kimi söyləyirəm. Ona görə yox ki, haqq-nahaq cəzamı çəkib
çıxmışam və indidən belə "yağışdan" qorxum yoxdur.
Əksinə, yağmuru görmək mənə bir qədər də artıq ehtiyatlılıq
verib. Ehtimallı olmaq hər halda ağılsızlıq əlaməti deyil. İndi
sizdən, təbii ki, belə bir sual gözləyirəm. "Bəs nəyə görə
özünü bu qədər ağıllı və yetkin şəxs hesab eləyən Sailov
taleyini qəflətən güdaza vermiş oldu, özünü xilas eləyə
bilmədi?" Bu suala dəqiq cavab verə bilsəm, şübhə etmirəm
ki, sizin üçün müəmmalı görünən bir çox cəhətlər aydınla -
şacaq. Bəri başdan onu deyim ki, mənə qarşı sürətlə üzüb
gələn qara buludların təhlükəsini artıq iş-işdən bir qədər
keçsə də, görüb hiss edirdim. Gizlətmirəm, canıma vicvicə
də düşmüşdü. Heydər Əliyevin sağ əli hesab olunan
İsmayıl Əsgərov qorxunc adam idi. Onunla söhbətin bir
balaca əyilməsi qeyri-adi nəticələrlə bitirdi. Bu adamın
adını o vaxtın partiya işçiləri nahaq yerə öz aralarında
"Qara vəzir" qoymamışdılar. Bu "vəzir" Heydər
Əliyevin qəlbinin dərin qatlarında mənə qarşı
münasibətin təbəddülata uğradığını dəqiq başa düşən ilk
səlahiyyətli adam idi. Burada onun subyektiv baxımının da
taleyimdə xüsusi rolu vardı. Başlıcası ona görə ki, o Sailovu
özünün güclü rəqibi -inzibati orqanlar şöbəsinin müdiri Cəfər
Vəliyevə yaxın hesab edirdi. Bu, bir. Digər tərəfdən, respub-
lika rəhbərinə sədaqəti cüzi də olsa, şöbhə altına düşən
adamların siyahısından Sailov famili yasının rəsmən
aşkarlanması və bu sübuta yetərsə, onun amansız cəzaya
məruz qalması "Qara vəzir"in etibar və nüfuzunu şöbhəsiz,
bir az da artırmış olacaqdı. Daha bir cəhət. Mənə zərbə
endirməklə Şamaxıda vəzifədən uzaqlaşdırdığım dost və
Zəkanın gücü
319
tanışları yanında təşkilat şöbə müdiri özünün nəyə qadir
olduğunu nümayiş etdirmiş olacaqdı. Bu bəlkə də hər şeyin
sonrasını əlavə başa düşən İ.Əsgərov üçün milyonlardan da
sərfəli idi. Nəhayət, dördüncüsü, o vaxtkı respublika
prokuroru ortada idi. Təşkilat şöbə müdiri mənim, necə
deyərlər, aşımı bişirməklə ona başa salmalı idi ki,
"görürsənmi, sənin burnunun ucunda, doğulduğun torpaqda
nələr baş verir? Sən isə passivlik göstərirsən". Bütün bu kimi
motivlər bircə şeyə ciddi əngəl törədirdi - mənim İ. Əsgərova
"açar" tapmağıma! Beynim elektron hesablayıcısından da
sürətlə işləyirdi. Və yanılmağıma əmin idim. Beləliklə,
əslində taleyin əlində aciz qalmışdım. İ. Əsgərova ən fan-
tastik məbləğdə rüşvət verməyə imkanlar var idi. Kömək
etməyə hazır dayananlar da nə qədər desən… Ancaq
orası aydın idi ki, bu risk məni bəladan xilas eləyə
bilməyəcəkdi. Ürəyimin hökmü belə idi.
Düzgün nəticəyə gəlmişdim. Rüşvət verib "qara vəzir"in
əlinə daha tutarlı dəlil verməyim bağışlanılmaz səhvim
olardı. Ona görə də yüz ölçüb, bir biçib bəxti Allah ümidinə
buraxdım. Çünki işin başında respublika rəhbəri dururdu.
Orta mövqedə dayanan Əsgərov isə "baş hakimin" kimə tərəf
olacağını aydın dərk edirdi və ona görə də istəyi naminə hər
cür bəd əmələ hazır idi. Mən artıq düşmənimi izafi fəndə-
fərəcəyə əl atmağa məcbur etməyimlə təsəlli tapa bilərdim…
Ətrafımda baş verə biləcək sərgüzəştlər hamıdan çox İ.
Əsgərova sərfəli idi. Qaraçuxam bax, beləcə yatmaqda idi…
– Siz Heydər Əliyevlə yaxın orbitə düşmüş "meteor" lar-
dan idiniz. Oradan çıxmağınızın səbəbləri az-çox bəlli oldu.
Bəs oraya düşməyiniz necə baş vermişdi?
Sahib Sailov
320
– Heydər Əliyev qatı şöhrətpərəst idi. Ağıla batanda ki,
filankəs onun ad-sanının daha uca zirvələrə qalxmasında
müəyyən iş görməyi bacarar, həmin adam üçün hər şeyə hazır
idi. Etiraf edirəm, mən dildən-ağızdan pərgar katib idim.
Fərasətsiz də deyildim. Zamanın nəbzini tutmuşdum. Bu da
Brejnev arxalı respublika başçısının döşünə yatmışdı. Başqa
tərəfini də deyim, Əliyev həm də kinli və qisascıl idi. Söz
yox, "qara vəzir" saydığım xüsusiyyətləri hər bir "sıravi" bir-
inci katibdən daha yaxşı bilirdi.
– "Qara vəzir" dediyiniz İ. Əsgərovla Şamaxıya son
görüşləriniz barədə yadınızda nə qalıb?
– Çox şey, daha doğrusu, hər şey. İrisindən tutmuş
xırdasına qədər. Hadisələrin dinamikası bircə ona aydın idi.
Kənardan baxanlar isə yalnız ehtimallara əsaslanırdılar.
Sailovun birdən-birə kursdan düşməsi çoxlarını heyrətlən -
dirirdi. Daxili prosesləri isə müqabil tərəf kimi yalnız mən
dürüst ayırd eləyirdim. Karlovı Varı son şərəfli istirahət yerim
imiş. Kurortdan sonra ürəyimdə dağı arana, aranı dağa
köçürməkdən bezmişdim. Çünki barometrin əqrəbləri baş-
ayaq vurmaqda idi. Onlar sanki təşkilat şöbəsi müdirinin
məkrli baxışlarını əks etdirirdi. 1977-ci ilin iyul ayının
axırlarına yaxın Mərkəzi Komitədən Şamaxıya zəng vurdu-
lar. Dedilər ki, İsmayıl Əsgərov oraya gəlir, Mərəzədə onu
qarşılamaq lazımdır. Elə buradan da onu bir həftə sonra
yola saldım. Ayrılanda məndən soruşdu: "Baqajda bir şey-
zad yoxdur ki?!" Qıyqacı, iblisanə baxışların qarşısında
canımı içəridən üşütmə alsa da, özümü cəmləşdirərək:
– Yox, – dedim, – İsmayıl Nəsrullayeviç, heç nə yoxdur!
Aydın oxudum ki, o, dilimdən eşitmək istəyir: tələyə
Zəkanın gücü
321
Dostları ilə paylaş: |