xazinasi», «Oriflar bo’stoni», «Qur’on tafsiri» va shunga o’xshagan bir qancha
asarlari mashhurdir.
Sun’iy sug’orishga asoslangan xo’jalikni rivojlantirish, kemasozlik,
dengiz
sayohati va boshqalar astronomiya, geometriya, matematika va boshqalar tabiiy
fanlarning
tarqqiy etishini taqazo qilsa, jamiyatning ma’naviy ehtiyoji gumanitar
fanlarning o’sishini talab qilar edi. Tabiiy fanlardan ayniqsa astronomiya fani
yuksaldi.
Astronomiya fanining yutuqlari, xususan
XV asrning birinchi yarmida
samarqandda yashab, tadqiqot ishlarini olib borgan Mirzo Ulug’bek, Qozizoda
Rumiy, G’iyosiddin Jamshid va Ali Qushchi kabi buyuk olimlarning faoliyati bilan
bog’liqdir. Ulug’bekning astranomik jadvali va uning rahbarligida bino qilingan
rasadxona o’sha davr astranomiya fani yutuqlarining cho’qqisi bo’lib, fanning
keyingi taraqqiyotida chuqur iz qoldirdi. Meditsina sohasida Ibn Sino ta’limotini
davom ettirgan
va rivojlantirgan Chagminiy, Faxriddin Xo’jjandiy, Sultonali
Xo’jjandiy, Yusuf tabib kabi etishdi.
Gumanitar fanlar tarix, adabiyotshunoslik, tilshunoslik va fanlar o’sdi.
Tarix
fani sohasida Temurning urush-yurishlarini tasvirlovchi «Zafarnoma» asarining
avtori Sharofiddin Ali Yazdiy, «Zubdatut Tayorix» asarini yozgan Xufizu Abru,
«Matlaus-Sa’dain» asarini yaratgan Abdurazzoq
Samarqandiy, 7 jildlik «Ravzatus
safo»
asarini bitgan Mirxond, shuningdek Xondamir, ibn Arab shoh Zayniddin
Vosifiy va boshqalar etishdi. Bu tarixchilarning boy faktik materiallar to’plagan.
Adabiyotshunoslik sohasida tazkiralar,
aruz vazni nazariyasi, qofiya va
boshqalarga doir misollar yaratildi. Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy,
Davlatshoh Samarqandiy, Atoul Husayniy, Koshiriy kabi adabiyotshunoslar
etishdi. Tilshunoslik sohasida nazariy tadqiqotlar olib borildi. Arab tili
grammatikasiga
doir asarlar, lug’atlar paydo bo’ldi. «Muhokamatul-lug’atayn».
Dostları ilə paylaş: 
