Reja: Ta’limda axborot texnologiyalari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

2 bayt=16 bit 
1 bit sonishorasi uchun 
15 bit sonning absolyut qiymat 
uchun 
Agar sxema bo’yicha 
15
bitning hammasi 
1
ga teng 
7 
bo’lsa, u holda butun son 
eng katta absalyut qiymatiga ega bo’ladi: 
(111 1111 1111 1111
2
+1)-1=1000 0000 0000 0000
2
=2
15
-1=32767 
16-razryadli
kompyuterlar qayta ishlashi mumkin bo’lgan eng katta butun son 
32767
ga teng. 

---

Agar katta miqdordagi butun sonlarni qayta ishlash kerak bo’lsa, u holda ularni 
saqlash uchun 2 baytdan ziyod xotira lozim bo’ladi. Prosessor bitta buyruq bilan bunday 
axborotni qayta ishlay olmaydi. Shuning uchun 
32767
dan katta sonlarni qayta ishlash 
uchun maxsus dastur tuzish kerak bo’ladi. 
Butun sonlarni qayta ishlash jarayoni bo’yicha aytilgan fikrlar haqiqiy (kasr) 
sonlari uchun ham tegishli bo’ladi. Odatda 16-razryadli kompyuter kasr sonlarnini qayta 
ishlay olmaydi, buning uchun maxsus dastur ishlatiladi. Kompyuter xotirasida haqiqiy 
sonlar odatda 4 baytni egallaydi. Haqiqiy sonning o’zi eksponensial (qo’zg’aluvchan 
nuqtali) ko’rinishda tasvirlanadi. 
Masalan,
-184.525 soni -0.184525Ye+3 ko’rinishida yoziladi. Bu yerda 184525 sonning 
mantissasi, 3 esa son tartib (Ye+3 yozuv 10
3
ni anglatadi. 
4 baytdan iborat yacheykada sonning mantissasi ishorasi bilan tartibi ishorasi 
bilan saqlanishi lozim. Haqiqiy sonlarning saqlanilish sxemasi quyida berilgan. 
4 bayt=32 bit 
7 bit tartib uchun 
25 bit son mantissasi uchun 
Bu sxema bo’yicha son eng katta absalyut miqdori 2
6
-1=63 ga teng, mantissasi 
eng katta qiymati