düşmüşəm, ya yox!
Təşkilat şöbə müdirinin guya mənim fəaliyyətimi yoxlayıb
(özü də Cəfər Vəliyevin yoxlamasından sonra), Şamaxıdan
dəlil-sübutla qayıtması MK-da Sailova olan xırım-xırda
rəğbət rişələrini də doğrayıb atdı. Az sonra üzümçülərin
Cəlilabad müşavirəsində xitabət kürsüsündə yarımçıq
saxlandım. Başıma and içən adamlar indi kölgəmi yox,
özümü qılınclamağa hazır idilər. Hadisələrin finalını
gözləməkdən özgə bir yol görünürdü. İnzibati orqanlar şöbəsi
müdirinin rəsmi rəyinə etimadsızlıq göstərilməsi pedaqoji
texnikumla əlaqədar maqnitofon lentinə yazılmış bir şahid
ifadəsi idi. Söz yox, oxucu üçün bu ifadənin qəsdli uydurma
olduğunu sübuta yetirməyimin o qədər də fərqi yoxdur.
Üfüqlərə qaranlıq çökdüyü aydın sezilirdi. Nəhayət, 1977-ci
ilin sonu yetişdi. Dekabrın axırlarında pərt, üzüntülü bir halda
şəhərdəki mənzilimə dönmüşdüm. Gecəni hansı hisslərlə
keçirdim, tək Allah bilir. Qarşıda məni nələr gözləyəcəyini
isə açılmaqda olan sabah göstərəcəkdi. 1977-ci il dekabrın
27-də respublika prokurorluğundan zəng vurub məni oraya
dəvət etdilər. Bu, partiyadan azad birinci günümün ilk
"bəxşişi" idi. Taleyin daha amansız zarafatları qabaqda imiş.
Ertəsi gün saat 13-ə kimi hələ də nəvaziş qoxusu əskik ol-
mayan sorğu-suallara cavab verməli oldum. Sonra ürəyimə
nəsə dammış kimi nahar eləmək üçün getmək istədiyimi
bildirdim. Müraciətimin rüsxət istəmək ahəngindən özüm də
üşəndim. Mənə bildirdilər ki, olmaqdan savayı çıxış yolum
yox idi. Yarıkönül kəsdiyim tikələr boğazımdan çətinliklə
ötürdü. Düz saat 15-də kartın görünməyən üzünü açdılar…
həbs edilməyim barədə imzalı-möhürlü orderi göstərdilər.
Sahib Sailov
322
Bu, prokurorluqda "iştahlı" nahardan sonra çox "dadlı"
delikatesə bənzədi. Artıq həyatın başqa bir üzü ilə
qarşılaşmaqda idim. Məni oradan Şüvəlana, ilkin istintaq
izolyatoruna yola saldılar… Uşaqlarım söyləyirlər ki, axırıncı
dəfə mən evi tərk eləyəndə formalı-formasız orqan işçiləri
mənzilə doluşdular… Elə sürətli axtarış, sorğu-sual başladı
ki, sanki göylərdə şimşək çaxırdı. Kənddə-kəsəkdə izim-
tozum dəyən yerlərin hamısında axtarış aparılıbmış. Hətta
qəbiristanlıqda belə. Ancaq Sailovun nə olmayan "QAZ-24"-
dən, nə saysız qızıllarından, nədə çürüyən pullarından bir
nişanə tapılmayıbmış…
– Bağışlayın, bunu istehza, yoxsa həqiqət kimi başa
düşək?
– Hər ikisindən. Əvvəla, ona görə ki, məni qulluq mövqe -
yindən sui-istifadə etmək və rüşvət almaqla təqsirləndirir, it-
tiham edirdilər. Guya mən hədiyyələr mağazasından Gəncədə
istehsal olunmuş xalça götürüb pulunu verməmişəm. 60
manatlıq iş üçün 500 manat rüşvət almışam və sair.
Görürsünüzmü, partokratiya bəd ayaqda öz təbəqəsini güdaza
vermək naminə özünü necə təzadlı və gülünc vəziyyət
qarşısında qoyur. Axı, kimə məlum deyil ki, katibin balaca
bir işarəsi ilə nəinki yerli xalçalar, raykopittifaqın bütün
anbarı belə onun ayaqları altına tökülərdi… bunu hamı
bilirdi. Ancaq adamı dolaşdırmaq üçün həqiqətdən yox, ya-
landan yapışmağa məcbur idilər. İctimai quruluşumuzun bir
"gözəlliyi" də elə bunda imiş…
O vaxtın həbs taktikası belə idi. "Tut, sonra sübut eləmək
asan məsələdir".
Doğrular yalan olmuşdu, yalanlar doğru. Miskin, buyruq
Zəkanın gücü
323
qulu şahidlərdən alay düzəldilmişdi. Burada müxtəlif zümrəli
adamlar vardı. Yazığım gəlirdi çoxuna. Bəziləri isə gələcə -
yinin yolunu namərdlik etməklə açmaq istəyirdi. Dərindən
fikirləşəndə cəmiyyətimizdə qeyri-adi hesab edilə bilən şey
yoxdur. Hər cür alçaqlıq təbiidir. Beləliklə, mən partokratiya
üfüqlərində nəinki apogeyin, həm də perigeyin təzadlarına
yaxından tamaşa eləmişəm…
– Sizin üçün xoş olmasa da, bir həbsxana epizodu
söyləməyinizi rica edirik.
– Epizod başımın tükü qədər. (Bu sözləri deyəndən sonra
əlini başına çəkir və "deyəsən başımda da o qədər tük qal ma -
yıb" deyir). Ancaq bircəciyini söyləyəcəyəm. Şuşa həbsxana -
sın da bağlı kamerada 3 ilimin tamamını gözləyirdim.
Qay daya görə, burada gecə-gündüz elektrik işığını
söndürməyə icazə verilmir. Ona görə də gecəni gündüzdən
ayırd etmək çətin olurdu. Bir gün məni rəisin yanına
apardılar. O, tanış adam çıxdı, halıma acıdı. Əhval tutandan
sonra dedi ki, hava çox sakitdir, çıx eşiyə, 5-10 dəqiqə var-
gəl elə. Açığı, heç nəyə etibarım qalmamışdı. Həyatımın
ülgüc üzərində olduğunu yaxşı bilirdim. Buna baxmayaraq,
əlimdə rəisin stolunun üstündən götürdüyüm iki qəzet eşiyə
çıxıb xeyli qabağa addımladım. Birdən qarşıdan gələn
ovçarkanın artıq məni haqladığını gördüm. Dönüb arxaya
baxmağa belə macal tapmadım. Çünki bu it haqqında çox şey
eşitmişdim. Söyləndiyinə görə, o, hər dəfə açılanda qabağına
çıxanları parçalayırdı. "İlahi, - dedim, -özün kömək ol". Nə
qədər qəribə görünsə də, it acgözlüklə əlimdəki qəzetləri
qoxulayıb məndən uzaqlaşdı. Xeyli yerimdə qaldım. Rəis
handan-hana özünü yetirdi: "anam məni namaz üstündə
Sahib Sailov
324
doğubmuş. Gedəcəkdi qanım" – dedi.
Hər kəs öz taleyinə sevinirdi.
– Dustaq həyatında sizinçün kəşf hesab olunacaq, əgər
belə demək mümkünsə, hansı cəhət yadınızda qalıb?
– Həbsxanada insanın qara qəpiklik qiyməti olmurmuş.
Onun mən də adamam deməyə hüququ yoxmuş. Bura
əzilmək, döyülmək, alçaldılmaq yeri imiş. Bir də orasını qeyd
edim ki, pul dustağın karına daha çox gəlirmiş…
– Deyirlər Siz həbs ediləndən sonra yaxın adamlarınızı bir-
bir işdən, vəzifədən çıxarıblar. Tələbə övladlarınıza olmazın
mənəvi əziyyətlər verilib…
– Hamısı doğrudur. Mən cismən, yaxınlarım, balalarım isə
mənən həbs cəzasında olublar. Atamın dərddən ürəyi
partlayıb. Nazir müavini vəzifəsində olan qardaşımı pillə-
pillə aşağı endiriblər. Ali təhsilli böyük oğluma iki il iş
verməyə heç kimin cəsarəti çatmayıb. Belə hesab edirəm ki,
ən ağır cəza azadlıqda ikən məhkumluqdur. Bunu yaxınlarım,
övladlarım görüblər. Tanrı nəyə görəsə mənə də, onlara da
dözüm verdi. Xar olmağa qoymadı. Şükür edirəm ki,
dünyanın soyuq aşkarlıq işığında bu gün bu sözləri deməyə
imkanım var. Bir gün tam bəraət qazanacağıma şöbhəm yox-
dur. Sağlıq olsun, o zaman müsahibə verəsi olsam,
partokratiyanın daha dərin qatlarda gizlənən sirlərindən
"Yeddi gün"ün oxucularına bir az da geniş söhbət açaram.
– Allah qoysa. Müsahibə üçün sağ olun.
Zəkanın gücü
325
Dostları ilə paylaş: |