S. N. Alimetov, Ş. S.İBrahimova
Yüklə 3,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
- xronik ür ək çatışmazlığında diuretiklərlə müalicəni, yalnız ödem sindromu meydana çıxdıqda, məsələn II funksional sinifd ən başlayaraq təyin edirlər; onların planlı şəkildə uzun müdd ət təyin edilməsi məqsədəuyğun deyildir, çünki bu x əstəliyin proqressivləşməsini ləngitmir; - x əstənin sidikqovucularla müalicəsini nisbətən zəif təsirli diuretikin, m əsələn tiazid diuretiklərindən birinin (hipotiazid) t əyinindən başlamaq lazımdır; bunların natamam effektivliyind ə güclü təsirli diuretiklərə (furosemid, bumetanid, torasemid v ə s) keçmək lazımdır; - müalic əni kiçik dozalarla başlamaq və sonra lazım olduğu q ədər artırmaq tövsiyə olunur. Diuretikl ər, böyrək nefronlarında göstərdiyi təsirin lokalizasiyasına gör ə fərqli qruplara ayırd olunur. Böyrəklərdə proksimal kanalcıqlar s əviyyəsində, zəif təsirli diuretiklər olan karboanhidraza ingibitorları (asetozolamid) f əaliyyət göstərir; Henle həlqəsinin qalxan ayaqcığının kortikal hiss əsi və distal kanalcıqların başlanğıcında tiazid və tiazidvari diuretikl ər (hipotiazid, indapamid, xlortalidon) fəaliyyət göstərir; Henle h əlqəsi səviyyəsində ən gülcü diuretiklər olan həlqə sidikqovucuları (furosemid, ureqit, torasemid, bumetanid) f əaliyyət göstərir; distal kanalcıqlar səviyyəsində aldosteron antaqonistləri, yəni kaliumu mühafiz ə edən sidikqovucular (spironolakton, triamteren) fəaliyyət göst ərir. Qeyd etm ək lazımdır ki, xronik ürək çatışmazlığı olan xəstələrdə ödem sindromunun müalic əsində əsas rolu tiazid və həlqə diuretikləri oynayır. Tiazid diuretikləri, məsələn hipotiazid, Henle həlqəsinin qalxan ay aqcığının kortikal hissəsində və distal kanalcıqların başlanğıcında natriumun reabsorbasiyasını pozur, daha doğrusu blokadaya uğradır; onlar diurezi v ə natriumurezi 35-50% artırır; böyrək filtrasiyasının 40 ml/d əq-dən aşağı səviyyəsində effektsizdirlər və buna görədə böyrək çatışmazlığında nəticə vermirlər. Hipotiozid yüngül və ya mötədil d ərəcəli ödem sindromunda və II funskional sinifli xəstələrdə start diuretik kimi t əyin olunur. Onun başlanğıc dozası 25 mq, maksimal dozası isə 100 mq-dır; fəal diuretik və saluretik sayılır; dozası artırıldıqda diuretik effekti minimal d ərəcədə, xoşagəlməz əlavə halları isə xeyli artır; onun əsas çatışmazlığı RAAS-ın hiperaktivasiyası və elektrolit pozğunlqulardan (hipokaliumemiya, hipomaqneziumemiya) ibarətdir; bundan ba şqa, hipotiazid, sirkulyasiya edən qan həcminin azalması hesabına, qanda qlükoza və xolesterinin səviyyəsini qaldırır. Ona görə də tiazid v ə həlqə diuretiklərinin RAAS-ın blokatorları olan AÇF ingibitorları, angiotenzin reseptorlarının blokatorları, aldosteron 323 antaqonistl əri ilə birlikdə təyin olunması tövsiyə edilir. İndapamid və xlortalidon arterial hipertenziya v ə xronik ürək çatışmazlığının başlanğıc m ərhələsində daha çox işlənilir. Bunların fəaliyyəti üçün böyrəklərin filtrasiya funksiyasının saxlanılması şərtdir; böyrək çatışmazlığında onların diuretik təsiri qeyd edilmir. Tiazid qrupuna aid olan müasir güclü diuretikl ərdən biri metolazondur; onu 2,5-10 mq/sutka dozasında həlqə diuretikl əri ilə birlikdə refrakter ödem sindromlu xəstələrə verirlər. Hazırda işlənilən güclü və effektiv sidikqovuculara furosemid, etakrin turşusu, uregit, bumetanid, torasemid və sairələr olmaqla həlqə diuretikl əri aiddir. Onlar Henle həlqəsinin qalxan hissəsinin hamısında f əaliyyət göstərir və böyrək filtrasiyasının hətta 5 ml/dəq-dən az olan hallarında da diuretik nəticə verirlər; başqa sözlə sözügedən diuretiklər böyr ək çatışmazlığında da effektivdirlər. Xronik ürək çatışmazlığında inkişaf edən təzahürlü ödem sindromunun müalicəsində əsas rol oynayan sidikqovucular, m əhz həlqə diuretikləridir. Uzun illər ərzində deyilən sah ədə furosemid şərtsiz lider pozisiyasını tutur; onu xəstəliyin k əskinləşməsində vena daxilinə yeridir, xronik ürək çatışmazlığının II-IV funksional sinifli x əstələrə isə uzun müddət ərzində, daxilə qəbul o lunması üçün təyin edirlər; furosemidin başlanğıc dozası 20-40 mq, maksimal dozası 500-600 mq/sutka təşkil edir; xəstələrə sutka ərzində 1500-1800 mq furosemidin verilm əsi haqqında məlumatlar mövcuddur. Furosemidin diuretik effekti 6-8 saat ç əkir, ona görə də ağır dərəcəli t əsadüflərdə onun sutkalıq birdəfəlik dozasını artırmaq əvəzinə, sutkada 2 v ə hətta 3 dəfə qəbul olunmasını tövsiyə etmək olar. Furosemid tiazid diuretikl əri kimi hipokaliumemiya, hipomaqneziumemiya, RAAS-nin hiperaktivliyi, hiperqlükemiya, qanda xolesterinin yüks əlməsi kimi xoşagəlməz əlavə hallar törədə bilər. Burada çıxış yolu onun AÇF ingibitorları, aldosteron antaqonistləri ilə birlikdə, adekvat dozalarda t əyin olunmasından ibarətdir. Etakrin turşusu furosemid kimi güclü diuretik sayılır və onun start dozası 25-50 mq/sutka, maksimal dozası isə 250 mq/sutka t əşkil edir; etakrin turşusu tərkibcə furosemiddən fərqli olduğu üçün, furasemidə vərdiş olmaqla diuretik effekt azaldığı t əsadüflərdə onu, etakrin turşusu ilə əvəz etmək olar; xronik ürək çatışmazlığının gecikmiş ağır və refrakter ödem sindromları zamanı onları birlikdə təyin edirlər. Bumetanid furosemid və etakrin turşusu kimi güclü diuretik t əsirə malik sidikqovucudur; onun start dozası 0,5-1 mq, maksimal dozası isə 10 mq-dır. Azərbaycanda, demək olar ki, bumetanid işlənmir. Hazırda güclü, effektiv və həm də nisbətən təhlükəsiz diuretik torasemid sayılır; onun start dozası 5-10 mq-dır, ancaq bunu lazım olduqca 100-200 mq/sutka-ya q ədər artırmaq olar; torasemid tipik həlqə diuretiki olub, natrium v ə suyun reabsorbasiyasını Henle həlqəsinin qalxan hiss əsində blokadaya uğradır. O, öz sorulma qabiliyyətinə və 324 Yüklə 3,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|