S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
262
İnsan orqanizmində bu funksiyanı yerinə yetirən timus vəzi, sümük iliyi, limfa düyünləri, dalaq, qaraciyər və s. orqanlardır. İmmun sistemin mühüm hüceyrələri limfosit- lər, makrofaqlar və monositlərdir. Sinir sisteminin hücey- • • «
rələri də QIÇS törədicilərinə qarşı çox həssasdır. IIÇV bilavasitə qaraciyər, ürək, sümük və başqa orqanların hüceyrələrini zədələyir QİÇS virusu seçici surətdə xüsusən T - limfositləri zədələdiyindən, onlar orqanizmi xarici və daxili düşmən¬lərdən - infeksion xəstəlik törədicilərindən qorumaq funksiyasını yerinə yetirə bilmir. Nəticədə adi halda insan orqanizmi üçün təhlükəli olmayan mikroorqanizmlər ölümlə nəticələnən infeksiyaların inkişafına səbəb olur. Eləcə də pozulmuş immun sistem fonunda bədxassəli şiş hüceyrələri zərərsizləşdirilmir və sürətlə artıb çoxalır ki, bu da təhlükəli bədxassəli şişlərin artmasına səbəb olur.
QIÇS-lə yoluxmuş bir çox şəxslər qısa müddət ərzində xəstələnir və ölürlər. Digərləri isə uzun illər virusgəzdirici kimi yaşayırlar. QİÇS virusu ilə yoluxduq-dan sonra inkubasiya dövrü (gizli dövr) 3-6 həftə çəkir. Sonra xəstəliyin kəskin mərhələsi başlanır. Xəstəliyin əsas əlamətləri: titrətmə, angina, limfa düyünlərinin böyüməsi, dəridə səpgilər və s.-dir. Sonra əlamətlər keçib gedir, xəstə virusgəzdirici kimi sağlam adamlardan seçilmir. Növbəti mərhələdə boyun, qoltuqaltı, dirsək və s. limfa düyünlə¬rinin böyüməsi, bəzi xəstələrdə titrətmə ola bilər. Sonrakı mərhələdə isə xəstəliyə aid olmayan əlamətlər özünü büruzə verir: qızdırma, çox arıqlama, ümumi zəiflik, iş qabiliyyəti¬nin və yuxunun pozulması və s. QİÇS ikincili infeksiyalar və bədxassəli şişlərlə müşayiət olunur və ölümə səbəb olur. downloaded from KitabYurdu.org
263
Göstərilən əlamətlər hər bir şəxsi IIÇV infeksiyasmdan şübhələnməyə və müayinəyə vadar etməlidir. Hazırda malyariyaya, şəkərli diabetə, hepatitə, vərəmə və s. tutulmuş, onkoloji xəstəliyi olan, həmçinin 1 aydan artıq temperaturu düşməyən, ishalı dayanmayan və s. xəstələrin hamısını QİÇS-ə görə müayinə etmək vacib hesab olunur. Həm xəstə, həm də müalicə edən həkim üçün QİÇS insana ölüm gətirən çoxbaşlı əjdahadır. Lakin diaqnoz vaxtında qoyularsa, bu təhlükəli xəstəliyin inkişafını dayandırmaq mümkündür. Bu sahədə ən ümidverici və güclü dərman preparatı azidotimidin (AZT) sayılır. Lakin dərmanla müalicə həkim nəzarəti altında olmalıdır. Özünü- müalicədən söhbət belə gedə bilməz. Özünü lazımi qaydada aparan və İİÇV infeksiyasıııı yaymayan xəstələri cəmiyyətdən izolə etməyə ehtiyac yoxdur, qəsdən digər şəxsləri' yoluxduraıılar isə cinayət məsuliyyətinə cəlb olunurlar. Hələ QIÇS-in proflaktikasm- da
effektli peyvənd
tapılmamışdır. Xəstəliyin profilaktikası onun törədicilərinə və yayıcılarına qarşı ciddi mübarizə tədbirlərindən ibarətdir. Respublikamızda QIÇS-lə mərkəzləşdirilmiş şəkildə mübarizə məqsədilə Respublika SPİD-lə mübarizə və prollaktika mərkəzi bir sıra tədbirlər həyata keçirir. Mərkəzin nəzdində anonim müayinə kabineti fəaliyyət göstərir. Bundan başqa, bir çox xəstəxana və poliklinika¬larda da belə şö'bələr təşkil edilmişdir. QİÇS-ə görə öz pasport məlumatlarını bildirməklə respublikanın istənilən şəhər və rayonlarında diaqnostik laboratoriyası olan və QİÇS-i müəyyən etmək üçün müayinə aparılan müalicə - profilaktika müəssisələrində müayinə olunmaq mümkündür. downloaded from KitabYurdu.org
264
Bakı şəhərində SPİD-lə mübarizə və profilaktika mərkəzinin anonim kabinetində (Ə.Qurbanov küç. 6, kab. -Ng 1) anonim, yəni pasport məlumatlarım bildirmədən müayinədən keçmək olar. Burada həm də həkimdən, mütəxəssislərdən QIÇS probleminə aid bütün suallara cavab və məsləhət almaq mümkündür. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının proqnozuna görə yaxın illərdə İİÇV ilə yoluxmuşların sayı 30-40 milyona çatacaq və 8 ildə bu rəqəm 3-4 dəfə artacaqdır. Bu da hər il milyondan yuxarı adamın QİÇS diaqnozu ilə ölümü deməkdir. Buradan xəstəliklə mübarizənin nə qədər zəruri olduğu aşkardır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 1988-ci ildən dekabrın birini «Ümumdünya QİÇS-lə mübarizə günü» elan etmişdir. Hər bir ölkədə xəstəliyin qarşısının alınmasına yönəldilmiş sanitariya maarifi işi, konfrans, seminar və digər tədbirlər keçirilməlidir. Milli adət-ənənə lərimiz, dini qaydalarımız xəstəliyin xeyli müddət qarşısını ala bilmişdi. Lakin müasir gənclə¬rimizin bu adət-ənənələri unutması, respublikamıza xarici vətəndaşların axını və s. xəstəliklə mübarizəyə daha ciddi yanaşılmam tələb edir. Allergiya və autoallergiya Allergiya (yun. «allos» - başqa, özgə; «erqon» - iş, fəaliyyət, təsir) - orqanizmin antigen təbiətli maddələrə qarşı yüksəlmiş və təhrif olunmuş reaksiyasıdır. Orqanizmin yad və ya potensial təhlükəli hesab edib, ona qarşı antitellər (əks- cisimlər) hasil etdiyi hər hansı maddəyə antigen deyilir. Allergiya törədən antigenlər allergen adlanır. Allergik xəstəliklər lap qədimdən mövcud olmuşdur. Keçmişdə bədənin səpməsini, şişdiyini gördükdə, «toxluq edib» deyirdilər. Qida maddələrinin törətdiyi allergik xəstəliklər hələ məşhur Hippokratm, Qalenin vaxtından məlumdur. 1819- cu ildə ilk dəfə ingilis alimi Con downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|