Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

3. Nomerni joylashish uchun tayyorlash 
 

---


86 
Nomerni joylashish uchun tayyorlash departament va har xil bo‘limlar xizmatini 
to‘g‘ri tashkil etishni talab qiluvchi masuliyatli bosqichdir. Mehmonlarni aniq va o‘z 
vaqtida joylashtirish va xizmat ko‘rsatish uchun xodimlarning professional 
tayyorgarligi va malakasi yuqori darajada bo‘lishi kerak. 
Mehmonlarni kutib olish va joylashtirish texnologiyasi
quyidagi tadbirlarni 
ko‘zda tutadi:
1.
Kutib olish(qabul qilish) xizmatida barcha kategoriyadagi nomerlar fondi ahvoli, 
mehmonlarning pasport malumoti, buxgalteriya malumotlari (mehmon bilan
hisob- 
kitob)haqida 
ma’lumotlar 
bazasi 
joylashgan 
kompyuterning 
mavjudligi.Navbatchi administrator kompyuterda malumotlarni kiritadi. 
2.
Har bir qavatda to‘ldiriladigan axborot qog‘ozlarining (informatsionniy list-
shaxmatka) mavjudligi. Ushbu hujjat qavat bo‘yicha navbatchi tomonidan 
rasmiylashtiriladi.Shaxmatkaga qavatda joylashganlar haqida barcha axborotlar 
ko‘rsatiladi( umumiy band xonalar soni, har bir xonada yashovchilar soni, kelish 
va ketish vaqti, bron qilingan nomerlar soni). 
3.
Mehmonxonada nomer fondi va umumiy foydalanish inshootlarini tozalash 
tadbirlarini o‘tkazish.katta xona bekasi nomerni joylashishga tayyorlash, 
mehmonlarning qavatda joylashishi va gornichni tomonidan bajarilgan tozalash 
ishlari sifatini nazorat qiladi. 
4.
Mehmonxonaning injener-texnik xizmatiga kelib tushgan tamirlash va 
nosozliklarni bartaraf etish arizalarini rasmiylashtirish. 
5.
Malum bir tozalash ishlarini olib borish(tubdan, mehmon ketganidan keyin, bron 
qilingan nomerni). 
4. Turli tozalash ishlarini bajarish texnologiyasi 
 
Tozalash ishlarini bajarishda xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar mehmonxona 
inshootlarini sanitariya talablariga mos ravishda tozalashlari shart. 
Har kunlik 
joriy tozalashni
bajarish ketma-ketligi. 
Tozalayotganda eng avvalo nomerni havosini almashtish lozim. uchxonali 
nomer quyidagi ketma-ketlikda tozalanadi- avval yotoqxona, keyin mehmonxona, 
kabinet, yo‘lak va sanuzel. Ikkixonalida - avval yotoqxona, keyin mehmonxona va 
sanuzel. 
Birxonali nomerda tozalashni ovqatlanish stolidan boshlash kerak.Stolda ovqat 
qolgan bo‘lsa, uni muzlatgichga joylashtirish yoki ustini salfetka bilan yopish 
zarur.Agar ovqat nomerga restorandan keltirilgan bo‘lsa, idishlar ofitsiantga 
qaytariladi.Mehmonxonaga 
tegishli 
bo‘lsa, 
yuvib, 
artib, 
shkafga 
joylashtiriladi.Ko‘pgina mexmonxonalar stoli yuzasi plastik bilan qoplangan.Uni 
avval nam keyin quruq latta bilan artish kerak.skatert yozilgan bo‘lsa, qoqib yana 
solinadi, zarur bo‘lsa almashtiriladi.So‘ngra gornichni yotoqxonada krovatni 
yig‘ishtirishga tushadi. 
Yig‘ishtirishning har xil “rituallari” mavjud.Lekin quyidagi ketma-ketlikda 
bajarish maqsadga muvofuqdir: yostiq, ustki ko‘rpa (odeyalo) va joyshab (prostinya) 
olinib, stulga qo‘yiladi. Perinka shamollatiladi. zarur bo‘lsa, joyshab 
almashtiriladi.Prostinya uchlari krovat ichki tomoniga shunday qatlanadiki, pastki 

---


87 
ko‘rpa (matras) ko‘rinmasin. Keyin ustki ko‘rpa joyshabga solinib ikki tomoni 
shunday qatlanadiki, joyshabning o‘rta ochiq joyi krovatning markaziy qismiga 
joylashsin. So‘ngra yostiqlar yaxshilab “uriladi”. Ko‘pgina mehmonxonalarda xona 
bekasilar krovat ustiga pakrivalani shunday solishadiki, krovat yonlarida o‘tkir 
burchak hosil bo‘ladi. 
Mehmonxona admnistratori nomerlarda qanaqa joyshab ishlatilayotganini doimo 
kuzatib borishi shart (eski , yirtiq, dog‘i bor joyshablar ishlatilishi mumkin emas).
Joyshablar yaxshilab yuvilib, kraxmallanib, dazmollangan bo‘lishi zarur. 
Nuqsonlar aniqlanganda joyshab almashtirilib, joyshabxonaga (belevoy) topshiriladi, 
lekin kir joyshab bilan birgalikda qo‘yish mumkin emas. Agar joyshab mehmon aybi 
bilan iflos qilingan bo‘lsa, xona bekasi qavat bo‘yicha navbatchi va qavat bo‘yicha 
mudiriga xabar berishi shart. Ushbu nomerni tozalashni va joyshabni almashtirishni 
mehmon oldida, konflikt holatni aniqlab, o‘tkazish zarur. Joyshab ta’mir-talab bo‘lsa, 
uni joyshabxona ishchilari ta’mirlashlari, buzilgan joyshablarni ro‘yxatdan 
chiqarishlari kerak. Joyshabni almashtirish xona bekasi va katta xona bekasi 
tomonidan amalga oshiriladi. Buning uchun har bir qavatda qavatning umumiy joylar 
sonidan 20% joyshab zaxirasi bo‘lishi tavsiya etiladi. Shu tartibga rioya qilinsa xona 
bekasi istalgan paytda joyshabni almashtirishi mumkin. Almashtirilidagan joyshabni 
alohida shkafda saqlash zarur. Mablag‘larni tejash maqsadida joyshablarni 
belgilangan muddatlan oldin almashtirmaslik kerak. Lekin ushbu muddatni 
uzaytirmaslik ham muhim, bu xizmat darajasini pasaytiradi. 
Yana bir muhim qoida, joyshab almashtirishni mehmon oldida bajarmaslik, 
mehmonga tozalanmagan nomerga narsalarni qo‘yishga ruxsat bermaslik kerak.
Mehmonxona joyshablarini yuvish mehmonxonaning o‘zida yoki shahardagi kir 
yuvish joylarida amalga oshiriladi. Joyshabxona xodimlari qavatdagi hodimlardan 
ishlatilgan joyshabni qabul qilib tozasini beradilar. Qavatdan kelgan joyshablar 
maxsus qoplarda, nomlanib joylashtiriladi va yuvishga nakladnoy asosida yuboriladi. 
Yuvilgandan so‘ng joyshablar ko‘rib chiqiladi. Agar kir yuvish joyi (prachechnaya) 
aybi bilan qilingan nuqson topilsa, norozilik xati (isk) beriladi. Boshqa paytlarda 
nuqsonli joyshab komissiya tomonidan ko‘rib chiqilib, foydalanish mumkinmi 
yo‘qmi hal etiladi. 
Joyshablarga e’tiborli bo‘lish talab etiladi. O‘z vaqtida yuvish, ta’mirlash va 
ehtiyotkorlik bilan foydalangan joyshab uzoq muddatgacha ishlatilishi mumkin. 
Nomerda krovat yig‘ishtirilgandan so‘ng xona bekasi ish stolini yig‘ishtirishni 
boshlaydi. Stolda teginish va ko‘rib chiqish mumkin bo‘lmagan qo‘lyozmalar, ishchi 
qog‘ozlar, kitoblar yotgan bo‘lishi mumkin. Agar stol yuzasi plastikdan bo‘lsa, uni 
nam latta bilan , polirovka bo‘lsa yumshoq vetosh bilan artadi. Ba’zida stollar oynali 
ham bo‘ladi. Oyna doimo toza va yarqirab turishi kerak. Buning uchun xona bekasi 
maxsus 
tozalash 
vositalaridan 
foydalanishi 
zarur. 
Kuldonni 
(pepelnitsa) 
tozalayotganda u yerda begona predmetlar yo‘qligini tekshirish kerak. Keyin nam 
latta bilan telefon, stol lampasi, quruq latta bilan esa, kitob, jurnallar, televizor 
artiladi. Stol tortmalarini ham diqqat bilan ko‘zdan kechirib, changdan tozalash 
lozim. Nuqson topilganda usto chaqiriladi (singan, yaxshi yopilmaydi).So‘ngra xona 
bekasi gilam, gilamchalar, pardalar, yumshoq mebellarni tozalashga o‘tadi.Pol va 
devordagi changlarni changyutgich yordamida tozalaydi. Bunda changyutgichning 

---


88 
maxsus qurilmalaridan (nasadka) foydalaniladi. Masalan:mebel uchun vorsli shyotka, 
mebel burchaklari uchun yoriqli (shelevaya) qurilmasidan, dropirovka pol va 
patalokdagi changlarni tozalash uchun uzun yumshoq vorsli shyotkadan 
foydalaniladi. 
Changyutgichdan foydalanayotganda xona bekasi xavfsizlik qoidalariga rioya 
qilishi shart. Krovat ostini metal trubali shyotka bilan tozalash tavsiya etilmaydi. 
Taxtali krovatda nuqson paydo bo‘lishi mumkin. Krovatni devordan siljitib, keyin 
tozalash ishlarini olib borish ma’qul. Agar mehmonxonada changyutgich bo‘lmasa 
nam supurgidan foydalaniladi. Suv parketga tegmasligi uchun ehtiyotkorlik bilan
supurish kerak. Agar gilam juda ham kir bo‘lsa, issiq suvda sovunli kukun 
aralashmasini tayyorlash kapron shyotka bilan yuviladi. Bu ish maxsus ajratilgan 
joylarda bajariladi. Gilam qurigandan so‘ng qayta changyutgich bilan ustidan 
yurgilizib chiqiladi. Changyutgich bilan ishlayotganda unga begona predmetlar kirib 
qolmasligi uchun nazorat qilinadi. Keyin gornchni plintus, deraza oldi(podokonnik) 
va radiator changini artadi.Radiator (parovoy) orasi maxsus ingichka shyotka bilan
tozalanadi.Quruqvetosh bilan stol, stul, mebel oyoqchalari artiladi. 
Kiyim shkaflarining havosi har kun almashtiriladi va veshelkalar soni kiyimga 
yetarli ekanligi tekshiriladi.Nomerda hamma vaqt kiyim va poyafzal tozalash uchun 
maxsus shyotka turishi shart. 
Tozalash ishlari tugagandan so‘ng texnik vositalar – rozetka, vilka, telefon, 
televizor, muzlatgich, radioapparat, lampalar sozligi tekshiriladi.Nosozlik 
aniqlanganda gornichni darhol katta gornichni yoki qavat bo‘yicha navbatchiga xabar 
berishi kerak. 
Umumiy yashash(obshejitiye) turidagi mehmonxonalarda gornichni nomerni 
tozalayotganda mehmonlar u yerda chemodanini saqlamayotganliklarini nazorat 
qilishi kerak.Narsalar saqlash kameralarida saqlanishi lozim.