Ramiz Mehdiyev demokratiya yolunda: irs haqqında düşünərkən
Yüklə 5,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
733 Sözardı əvəzi
asılı olmayaraq, onun vəzifəyə gəlməsi ilə əlaqədar ölkənin siyasi həyatında yeni dövr başlanırdı. Təkcə dövlətin gələcə- yi məsələsi deyil, həm də siyasi rejimin xarakteri, res- publikanın gələcək inkişaf yolları məsələsi həll edilirdi. Heydər Əliyevin hakimiyyəti dövründə inam hissi qazanmış əhalinin böyük əksəriyyəti əsası onun tərəfindən qoyulmuş siyasi xəttin davam etdirilməsini zəruri sayırdı. Başqa ideya- lar da mövcud idi, bəzi yerlərdə qisasçı xarakterli planlar ha- zırlanırdı. Bəziləri ölkənin xarici siyasət vektorunu dəyiş- mək, onu şimala, yaxud cənuba tərəf döndərmək istəyirdi. Lakin 2003-cü ilin prezident seçkilərində İlham Əliyevin seçicilərin 76 faizinin səsini toplaması cəmiyyət üçün ciddi siqnal oldu. Bu o demək idi ki, siyasətdə varislik qorunub saxlanır. Ölkə demokratiya və liberal iqtisadiyyat yolu ilə inkişaf edir. Kənardan idarə edilən müxalifətin və iqtidarın bəzi nüma- yəndələrinin “inqilab” etməyə cəhd göstərdikləri dövrün əsas xüsusiyyətlərindən biri bundan ibarətdir. O dövrün başqa fərq- ləndirici cəhətləri də vardı: vətəndaşların əksəriyyətinin həyat səviyyəsi yüksəlir, ÜDM-in ilbəil artması müşahidə olunur, əhalinin məşğulluğu artır, pensiyaçıların, qaçqınların sosial problemləri həll edilirdi və s. Başqa sözlə desək, mövcud haki- miyyətin “inqilab” yolu ilə dəyişdirilməsi üçün real bazis yox idi. 2005-ci ildə Azərbaycanda “nəzərdə tutulan” inqilabın əsas paradoksu üzə çıxdı: inqilabın təşkilatçıları qisas almaq, siyasi elitanı dəyişmək istəyirdi, əhalinin əsas kütləsi isə iqti- darın xəttini və həyata keçirilən islahatları dəstəkləyirdi. Cə- miyyət tərəfindən iqtidara etimad göstərilməsi və hakimiyyəti ələ keçirmək istəyənlərin kütləvi dəstəyinin olmaması 2003-cü və 2005-ci illərdə Azərbaycan cəmiyyətindəki siyasi proses- lərin inkişafını müəyyənləşdirən əsas amillər oldu.
734 Ramiz Mehdiyev
Demokratiya yolunda: irs haqqında düşünərkən
Heç şübhəsiz, inqilablar birdən-birə, boş yerdə “yaran- mır”. Onların öz obyektiv ilkin şərtləri və subyektiv amilləri var. 2005-ci ilin noyabr ayındakı parlament seçkiləri ərəfə- sində Azərbaycanda “inqilabı” lap əvvəlcədən uğursuzluğa məhkum etmiş bir amil vardı – Prezident İlham Əliyevin si- yasəti. Bu siyasət səmərəli dövlətçilik xəttinin varisliyi siya- səti olmaqla dövləti daha da inkişaf etdirməyə, cəmiyyətin uğurla transformasiyasına və istənilən şəraitdə dövlət ida- rəetmə sisteminin fasiləsiz işini təmin etməyə imkan verir. Səmərəli hüquq sistemi və siyasi sistem olmayan yerdə demokratiya da yoxdur. Demokratik prosedurlar inkişaf etdi- rilmədən nə hüquqi qayda, nə bu qədər çətinliklər bahasına əldə edilmiş sabitlik, nə də seçilmiş iqtisadi fəaliyyət xəttinin inadla həyata keçirilməsi ola bilər. Azərbaycanın seçdiyi de- mokratik yolun müstəqil xarakteri bu amillərə əsaslanır. Ona görə də biz öz daxili şəraitimizi nəzərə alaraq, lakin hökmən qanuna və Konstitusiyanın verdiyi təminatlara arxalanmaqla irəliləməliyik. Rus filosofu İvan İlyin yazırdı: “Dövlət hakimiyyətinin öz hüdudları var, bu hüdudlar onun insana məhz kənardan münasib olan hakimiyyət olması ilə müəyyən edilir... Qəl- bin və ruhun sevgi, azadlıq və xoş məram nəzərdə tutan bü- tün yaradıcı vəziyyətləri dövlət hakimiyyəti tərəfindən idarə edilməli deyildir və bu hakimiyyət tərəfindən müəyyən edilə bilməz... Dövlət vətəndaşlardan dini etiqad bəsləmə- sini, dua etməsini, sevgi, xeyirxahlıq və müəyyən əqidə tə- ləb edə bilməz. O elmi, dini və bədii yaradıcılığı tənzimləyə bilməz... O əxlaqı, ailə məsələlərinə və gündəlik məişətə müdaxilə etməməli və son zərurət olmadıqda insanların təsərrüfat təşəbbüsünü və təsərrüfat yaradıcılığını məhdud- laşdırmamalıdır”.
735 Sözardı əvəzi
Azərbaycan demokratiya yolunu öz xalqının iradəsi ilə seçmiş ölkədir. O, demokratiya yoluna özü qədəm qoymuş- dur və hamılıqla qəbul olunmuş bütün demokratik normalara riayət edərək, – özünün tarixi, geosiyasi və başqa spesifik xü- susiyyətlərini nəzərə almaqla, – azadlıq və demokratiya prin- siplərinin reallaşdırılmasını necə təmin etməyin mümkün- lüyünü özü həll edəcəkdir. Suveren ölkə kimi Azərbaycan bu yolla hərəkətinin müddətini və şərtlərini də özü müstəqil şəkildə müəyyən etməyə qadirdir. Vitte vaxtilə yazırdı: “Dövlət yaratmaqdan daha çox təkmilləşdirir, əsl yaradıcılar isə bütün vətəndaşlardır... Müstəqilliyi pəncəsinə keçirmək yox, onu inkişaf etdirmək və ona hər vasitə ilə kömək etmək lazımdır”. Bu məsləhət indi də öz aktuallığını itirməmişdir. Bu baxımdan milli müxalifət hərəkatının nümayəndələrin- dən biri olan Azərbaycan Liberal Partiyasının lideri, “Azad- lıq” blokunun həmtəsisçisi, “maraqlar”, “dəyərlər” və “de- mokratiya” barədə çox qəribə fikirlər yürüdən L.Ş.Hacıye- vanın demokratiya barədə mülahizələri maraqlı götürür 1 .
həmişə fasiləsiz mübarizə getmişdir. İlk mərhələdə bunlardan birincisi qalib gələ bilər, lakin bu, çox davam etmir. İkincilər – dəyərlər isə, bir qayda olaraq, uzunmüddətli perspektivdə qalib gəlir. Deyəndə ki, biz demokratiyaya hazır deyilik və bizim hansısa xüsusi Azərbaycan yolumuz var, bu, mənə qə- ribə gəlir. Demokratiya oyun qaydaları deməkdir. Fransa, Amerika, İngiltərə demokratiyası olmur. Demokratiya azad seçkilər, məhkəmələrin müstəqilliyi, hakimiyyətin bölünmə- si, insan hüquqları deməkdir. Demokratiyanın fundamental əsasları bunlardır. Demokratiyanın hansısa etnik çalarları – Azərbaycan və ya Gürcüstan demokratiyası çalarları ola bilə-
1
Yüklə 5,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|