Reja: Ta’limda axborot texnologiyalari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Axborot kodlangan deyiladi
, agar uning ixtiyoriy bo’lagi sonlar ko’rinishida 
ifodalangan bo’lsa. Bunday sonlar kodlar deb yuritiladi. Matnning har bir harfini 
kodlarga almatirish orqali kodlash mumkin bo’ladi. 
Kompyuter faqat kodlangan axborotlarni qayta ishlaydi. Axborotlar bilan 
ishlanganda uning kompyuter xotirada egallangan hajmini bilish kerak bo’ladi. Buning 
uchun o’lchov birliklaridan foydalaniladi. 

---

Axborotlarning eng kichik o’lchov birligi 
bit
hisoblanadi. 
Bir 
bit axborot- bu 
ikkilik raqam 
0 yoki 1
dan iborat bo’ladi. 
Bit 
- axborotlarning eng kichik o’lchov 
birligidir. Shuning uchun kompyuterda axborotlarni elementar qismlarini qayta ishlash 
uchun kattaroq o’lchov birligi 
– bayt
ishlatiladi. 
Bir bayt
bu sakkiz razryadli kod 
orqalibo’lib, u yordamida qanday kattalikdagi butun sonni yozish mumkin degan savol 
hosil bo’lishi mumkin.
Bu son 8 bitning hammasi 1 ga teng bo’lgan sondir. Uning o’nli sanoq 
sistemasidagi qiymatini aniqlash uchun, unga 1 sonini ham qo’shamiz ham ayiramiz. 
11111111
2
=(11111111
2
+1)-1=100000000
2
-1=2
8
-1=255 
Bundan ko’rinib turibdiki, 1 baytda 
0 dan 255
tagacha bo’lgan 
256
ta butun sonlardan 
bittasini saqlash mumkin ekan. Lotin alifbosi harflarini kodlash uchun 
52 ta
son kerak 
bo’ladi. 
(26 ta bosh va 26 ta kichik harflar).
Rus alifbosi harflarini kodlash uchun 66 
ta son, unli raqamlarni kodlash uchun yana 10 ta son kerak bo’ladi. Shunday qilib, 
1 
bayt
orqali lotin, rus alifbosi harflari, o’nli raqamlardan tashqari yana