Roman, povestlər
Yüklə 3 Mb.
|
499 ayrı məktəblərə qoyur". Dəsgah burda başladı. Əhmədli bayraq elədi Qurbanın bu çıxışını, demoqoqluğa saldı o saat, nə bilim böhtançılıq, daha nə bilim nə... Üç günün içində məsələni həll etdilər, qurtardı getdi... —Qasım, bir öyrən gör nə oldu bu təyyarə, on beş dəqiqə keçdi ki... Qasım getdi. Nosilşik: —Moskva samalyotun qarşılıyırsan? — dedi. — Mən də onu gözləyirəm. Bir müddət də matdım-matdım Fuadın üzünə baxdı. — İşə bax e... Elə o vaxtdan səni görmək istəyirdim... Gör neçə il keçib e... Bir iş olmuşdu o vədə, uşaq idik, axmaq idik, bir qələtdi eləmişdik, gərək day məndən inciməyəsən... Fuad:
—Nə iş? — deyə laqeydliklə soruşdu və həmin andaca qəfil amansız bir xatirə qırmanc kimi yaddaşını qamçıladı. ...və birdən-birə otuz ilin arxasında qalmış, tamamilə dəyişmiş sifəti — on iki nömrəli adamın sifətini tanıdı və onun adı da dərhal yadına düşdü — Zeydulla... Otuz il keçir o gündən, otuzdan da çox, amma yaddaşından qovmaq istədiyi o xatirə, ildə-ayda bir dəfə də olsa gözərib yandırır hafizəsini, bütün içini dolaşır, varlığını alt-üst edir. O vaxt Fuad bilmirdi ki, Zeydullanı məktəbdən nə üstə qovublar, heç qovulmasından da xəbəri yox idi. Amma bu yekəpər, ayıya oxşayan oğlanı məktəbdən tanıyırdı, Zeydulla iki sinif Fuaddan yuxarı idi. Bir gün — dekabr ayı idi, günü də yadındadır, dekabrın 17- si, adamın gözünü göynədən acı küləkli, rəngi solmuş boz, tutqun, soyuq bir gün idi. Külək zibil qutularını çevirmişdi, əzik-üzük, çirkli kağızlar səkilərə səpələnmişdi. Günlər qısalmışdı, Fuadgil ikinci növbədə oxuyurdu, məktəbdən çıxanda hava qaralmış olurdu. O gün məktəbdən çıxıb tinə çatanda Fuadın qabağını üç oğlan kəsdi. Zeydulla idi biri, o biri ikisini tanımırdı, onların məktəbində oxumurdular, yəqin.
500 —Bura gəl! —Hara? Bərk-bərk qollarından yapışdılar: —Bax, bura! — məktəbin dalındakı yarıuçuq divarı göstərdilər. Ətrafda heç kəs yox idi. —Niyə? —Çox danışma, gəl bura! Fuad dartınıb qaçmaq istədi. Amma yaşlı iki, oğlan, sağdan və soldan bərk-bərk onun qollarından yapışdı. Zeydulla arxada dayanıb ora-bura boylanırdı — görsün gələn yoxdur ki. Divara yanaşdılar. Zeydullanın əlində tabaşir vardı. Tabaşiri Fuada uzatdı və divarı göstərdi. —Yaz! — dedi. Fuad anlamadı. —Nə yazım? —Götür meli! Fuad tabaşiri əlinə aldı. —Yaz: "Qurban — qaban". Fuad çırpınıb çıxmaq istədi. Oğlanlar onun qollarını daha da bərk sıxdılar. Zeydulla: —Yaz, — dedi — özü də böyük hərflərnən yaz! Fuad: —Yox! — dedi. Oğlanlardan biri: —Bilirsən sənə neylərik? — dedi. Arxadan Zeydulla yaxınlaşdı: —Bax, oxartana çəkərik ki, ömrünün axırıneycən invalid qalarsan. Aton kimi!.. Elə belə dedi: "oxartana". Necə oldu ki, bayaq bu "oxartana" sözündən tanımadı onu. Bəlkə də "səni öldürərik" desəydilər, Fuad elə qorxmazdı. Amma məhz "invalid qalarsan" hədəsi onu qorxutdu. Bu, real hədə idi. Fuad ömründə öldürülmüş adam görməmişdi, amma invalid görmüşdü. Atasının taxta protezi gəldi durdu gözünün qabağında. Atası gecələr yatanda
501 protezini çıxarıb qapının ağzında qoyardı. Gecənin bir yarısında durar, ağır nəfəs ala-ala protezi təzədən geyər, ikinci mərtəbədən aşağı, həyətə, tualetə düşərdi. Sonra qayıdıb yenə protezi çıxarar, bir ayağının üstündə tullana-tullana çarpayısına yanaşardı. —Di uzatma, yaz görək. Yazdı Fuad. Özü də boyu çatınca iri hərflərlə yazdı: QURBAN —QABAN. Əlbəttə, bəlkə gərək şikəst qalmağa razı olaydı, amma yazmayaydı. Amma cəmi-cümlətanı səkkiz yaşı vardı, ikinci sinifdə oxuyurdu və ürəyində fikirləşmişdi ki, yazıdır da, yazıdan nə olsun, bir bu yazı üçün bütün ömrünü protez taxsın? Nə biləydi ki, bu kiçicik yazı, iki sözdən ibarət, tabaşirlə yazılmış xətt — onunçün dünyada ən pozulmaz yazı olacaq. O yazılan ki, ona pozu yoxdur və bu yazı həmişə onun mənliyini, kişiliyini, heysiyyətini didib tökəcək, uçurub dağıdacaq, ömrünün ən xoş dəqiqələrində belə yaddaşına qəfilcən qayıdıb bu xoş dəqiqələri əzaba, ağrıya çevirəcəkdir və otuz il belə olub, otuz il də, ya bundan sonra neçə il həyatı qalıbsa — beş gün, beş ya iyirmi beş il — belə olacaqdı. İnsan ömründə bəzən elə sözlər, ya elə işlər olur ki, vaxt, hər şeyə məlhəm olan vaxt belə, onların qarşısında acizdir, onlar hər yaranı sağaldan, hətta ölüm itkisinin ağrısını belə keyləşdirən vaxta üstün gəlirlər. Belə sözlərdən, belə işlərdən sonra insan əbədiyyən tam xoşbəxt olmaq imkanından qısır olur. Haçansa, hardasa, özünü tam bəxtiyar və arxayın bildiyin anların birində elə bil yaddaşın qanayır, qayıdır o söz qulağına, o hərəkət gözlərinə və tam səadətin səninçün həmişəlik mümkünsüzlüyünü anlayırsan... Zeydulla: —Nöqtə də qoy! — dedi. — Sonra nə fikirləşdisə — yox, nöqtə yox, nida işarəsi... — deyə əlavə etdi. Fuad nida işarəsi də qoydu: QURBAN — QABAN! Qollarını buraxdılar, çıxıb getdilər. Tində dayandılar, Fuada
502 tərəf çevrildilər. Zeydulla barmaqlarını ağzının içinə salıb bərkdən fit çaldı, dişlərinin arasından yelpicvarı tüpürdü və Fuada "şiş" göstərdi. Getdilər. Addımları, şaqqanaq çalıb bərkdən gülmələri, zarafatları uzun zaman eşidilirdi... Elə bərkdən deyib-gülürdülər ki... Evlərinə necə gəldiyi yadında deyil. Ancaq qapılarının yanında dayandı, nə isə düşündü, evə girmədi, geri döndü, hardansa əski tapdı, nohurda islatdı, gedib divardakı yazını sildi — sabah görüb-bilən olardı. Lap elə atasının özü görüb Fuadın xəttini tanıya bilərdi. Fuad özünü öldürmək istəyirdi o gecə, ancaq bilmirdi ki, bunu nə sayaq etmək olar... Sonra fikirləşdi ki, özünü öldürməyəcək, amma mütləq çox güclü bir adam olacaq və təkbaşına heç kəsə demədən, heç kəsi agah etmədən bu üçündən dəhşətli intiqam alacaq... Nə atasına, nə anasına, nə də başqa heç bir kəsə heç bir vaxt deməmişdi bu hadisəni... Amma neçə vaxt, neçə ay atasından gözlərini gizlədirdi, baxa bilmirdi atasının üzünə... O vaxt and içmişdi ki, intiqam alacaq, amma keçən bu otuz ildə bir dəfə də olsun, həmin uşaqlara rast gəlməmişdi və hətta bəzən Fuada elə gəlirdi ki, o üçü konkret, real simaları olan fərdlər deyilmiş, nə isə mücərrəd bir Şər, Zor, Qəddarlıq və Yamanlıq rəmzləri imiş. Və... budur bax, bu rəmz, on iki nömrəli nosilşik… Otuz ildən sonra elə bil yaddaş zindanının ən qaranlıq, zülmət hücrəsindən çıxıb gəlib bu mücərrəd Şər, Zor, Yamanlıq elçisi — sallaqdodaqlı, bulanıqgözlü nosilşik, düz onun qənşərində oturub və deyəsən, aman allah, o vaxtkı günahı üçün üzrxahlıq eləmək niyyətindədir... Bu üzrxahlıq daha da ağır bir işgəncə idi, çünki belə məlum olurdu ki, otuz il keçməsinə baxmayaraq həmin səhnə tək Fuadın yox, Zeydullanın da yadındadır. Deməli, Fuad kimi Zeydullayçün da bu adi, keçəri, ötəri bir epizod deyilmiş, vaçib, əsaslı, unudulmayan bir hərəkət imiş. O qədər əhəmiyyətli bir şey imiş ki, otuz il ərzində Zeydulla da onun günahını içində daşıyıb, bağışlanmaq istəyib və nəhayət bu gün niyyətinə çatıb
Yüklə 3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|