Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
ancaq alət öz-özünə çala bilməz. Ruh beynin funksiyası deyildir, beyin isə ruhun alətidir. Son illər tibb elmi də ölümdən sonra həyatın varlığı faktı ilə razılaşır-bununla belə hələ də bu faktı qəbul etmək istəməyənlərin sayı çoxdur. Söhbət etdiyimiz hər on nəfərdən az qala alti-yeddisi “mən bütün bunlara inanmıram” deyir. Nə üçün onlar deyilənlərə sona qədər qulaq asmadan bizim sözümüzü yarımçıq kəsirlər? Yeni paltar almaq haqqında düşünür, balaca ailə münaqişəsi, işdə yaranan anlaşılmazlıqdan narahat olur, ancaq öz ölümü haqqında düşünmək arzusu, vaxtı yoxdur. Axı bu heç də az əhəmiyyət daşıyan məsələ deyildir. Ölümlə onun bağlılığının , arzularının, nəyəsə can atmağının, ümumiyyətlə hər şeyin sonu gəlir, yoxsa hansısa mühüm dəyişiklik baş verir, əvvəlki həyatdan ciddi fərqlənən hadisələr baş verir? Bu da əsas deyil. Əgər ruh mövcuddursa, deməli Allah da vardır, bu inam isə onu qəbul etməyə bizi vadar edir ki, bu dünyada biz tək deyilik, hər şeyə qadir olan, qüdrətli və sevən Allah var- o bizim qayğımıza qalır, bizim dayağımız, nurumuz və sevincimizdir. Kim bütün bunları görür və başa düşürsə dərhal həyatın mənasım anlayır, çox şey onun üçün aydın olur. İnam adamalrı yaxşı və xoşbət edir, xırda , lazımsız qorxular yox olur, rahatlıq və məhəbbət dünaysı yaranır. Çoxları özlərini əmin edə bilmir. Onlar bu inamı rədd edir, onun varlığına şübhə ilə yanaşırlar: bu gün də “elə şey ola bilməz” deyənlərin həyatı acılı-ağrılı keçir. Doğrudan bu cür düşünənlərə yazığım gəlir: onlar qarşılarındakı xəzinəni hiss etmirlər, görmürlər, ondan yan keçirlər. Bəlkə sənə hədiyyə olunan, səni xoşbəxt edəcək bu xəzinəni görüb götürəsən-axı bu səni xoşbəxt edəcəkdir. Sənə mane olan, səni bu addımı almağa qoymayan nədir? İndi artıq “inanmaq” lazım gəlmir, sadəcə olaraq tənbəllik etmədən baxmaq kifayətdir, bir az fikirləşsəniz, bu da bəs edər, bax onda dərk etmə-inanma- mütləq gələcək-axı insan bütün ömrü boyu yaşayıb ölə bilər və elə də nədən məhrum olduğunu dərk etməz. Nə üçün? İlk 53
növbədə ona görə ki, bütün yeni, səmərəli, sizi öz dünyagörüşünüzə nəzər salmağa vadar edər hər şeyi yavaş- yavaş, çətinliklə qəbul edirsiniz. Yeni olan inamsızlıq yaradır, bəzən bu yeniyə qarşı sizdə düşmənçilik hissi olur. Adamlar köhnə olana vərdiş etmişlər, vərdiş olunanlar tanışdır və təhlükəsizdir, onu qorumaq lazımdır. Yenidən ehtiyat edən şüur onu özünə yaxın buraxmaq istəmir. Yenini gönnürlər, hi.ss etmirlər, görəndə isə yan keçirlər və bir daha onu xatırlamırlar, görüb hiss etməmək insana xasdır. Belə bir rəvayət var: bir nəfər hər gün Allaha yalvarır ki, ona kömək etsin, onun da çoxlu pulu olsun. Bu adamın yalvarışından cana doyan Allah mələklərdən birinə tapşırır ki, kişi işdən qayıdanda həmişə keçdiyi köıpünün ortasına bir kisə qızıl qoysun... Kişi işdən evə qayıdır, ürəyində yenə kasıbçılığından şikayətlənib Allaha dua edir ki, ona var-dövlət yetirsin. Körpünün başında qəflətən dayanır və “görəsən korlar köıpünü necə keçirlər?” deyə fikirləşir. O gözlərini yumub körpünü keçməyə başlayır və ona göndərilən qızılla dolu torbanın da yanından keçir... Hər bir din yarananda adamları düşünməyə, başa düşməyə çağırır - “qulaq eşitmək üçün verilib ” deyilsə də adamlar istənilən yeniyə qarşı inamsızIq göstərirlər. İnsan təfəkkürü biz düşündüyümüzdən də mühavizəkar və tənbəldir. Adamların əksəriyyəti hər gün gündəlik qayğılarla yaşayır-çörək pulu qazanmağı, ailəni dolandırmağı düşünür, eyni zamanda əyləncə haqqında düşünür, vaxt qalanda isə onu necə yola verməyi fikirləşir. Kiminsə fikirləşməyə vaxtı yoxdur. Kimlərsə düşünməkdən qorxur. Belə də adamlar ölüm gələnə kimi yaşayırlar, o gələndə isə artıq düşünmək gec olur. Əgər hər hansı yeni ümumi qəbul olanlara zidd olursa ona şübhə ilə yanaşırlar. Mücərrəd olanların qəbul edilməsi daha çətin olur. İntellekt cəhətdən zəif inkişaf edənlər üçün mücərrədi dərk etmək çox çətindir, o yalnız hiss orqanları ilə qavradıqlarını qəbul edir və qabağa getmir, unudur ki, təbiətdə baş verənlərin heç də hamısını hiss 54
orqanları qavraya bilmir. Kopimikin və Nyutonun kəşfləri göstərdi ki, Yer fırlanır, o bir yerdə dayanmır, Günəş yox Yer Günəşin ətrafında fırlanır. Ancaq çoxları bu fikri uzun müddət qəbul edə bilmirdi. Adamlar, o cümlədən astronomlar öz gözləri ilə Günəşin çıxdığını və batdığını görürdülər, o Yerin ətrafında hərəkət edirdi. Yer isə ayaqlarımızın altında sakitcə dayanmışdır. Bu günlərdə buna oxşar hadisələr baş verir. Alimlər , bioloqlar və tibb işçiləri sübut edirlər ki, bədənin ölümündən sonra həyat davam edir, adamlar, o cümlədən həkimlər görəndə ki, insan daha nəfəs almır, hərəkət etmir, bütün həyat əlamətləri artıq yox olmuşdur, belə nəticə çıxarırlar ki, adam tam ölmüşdür : onlar hiss orqanlarımızın qəbul edə bilmədikləri ətrafında düşünmürlər. Yeniyə qəribə və həqiqətə oxşamayan kimi baxırlar. Bütün yeni olanları qəbul etməyən və ona düşmən kimi baxan iki tip adamlar var: onlardan biri az biliklə özlərindən razı gəzirlər. Ciddi elmlərlə onlar tanış deyillər. “Mən artıq bunu bilirəm” , onlar yalnız maddi olanları bilirlər, həm də onu səthi bilirlər. Digərləri sərbəst düşünməkdən qorxurlar, yaxşı bildiklərindən, maddi olanlardan, gündəlik müşahidə etdiklərindən ayrıla bilmirlər. Onların psixologiyasını Moris Semyuel “siz bütpərəstsiniz” əsərində yaxşı təsvir edir: “Düşünən adamın Allahı görməsi üçün teleskopa, mikroskopa ehtiyacı yoxdur.” Həyatın özü göstərdiyi möcüzələrlə dərk edən adamı heyrətləndirir. Həyatın onlar üçün maddi hala düşdüyü adamlar heç yaxt varlığın böyük sirlərinə can atmırlar, heç nə başa düşmürlər. Vulqar təbiəti ilə adamlar ətrafda baş verənləri dərk etdiklərini düşünürlər- o maşın sürür, telefondan istifadə edir, ona elə gəlir ki, 0 vəhşidən müdrikdir. Əslində o həmin vəhşidən də səfehdir, öz məhdudluğunu görmür. Öz ürəyində Allahın olmadığını fikirləşən axmaq heç nəyə təəccüblənməyən küçə axmağıdır, kim təəccüblənə bilmirsə o Allahı tanımır. Məhdud adamlara vərdiş etdikləri şəraitdə yaşamaq asandır-yəni düşünməyə, hər şeyə, yenidən nəzər salmağa vadar edir. Yəni 55
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|