Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov

230 

akseptdə  storno  edilir.  Bununla  da  bu  cür  göndərmələr  üzrə  malgön-  dərənlərlə 

hesablaşmalar başa çatır. 

Maddi  qiymətlilərə  görə  malgöndərənlərlə  hesablaşmalar  zamanı  faktiki 

daxil  olan  miqdarla  malgöndərənin  sənədlərini  müqayisə  edən  zaman 

çatışmamazhq və ya artıqlıq aşkar edilə bilər. Artıqlar aktla mədaxil edilir və uçot 

qiymətləri  ilə  qiymətləndirilir,  sonra  isə  6  saylı  jurnal-orderdə  fakturasız 

göndərmələr kimi uçota alınır. Çatışmamazhqlar aşkar edilən hallarda mühasibat 

onlann  faktiki  dəyərini  hesablayır  və  malgön-  dərənlərə  iddianı  təqdim  edir.  Bu 

zaman dəmir yol tarifinin məbləği yükün çəkisinə mütənasib olaraq bölüşdürülür, 

əlavənin, güzəştin məbləği isə yükün dəyərinə mütənasib olaraq bölüşdürülür. 

Çatışmamazhğın  məbləği  isə  6  saylı  jurnal-orderdə  və  7  saylı  cədvəldə 

aşağıdakı kimi mühasibat yazılışı ilə əks etdirilir; 

217 saylı “Digər qısamüddətli debitor bordan” hesabının debeti; 

531 saylı “Malgöndərənlər və podratçılara qısamüddətli kreditor borcları” 

hesabının krediti 

Malgöndərənlərlə 

hesablaşmalan 

ümumiləşdirmək 

üçün 

6 

saylı 

jurnal-orderdə  531  saylı  “Malgöndərənlər  və  podratçılara  qısamüddətli  kreditor 

borcları”  hesabı  üzrə  icmal  nəzarət  cədvəli  verilir.  Bu  cədvəlin  göstəriciləri  ayın 

axırına aşağıdakı qruplara -ödəmə müddəti çatmayan, aksept edilmiş hesablaşma 

sənədləri  üzrə,  vaxtında  ödənilməyən  hesablaşma  sənədləri  üzrə,  fakturasız 

göndərmələr  üzrə  bölünməklə  malgöndə-  rənlərə  kreditor  borcları  haqqında 

mühasibat balansının maddələrini doldurmaq üçün istifadə olunur. 

Xammal və sair materialların daxil olması üzrə əməliyyatlar uçotda 

aşağıdakı kimi əks etdirilir: 

JVb

 

Əməliyyatların məzmunu

 

Mlüxabirləşən

 

hesablar

 

 

 

Debet

 

Kredit

 

1

 

Malgöndərənin hesab-fakturasında olan miqdarda və qiymətlər üzrə 

təşkilatın anbarına daxil olan xammal, materiallar, yanacaq, ehtiyat 

hissələri və s. mədaxil edilib;

 

a) alış qiyməti

 

201

 

531

 

 

b) əlavə dəyər vergisi

 

241

 

531

 

2

 

Malgöndərənin hesab fakturaları olmadan (fakturasız göndərmələr) 

təşkilatın anbarına daxil olan materiallar uçot qiymətləri ilə mədaxil 

edilməklə uçota qəbul edilmişdir

 

201

 

531

 

---

231 

3

 

Malgöndoronin hesab-fakluralarını aldıqdan sonra: a) fakturasız 

göndərmələr üzrə qeydlərə düzəliş edilir (əvvəlki qeyd stomo edilir);

 

201

 

531

 

 

b) eyni zamanda materialların daxil olması haqqında qeyd bərpa 

olunur

 

201

 

531

 

4

 

Materiallar mədaxil edilən zaman müşayiətedici sənədlərdə 

göstərilən miqdarla müqayisədə onların çatışmamazlığı aşkar edilib

 

217

 

531

 

5

 

Malgöndərənlərdən yüklər daxil olan zaman yükgöndərmə 

sənədlərində göstərilən miqdarla müqayisədə materialların artıqlıftı 

aşkar edilib

 

201

 

531

 

6

 

Təşkilatın kassası tərəfindən ödənilən və ya təhtəlhesab şəxs vasitəsi 

ilə əldə edilən maddi qiymətlilər mədaxil edilib

 

201

 

221,244

 

7

 

Təyin olunmuş stansiyadan (tərsanədən, aeroportdan) və ya 

malgöndərənin anbarından təşkilatın anbarına materialların 

daşınmasının dəyərinə: a) daşıma təşkilatının nəqliyyatı ilə həyata 

keçirildikdə;

 

201

 

202.9

 

 

b) kommersiya təşkilatı kənar təşkilatın xidmətindən istifadə etdikdə

 

201

 

531

 

8

 

Malgöndərənlərdən materialların daxil olması ilə əlaqədar, 

yükləmə-boşaltma işlərinə görə; a) fəhlələrə əmək haqqı hesablanıb;

 

201

 

533

 

 

b) əmək haqqından sosial müdafiəyə fonduna ayırmalar edilib;

 

201

 

522

 

 

c) fəhlələrin məzuniyyətinin ödənilməsinə ehtiyat həyata keçirilib;

 

201

 

412

 

9

 

İstehsalat sexlərində təşkilatın anbarına daxil olub;

 

201

 

201

 

 

a) sexin anbarından geri qaytarılan xammal və materiallar;

 

Mərkəzi

 

anbar

 

Sex

 

anbarı

 

 

b) istehsalatdan anbara təhvil verilən xammal, materiallar və 

qiymətli tullantılar

 

201

 

202

 

10

 

Qəti çıxdaş edilmiş məmulatların sökülməsindən istehsalat sexləri 

tərəfindən təhvil verilmiş materiallar və ehtiyat hissələri istifadəsinin 

mümkün olan və ya satışın mümkün olan qiyməti ilə mədaxil edilib

 

201

 

731.9

 

11

 

Torpaq, tikili və avadanlıqların obyektlərinin ləğv edilməsindən əldə 

edilən, istifadəsinin və ya satışının mümkün olan qiyməti ilə maddi 

qiymətlilərin dəyəri

 

201

 

611

 

12

 

Təşkilatın anbarlarında inventarlaşma aparılan zaman aşkar edilmiş 

artıq materiallar mədaxil edilib

 

201

 

721

 

---