Asarda zolim podshohlar
haqida navoiy bunday deydi,-«Obod erlar uning
zulmidan vayrona, kaptar tokchalari boyqushlarga uya,
hayot suvini desa, to’g’ri
demagan gunohkor, quyosh nurini qorong’u desa, ma’qul demaganning ahvoli
chatoq, qora quzg’unni oq quzg’un desa, «g’ozni yaxshi olur» demagan aybdor.
Yorug’ kunni qorong’u tun desa, «yulduz ko’rinayotir» demagan baloga duchor.
Chinni
aytuvchilar joniga xatar, yaxshi yo’lga undovchilarga o’limdan zarar
bor. To’g’rilik uning qoshida noto’g’ri, aqlli uning fikricha johil».
Navoiy bu podshohlarning vazirlarini byukrokrat, poraxo’rlik
apparatining
vakillarini xalq mulkini barbod beruvchilar, xalqqa zarba etkazuvchilar sifatida
ko’rsatadi.
«Bu zolimlar mulkni barbod berguvchilardir. Mulk egalari yig’ishtirganlarini
bitiruvchilardir.
... zaxar berib, kasal o’ldiruvchi tabib ularga bo’lsin nasib, bularning barchasi
chayonlar, xaloyiqqa etkazur ziyonlar».
Alisher
Navoiy sotqin qozilar, muftilarga ham nafrat va g’azab bilan qaradi.
Ularning ishlari poraxo’rlik asosida qurilganini, ularning hiylalarini fosh etdi.
«... bir savat uzum uchun bir bog’ni kuydirmoqdan g’am tortmaydi. Poraxo’r
qozi pora berib, qozilik uchun yorliq ola bilganidek, pora olib, qonunni ham buza
oladi. O’qimagan qozikim may ichgay o’ltirishi do’zax o’tiga etmasdan burun
kuydirgulikdir».
Alisher
Navoiy noinsof savdogarlar, chayqovchilarni ham o’zining qamchisi
ostiga oladi. Navoiy dehqonlarga yuqori baho beradi. Dehqonlarning mehnatini
jamiyatning asosi, obodonchilikni negizi sifatida ilgari suradi.
«Dehqon don sochar, er yormoq bilan tirikchilik yo’lini ochar...».
Olamning obodonligi ulardan, kishilarning xursandligi ulardan haryon qilsalar
harakat, elga ham quvvat, ham barakot etkazur....
Alisher Navoiyning xalqqa muhabbati, uning turmush bilan qiziqishi folklorni
ham sevdirdi. «Mahbubul-qulub»
maqol va aforizmlarga boy, folklor bilan
sug’orilgandir.
