Şahlar Əsgərov Təhsilimiz: Dünən, bu gün, sabah
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Dövlət imtahanı”
- «Azərbaycan»
- “Müsibət oluruq biz, səhv düşəndə yerimiz”.
- «insan potensialının inkişaf indeksinə»
- “Bizdən qabaqdadır avropalılar, İşi iş bilənə tapşırır onlar”.
203 Hal-hazırda sistemli bilik yarışı, dəyərli təqaüdlər, firmaların sponsorluğu yox vəziyyətindədir. Gənclər bir neçə il ali məktəbdə, sonra aspiranturaya girəndə, daha sonra aspiranturanın özündə də xarici dil dərsi keçirlər, bir neçə dəfə imtahan, dövlət imtahanları verirlər, ancaq heç kəs xarici dil bilmədən elmlər namizədi, bəzən isə elmlər doktoru elmi dərəcələri alırdılar. İmtahan komissiyalarında, elmi şuralarda dövlətin marağı, milli mənafe pis qorunur. Bununla bərabər bizim dəyərli professorlarımız da az deyildir. 2002-ci il dekabrın 26-da BDU-nun professoru ərəbşunas alim Vasim Məmmədəliyevin yubileyində bu görkəmli alimin uğurlarından geniş danışıldı. Və deyildi ki, V.Məmmədəliyev beş xarici dili mükəmməl bilir və professor elmi adı bu insana çox yaraşır. İndi Azərbaycanda yeni dövlət qurulduğu üçün yeni ixtisasların, yeni fənlərin tədrisinə böyük ehtiyac duyulur. Beynəlxalq hüquq, beynəlxalq münasibətlər, marketinq, menecment belə fənlərdəndir. Bir fənn üzrə ixtisasçı olmaq üçün bir ömür gərəkdir. Əvəllər «SSRİ tarixi», “Sov.İKP tarixi”, “Elmi ateizm»” və bunun kimi digər fənləri tədris edənlər, şübhəsiz, başqa fənləri tələb olunan səviyyədə tədris etmələri üçün yenidən hazırlanmalı və gərgin əmək sərf etməlidirlər. Bunun kimi digər problemlər ali məktəblərdə var və həllini gözləyir. Belə problemlərdən biri də Dövlət imtahanları ilə bağlıdır. Ali məktəblərdə “Dövlət imtahanı” statuslu imtahanlar var. Adətən, bu imtahanlar son kursda, buraxılış imtahanları səviyyəsində keçirilir. “Dövlət” sözü “imtahan” sözünün qarşısına ona görə yazılıb ki, imtahanda iştirak edən dövlət nümayəndəsi tərəfindən dövlətin mənafeini qorusun. Dövlətin xərclədiyi pulun biliyə necə çevrildiyini qiymətləndirsin. Keçid dövründə bu sahədə də dolaşıqlıq və məntiqsizlik yaranıbdır. Misal üçün, BDU-nun fizika fakultəsinin Dövlət imtahanları siyahısında “Xarici dil»”, “Elektrodinamika»”, “Optika»” - 2-ci kursda, “Atom fizikası»”, “Kvant mexanikası»” 204 - 3-cü kursda aparılır. Aydındır ki, dövləti mənafe baxımından 2- ci və 3-cü kurslarda dövlət imtahanı götürməklə ixtisasçını səviyyəsini qiymətləndirmək olmaz, çünki 2-ci və 3-cü kurs təhsil prosesinin yarı yoludur. Hələ qarşıda dövlətin xərclənməyən pulu, tələbənin keçmədiyi təhsil yolu durur. Deməli, dövlət imtahanı sonuncu kursun axırıncı imtahanları olmalıdır. Bu məsələyə mən öz münasibətimi «Azərbaycan» qəzetinin 10.06.2000-ci il tarixli sayında çap olunmuş «Keçiddə təhsil, təhsildə keçəçidlər» məqaləmdə bildirmişəm. Eşitdiyimə görə, bu yaxınlarda Təhsil Nazirliyi bu məsələyə yenidən baxmaq istəyir. Bu faktın özü sübut edir ki, təhsil sahəsində yenilik etmək çox çətindir. Yəni bir neçə il öncə yenilik kimi dövlət imtahanlarını ikinci və üçüncü kursa köçürmək ideyası praktikada iflasa uğradı. Təhsil səviyyəsinin aşağı düşməsindən törəyən, ilk baxışda xırda görünən, ancaq miqyaslı ictimai-sosial bəlanın törənməsinə səbəb olan bir qüsurundan da danışmaq zəruridir. Yəqin ki, istənilən MDB dövlətlərində, o cümlədən də Azərbaycanda ali məktəblərdə təhsil alan tələbə kütləsini şərti olaraq üç təbəqəyə bölmək olar: 1) əla bilikli; 2) orta bilikli; 3) zəif bilikli təbəqə. Əla biliklilərin sayı müəyyən bir kritik saydan az olanda və ya zəif və orta biliklilərin sayı müəyyən bir saydan çox olanda keçid dövrünü yaşayan ölkələrin siyasi, mənəvi və iqtisadi həyatında kataklizma törəyə bilər və çox halda da törəyir. Misal üçün, 1920-ci ildə ali təhsilli azərbaycanlıların sayı təqribən 62 nəfər olduğundan ADC müstəqilliyi qoruya bilmədi. Deputat Ş.Qurbanovun dediiynə görə (həm də bax: Raqim bek Melikov «Pamətğ budet poçtena»,Bakı,1987,str.134) ermənilər qoçulara pul verərək, Bakıda Əhməd Ağaoğlunu döydürmüşdür. Bu səbəbdən də Ə.Ağaoğlu Türkiyəyə köç etmişdir. Qoçular ictimai qınağa tutulmamışdır. Çünki o zaman ictimai qınağı yaşadan 205 ziyalı təbəqəsi yox idi. Çağdaş cəmiyyətimizin böyük ziyalı təbəqəsi var. Müstəqilliyimizin qorunmasında bu təbəqənin rolu böyükdür. Çağdaş dövrümüzdə ziyalılara əl qaldırmaq böyük ictimai qınaqla qarşılaşır və hadisə cəmiyyətdə böyük rezonans doğurur. Cəmiyyətin strukturlaşmasında qeyri–təbii proseslər getməsə, bu təbəqələrin hər biri cəmiyyətdə özünə layiq yer tutarlar. Cəmiyyətdə müsibət o zaman başlayır ki, yerlər tərs düşür. Orta və ya zəif bilikli gedib əla biliklinin yerində oturur. Şair Qabil demişkən: “Müsibət oluruq biz, səhv düşəndə yerimiz”. 1990-cı illərin əvvəllərində biz oxşar həyatı yaşadıq. Müşahidələr göstərir ki, zəif bilikli 3-cü təbəqədən cəmiyyət zərər çəkmir. Onlar, adətən, alçaq səviyyəli işlərdə işləyirlər, sosial cəhətdən aktiv olmurlar, müdirləri yaxşı olsa, həm Alahından, həm də müdirindən razı olurlar. Əla bilikli 1-ci təbəqə (bax şəkil 11.1) cəmiyyətin ən qiymətli hissəsidir. Ölkənin ən qiymətli var-dövləti bu insanlardır. Belə insanların hesabına Norveç, Yaponiya, Danimarka və başqa dövlətlər «insan potensialının inkişaf indeksinə» görə dünyanın qabaqcıl və əmin-amanlığı yüksək olan ölkələrə çevrilmişlər. Bu, intellektual və mənəvi var-dövlət istənilən yeraltı və yerüstü sərvətlə müqayisədə üstündür. Adətən, cəmiyyət bu insanların çiynində irəliyə gedir. Qabaqcıl dövlətlər cəmiyyətin idarə olunmasıda bu təbəqəyə üsünlük verirlər. Demokratiya müasir cəmiyyətlərə məhz bu niyyət üçün daxil olur. Ustad Şəhriyar iqtisadi və mədəni inkişaf ilə bilikli insanların işə cəlb edilməsi arasındakı münasibəti poetik şəkildə sərrast ifadə etmişdi: “Bizdən qabaqdadır avropalılar, İşi iş bilənə tapşırır onlar”. İş bilən insanlar bilikli olduqlarından yeniliyi tez qavrayırlar. Yeni ideyalar əsasında yeni firmalar, özəl qrumlar, yaradaraq yüzlərlə insanlara, həmvətənlərinə, o cümlədən də 3-cü təbəqə Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|