
disintegration) - əlavə işığın
Dostları ilə paylaş: |