S, Qorayevning «Toponimika» qo'llanmasi toponimikaning ilmiy-nazariy asoslariga feamda O'zbekiston toponimiyasiga bag'ishlangan va shubhasiz, ijtimoiy hajitda gujnanitar fanJaming eng dolzarb

tog' 

va 

tov 

shakllarida  uchraydi.  Shunisi  qiziqki,  tog'liklar 

tov 

deb  talaffuz  qiladilar.  Turkiy 

---

xalqlar  yashaydigan  hududlarning  g'arbiy  qismlarida  (Afg'oniston,  Qrim,  Kavkazda, 

Ozarbayjon,  Turkmaniston) 

dog'  (dag), 

O'zbekistonda 

tog'  (tov), 

Qozog'istonda 

tau, 

Qirg'izistonda 

to'o', 

Sibirda 

tu,  tuu,  tia 

shakllarida  talaffuz  qilinadi.  O'zbekiston 

orografik atamalarga nisbatan boy. Buni yuqorida keltirilgan raqamlardan bilsa ham 

bo'ladi.  

Quyida  oronimik  atamalar  ro'yxati  keltiramiz. 

Aydar  – 

tepasida  bir  uyum  tosh 

terilgan  qir,  balandlik; 

Ayloq  – 

tog'  yaylovi; 

ayri,  ayrilish  — 

ikkiga  ajralgan  (tog', 

qir); 

ayg'ir –

 ulkan, katta (qoya, tosh); 

alan –

 ariq chetiga chiqarilgan tuproq uyumi 

(Xorazm); 

anna – 

jar; 

Arna – 

jarlik; 

bel – 

tog’

 

qirrasining pastroq qismi, dovon; 

belas 

– 

yassi tog' tarmog'i; 

beshiktosh –  

shaklan beshikka o'xshagan qoya; 

boldir – 

do'ng, 

tumshuq; 

guldirama,  guldirov,  guldirovuk,  gurillovuk,  gurkirov  – 

sharshara; 

gum, 

gumsoy  – 

chuqur,  gir  atrofi  baland  soylik; 

dalvarzin,  dilvarzin,  do'lbo'rjun  – 

choldevor,  imorat  vayronasi; 

darboza  –

  daradan  o'tgan  tog'  yo'lining  kambar  joyi; 

yetimtov – 

yakka turgan pastroq tog'; 

yorma, jorma – 

yerni chuqur yorib ochiladigan 

kanal,  ariq; 

zakan  – 

zovur;  zaxbar, 

zaxbur  – 

zovur; 

zovlin  –

  jarlik; 

kindik  – 

adir-

qirlarning  markaziy  qismi; 

ko'l  – 

shakli  yumaloq  katta  soylik; 

ko'tal  – 

dovon; 

ko'tarma  – 

tuproq,  toshdan  yasalgan  tepalik; 

odamtosh  –

  shaklan  odarn  gavdasiga 

o'xshagan  qoya; 

oynatosh  –

  ko’zgiga  o'xshash  yaltiroq  tosh; 

oqqum  –

  o'simliksiz 

yalang  ko'chma  qum; 

reg  – 

qum; 

regzor  – 

qumlik; 

registon  –

  qumli  cho'l; 

sang  –

 

tosh,  qoya;  

sangzor, sangsor –  

toshloq maydon (relef shakli); 

sangiston – 

 toshloq 

soylik; 

tangi –

 tor dara; 

tarnov – 

ariqcha; 

teva –  

tepa, tepalik; 

temirqovuq 

— «temir 

darboza»,  serqatnov daraning eng kambar,  qoyali  qismi;  

Tuyamo'yin; tuyamoyin – 

tuya bo'yniga o'xshash egri-bugri soylik va anhor (meandr); 

tuyatosh – 

tuyadan ham 

katta xarsang tosh; 

uchma – 

tik qoya, odam yiqilib tushadigan buzuq jarlik; 

xandaq – 

uzun  chuqurlik,  transheya; 

o'r  – 

chuqurlik,  xandaq,  jarlik; 

qovoq  – 

baland  qirg'oq, 

yalang jarlik;  

qoratov – 

past tog'; 

qo'ton – 

 tog' adirlarda qo'y otarlari qishlashi uchun 

qulay pana joy. 

A D A B I YO T L A R: 

1.

 

Каримов И. А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. – -T.: Шарқ, 1998. 

2.

 

Каримов  И.  А.  Ўзбекистон  XXI  аср  бўсағасида:  хавфсизликка 

таҳдид,  барқарорлик  шартлари  ва  тараққиёт  кафолатлари  // 

Хавфсизлик  ва  барқарор  тараққиёт  йўлида.  6  –  жилд.  –  Т.: 

Ўзбекистон, 1997. – 326 б. 

3.