Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
kuşkuludur. Ama vehim veya yanılsamayı dağıtabilecek her şey zahmete değerdir ve BDT görmüş kimselerin kendini aldatma ve kendini haklı çıkarma eğilimlerinin çoğuna daha fazla direnç gösterdiklerine yönelik kanıtlar mevcuttur. [102] Psikolog Daniel Nettle eskinin birçok düşünürünü tekrarlayarak mücadelenin kendisinin anlam olduğu teorisini ortaya atmıştır: "İnsan zihnindeki mutluluk programının amacı insani mutluluğu artırmaya yönelik değildir; çabalamaya devam etmemize yöneliktir." [103] İnsan, mücadele etmek üzere tasarlanmıştır. Buda, Spinoza ve Schopenhauer dahil birçok düşünür bunda hemfikirdir. Schopenhauer görüşünü tipik netliğiyle vurgular: "Bir şey için uğraştığımız zamanlar dışında varoluşumuzdan haz duymayız." [104] Sinirbilimci Antonio Damasio bu mücadelenin nörobiyolojimize dayandığını öne sürüyor: "Doğuştan gelen yaşam düzenleyici donanım, tarafsız ne-öyle-ne-böyle halini hedeflemez (...) Homeostazın amacı nötr yaşam halinden daha iyisini, yani iyilik diye düşünüp saadet tanımını verdiğimiz şeyi sağlamaktır." [105] Yani sadece mücadele için değil, saadete ulaşma amaçlı mücadele için doğarız biz. Ve mücadele, zaman içinde çabalama, engeller, zorluklar ve başarısızlık olasılığı hatta olabilirliği anlamlarını içerir. Çabalamadan kendimizi iyi hissedebiliyorsak, bir daha iyi hissetmeyiz. 1970'lerde, sanal gerçeklik icat edilmeden önce, filozof Robert Nozick her bakımdan gerçek görünen ama sadece hoş deneyimleri sunan bir makine hayal etmiş ve hiç kimsenin böyle otantiklikten yoksun bir
yaşamı istemeyeceğini öne sürmüştü. [106] Ama bu tür bir yaşamın esas eksiği belki de çaba olacaktır. Zorluk, hayati önem taşır. Değerli her şey kazanılmalıdır. 5 Arayış ve Kutsal Kâse The Times manşetten duyuruyordu: "BİLİM NİHAYET MAVİNİN ERKEKLER İÇİN OLDUĞUNU VE KIZLARIN PEMBEYİ YEĞLEDİĞİNİ KEŞFETTİ." [107] Haberde bu cinsiyet farklılığın gerçekten var olduğunu gösteren bir araştırmadan bahsediliyordu. Neden peki? Günümüzün teorisini, insan davranışlarını Pleistosen devrinde evrimleşen yaşamdan kalma mekanizmalar olarak açıklayan evrimci psikolojiyi sahneye alıyoruz: "Kızlar pembeyi yeğliyordu çünkü üzümsü meyveleri (üzüm, çilek, böğürtlen vs.) saptamakta daha başarılı olmaları gerekiyordu. [*4] "
bulunduğunun kabul edilmesi gerekmekle birlikte, araştırmayı yapanlar da, Times muhabiri de kültürel şartlandırma olasılığını göz önüne dahi almamışlardı. Örneğin 1918 tarihli Ladies' Home Journal dergisine bakalım: "Genel kabul görmüş kurala göre pembe erkek, maviyse kız çocukları içindir. Bunun nedeni daha kararlı ve güçlü bir renk olan pembe erkek çocuklara daha uygunken, daha narin ve zarif mavinin kızlar için daha hoş olmasıdır." Kültürel açıklama 20. yüzyılda mavinin erkek üniformaları ve işçi giyimiyle, pembeninse eşcinsellikle ilintilendirilmesiyle değişen
zevklerdir. Ama kültürel şartlandırma teorileri bugün demodedir! Kültürel şartlandırma yerine bugün evrensel açıklayıcı, evrimci psikolojidir. Teorilerin sorunu da budur zaten. Her Büyük Fikir, dünya egemenliğine hevesli bir megalomanidir. Marksistler her şeyi sınıf, Freudçular çocukluk, feministlerse cinsiyet zemininde yorumlamıştır. Sonunda her yeni bakış açısı, yeni at gözlüklerine dönüşmüştür. Bu üç büyük fikrin de modası geçmiştir ama entelektüel emperyalizmde başa güreşen yeni adaylar her daim mevcuttur. Ayrıca eski adayların birçoğu egemenlik için hâlâ mücadele ediyor. Entelektüel emperyalistlerin en ateşlileri dinlerdir. Her din, tanımı icabı, mutlak marka sadakatine hazır olanlara her türlü entelektüel ve ruhani gereksinimleri sağlayan tek mağazayı sunan (tek onurlu istisnası Budizm'dir) bir Büyük Birleştirici Her Şey Teorisi'dir. Her sorunun açıklanmasına sahip olmak ve önüne hazır çözümler sunulmak ne büyük lükstür!
Bir sisteme teslimiyet son derece çekicidir ve bağımsızlık olasılığı gayet ürkütücü olabilir. Üstelik inananların daha mutlu olduklarına dair kanıtlar da mevcut. Öyleyse neden
inanılmasın? Saçmalığını bilerek inanmak bile mümkün. Kierkegaard'ın ünlü inanç sıçraması, aslında saçmalığa bilinçli bir sıçramaydı. Ama bu tür sıçramaları yapamayacaklar için ortada fikirleri seçip karıştırma sorumluluğu durmaktadır. Freud'a göre: "Herkes kendi kurtuluşunun hangi şekilde olabileceğini bulmak zorundadır." [108]
İngiliz filozof John Armstrong bu yaklaşımı "pandoksi" [109] adıyla tanımlamıştır (Yunancadan etkileyici bir terim daha). Yani inancınız sorulduğunda omuz silkerek, "Pandoksistim elbette" diyebilmek tatmin edicidir. Ama bu durum neyin seçileceği, seçilenlerin nasıl karıştırılacağı hatta daha kafa bulandırıcısı, elde edilen karışımın gündelik hayata nasıl uygulanacağı sorunlarına fayda etmemektedir. Buda'nın fikirleri çekicidir çekici olmalarına ama aydınlanma aşağıda listelenen Dört Cibilliyetsiz Gerçeğin hunharca sızdığı Batı ülkelerinden birinde yaşayan bir insanın erişebileceği bir şey midir? 1. Kıpırdamadan duramayız. 2. Sesimizi kesemeyiz. 3. Kendine-saplantıdan kaçamayız.
Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|