Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/14
İlkin layihə variant
Şəkil 2.4 Mövcud Şərtlər üçün FSR-SCS Daşqın Hidroqrafları – 18 saat müddətli leysan
2.4 Hidroloji
Modelləşdirmə
WRA şirkətinin dekabr 2008-ci il tarixli hesabatında (WRA, 2008b) Terminal və Xəzər
dənizi arasında 2003-cü ildə aparılmış Şahdəniz üzrə topoqrafik tədqiqatın
nəticələrindən istifadə olunmaqla konfiqurasiya edilmiş ‘HEC-RAS’ hidroloji
modelindən istifadə edilib. 2010 və 2011-ci illərdə WRA tərəfindən aparılmış
tədqiqatlar ISIS Pro v3.4 proqram təminatından istifadə etməklə həyata keçirilmişdir.
Əlavə 1-də ISIS kompüter proqramı və onun tətbiq olunma imkanı barədə əlavə
təfərrüatlar qeyd edilib.
2010-cu ilin aprel ayında aparılmış səth sularının drenaj axınlarının vizual təftişi və
sahə tədqiqatı hidroloji modelin işlənib hazırlanmasına yardım etmişdir. Sahə
tədqiqatı nəticəsində, Şahqaya vadisi düzxətli daşqın dəhlizi kimi verilib və sahə
tədqiqatından və köməkçi xəritələrdən onun kanalları və hüdudları dəqiq şəkildə əldə
olunub. Şahqaya dəhlizi suların relyefdəki çökəkliklərlə müəyyənləşdirilən sahələrə
hərəkət etməsinə imkan yaradan bir sıra dağılma (suburaxıcı) seksiyalarına malikdir.
Dəmir yolu xəttinin axından yuxarı hissəsində iki “qeyri-işlək” susaxlayıcı hövzələr
mövcuddur ki, bunlar da “CS2” çıxışında Mərkəzi Perimetr Kanalının sonluğundan
başlayan və “B5” körpüsünə qədər davam edən çıxıntılı Şm.Q-Cn.Şq maili torpaq
tökümü ilə bir-birindən ayrılır (Şəkil 1.3-ə baxın). Yeni giriş yolunun torpaq tökümünun
axın üzrə yuxarı sahəsində “RES1” planlaşdırılan ŞD2 İnfrastruktur sahəsinin
qarşısında daha yüksək daşqın suyu səviyyələrini saxlayacaq. “RES1”-dən gedən
axın iki çıxışın (yeni giriş yolunun altındakı “B8” düzbucaq suötürücü borunun və
dəmir yolunun “B4” körpüsünün) ölçüləri ilə tənzimlənir. Bu sahədə saxlanılan həcmin
-15m orta dəniz səviyyəsində (ODS) 0,751Mm
3
olacağı hesablanıb.
Yekun 100 illik hidroqraflar
Leysan müddəti - 18 saat
0
20
40
60
80
100
120
0
1.5
3
4.5
6
7.5
9
10.5
12
13.5
15
16.5
18
19.5
21
22.5
24
25.5
27
28.5
30
31.5
33
34.5
36
37.5
39
40.5
Vaxt (saat)
Ax
ın
(m3
/san)
Şahqaya vadisi - (S5 çıxış)
Qərbdki suyığıcı ərazi No 2 (S7)
Qərbdki suyığıcı ərazi No 3 (S8)
Mərkəzi Kanal (nw 1 + nw2)
Şərqi kanal (q9+q91+q81)
Aşağı Qaraquş (q82)
Terminal sahəsi
RES2
Cəmlənmə
SD2 + NW3
RES1
RES1 xarici
RES2 xarici
RES3
Gz2
Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/15
İlkin layihə variant
Mərkəzi daşqın sularını saxlama sahəsi “RES2” iri daşqın-zəiflədici göl rolunu oynayır
və yüksəklik ilə saxlama həcmi arasındakı əlaqə sahə tədqiqatı göstəricilərindən
hesablanmışdır. Baxmayaraq ki, üçüncü tərəfə məxsus boru kəməri dəhlizi və
əlaqədar xəndəklər axın üçün qismən maneə rolunu oynayacaq, onlar həmçinin də
parçalanmış axınlar saxlama sahəsinə daxil olduğunda onların birləşməsinə səbəb
olacaq. Bu maneələr həmçinin Terminaldan və perimetr kanallarından gələn axınları
da “C9” və “S34” sahələrindəki Şahqaya vadisindən suyun daşma marşrutlarının
şimal istiqaməti boyunca istiqamətləndirir. Bu sahədə saxlama həcminin – 17 orta
dəniz səviyyəsində 1,848Mm
3
təşkil edəcəyi hesablanıb.
Nəhayət, dəmir yolundan keçən sular dar zolaqlı alçaq ərazilərə daxil olur ki, bu da
“B9” (bundan əvvəl “C16” adlandırılırdı) və “B6”-da sahilyanı şosenin altındakı
suötürücü boruların çıxış həcmi ilə tənzimlənən əlavə “RES3” daşqın suları saxlama
sahəsi təmin edir. Bu sahənin saxlama həcminin -17 orta dəniz səviyyəsində
0,249Mm
3
olacağı hesablanıb.
ISIS modelinin yerləşmə planı Şəkil 2.6-da əks etdirilib və o, aşağıdakıları təsvir edir:
Mavi oxlarla göstərilmiş axın istiqamətləri;
Hidroqrafa daxil edilən göstəricilər “H1-13” kimi nişanlanıb və yaşıl rənglə
göstərilib;
Körpülər və suötürücü borular “B1-9” kimi göstərilib və çəhrayı rənglə
göstərilib;
Suların əsas kanalın sahillərindən daşdığı yerlərdəki su dağılmaları “SP1-6”
kimi nişanlanıb və açıq mavi rənglə göstərilib; və
Daşqın sularının müvəqqəti saxlanılacağı hövzələr “RES1-3” kimi nişanlanıb
və tünd göy rənglə göstərilib.
Cədvəl 2.5-də drenaj konstruksiyalarına dair xülasə sadalanır