ŞƏ r q -q o r b
Yüklə 31,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
dovot cdor, monimlo söhbot cdordi. Bu ctimad olamotlori, dördillik qonşuluğun vo pul qohotliyi sayosindo ağıllı bir hoyat sürmoyimin noticosi idi. Monim do hoyatım bir çox cohotdon onun hoyatının cyni idi. Onun qohum lan, dostlan vardımı? O zongin, yoxsa yoxsul idi? Hcç kos bu suallara cavab vcro bilmozdi. Hcç bir zaman mon onda pul görmomişdim. Ehtimal ki, onun sorvoti Dövlot bankının zirzomi- lorindo mühafizo olunurdu. O, maral ayağı kimi qupquru ayaqları ilo Parisi dolaşaraq, vckscllori üzro öz borclannı özü toplardı. Zaton o öz chtiyatkarlığının folokzodosi idi. Bir dofo tosadüfi olaraq onun üstün- do qızıl varmış; ncco olmuşdusa, cibindon bir qızıl düşmüşdü; onun dalınca pillokondon düşon qonşu qızıl pulu qaldınb ona qaytarmışdı. O lıcyrotlo: - Bu monim dcyildir, - dcyo - cavab vcrmişdi. - M ondo qızıll Mon varlı olsaydım , hcç bclo güzoran kcçirordim? Sohorlor o özü üçün dom ir qabın içindo qohvo bişirirdi. Bu qab homişo buxanm n qaranhq bir küncündo saxlamlardı; aşpaz iso ona nahar gotirordi. Bizim qoca qapıçı qadın müoyyon saatda yuxanya çıxıb, onun otağını yığışdırardı. S tcm in ' q o zav ü -q əd o r dcyo bilocoyi qoribo bir tosadüf ilo, bu adama Q obsck2 adı vcrmişdilor. Sonralar, mon onun işlorini idaro ctmoyo başladığım zaman, bir- birimizlo tanış olan vaxt onun toxminon yctm iş altı yaşı olduğunu öyronm işdim . O, 1740-cı ildo, Antvcrpcn qosobolorindon birindo doğulmuşdu; anası yohudi, atası iso hollandiyalı idi. Adı Jan-E ster van Qobsck idi. Xatınm zdadırm ı, bir zaman Paris “Gözol holland qızı” adilo m oşhur olan bir qadınm öldürülm osilo m araqlanırdı? Bir dofo mon tosadüfon bu barodo sabiq qonşum la söhbot ctdikdo, o, hcç bir maraq vo hcç bir hcyrot bclo göstorm odon: - O m onim bacım ın novosi idi, - dedi. Bacısının novosi vo ycgano varisinin ölümü onun dilindon yalmz bu sözlori qopara bilmişdi. Mon qozctlordon öyrondim ki, bu “Gözəl holland q ızı” doğrudan da Sarra van Q obsck imiş. N o cür olmuş ki, bacısınm novosi onun adım daşımışdır, deyo sual ctdikdo, o gülüm - soyorok cavab vcrmişdi: ' S ı c r n ( 1 7 1 3 -1 7 6 8 ) - A v ro p a o d o b iy y atm d a g ö rko m li b ir m ö v q c tu ıan ın o şh u r in g ilis y a z ıç ısıd ır. Ə n o h a m iy y o tli o so rlo ri: " T ristra m Ş c n d in in h o y at vo m o slo k i" ilo "S c n tim cn ta l s o y a h o l" d ir. 2 Q o b s c k - in g ilisc o " Q u ru b o ğ a z " d cm o k d ir. 42 - Bizim ailoyo monsub olan qadınlar hcç bir zaman oro gctmozdi. Bu xariqülado insan dörd qadın noslindon olan bir nofor qohu- munu bclo, bir dofo do olsun görmok ar/usunda olmamışdı. O öz varislorindon nifrot cdir vo ölümündon sonra bclo, sorvotinin başqa birisinin olino keçocoyi fıkrilo hcç bir vochlo razılaşa bilmirdi. On yaşı tamam olduqda, anası onu Şorqi Hindistanın llolland hissosino gcdon bir gomido işo qoymuş; bu surotlo, o iyirmi il cürbocür ycr- lori dolaşmışdı. Onun sarı alnındakı qırışıqlar müdhiş hadisolorin, gözlonilm oyon tosadüflorin, nagohani dohşotlorin, romantik hadisolorin, saysız-hcsabsız noşolorin sirlorini mühafızo ctmiş idi. Burada hor b ir şcy vardı: kcçirilmiş aclıq, tapdalanmış scvgi, qaza- m lm ış, itirilmiş vo ycno oldo cdilmiş sorvot, dofolorlo tohlükoyo düşmüş vo bolko do, zülmo boraot qazandıran koskin bir zorurot vo qotiyyotlo xilas cdilmiş olan bir hoyat... O admiral Simczi, dö Lallini, dö Karğaru d ’Estcni, Süfrcni-Portandücri, lord Komuclsi, lord Q astinğsi', Tippo-Saibin atasını vo Tippo-Saibin özünü tanı- yardı. Dchli2 hökmdarı M ohocci-Sindiolanın xidmotindo olan vo maxarrat hakimiyyotini qurmağa yardım cdon homin savoyar5 onunla birlikdo bir çox işlor görmüşdü. O, uzun bir müddot Scn-Tomada yaşamış olduğundan, Viktor Xuq vo bir çox başqa moşhur doniz quldurları ilo olaqo bağlamış idi. Varlanmaq üçün o bir çox vasito- loro ol atmışdı. Ilotta Bucnos-Ayrcs4 covarındakı moşhur vohşilor tayfasınm qızıhnı bclo koşf ctmok üçün toşobbiis ctmişdi. Nohayot, onun, istiqlal uğrunda aparılaıı Amcrika müharibosinin bütün hadi- solorilo olaqosi var idi. Lakin o heç bir koslo Hindistan, yaxud Amerika haqqında danışmazdı. Monimlo do bu barodo çox az-az danışardı. Danışdıqda da clo bir tovazö göstorirdi ki, onun pcşman 1 D ö l . a l I i (1 7 0 2 -1 7 6 6 ) - H indistandakı fransız m ilstom lokosinin valisidır. Ingi- lislorlo m iiharibodo m oğlub olduğundan. dövloı xoyanotindo ittiham ilo cdam cdilm iş idi. D ’E s t c n (17 2 9 -1 7 94 ) - Sakit donizdo fransız donanm asının kom andanıdır. Am crika istiqlaliyyoti ufcrunda m ü b arizod o ing ilislorlo vuruşurdu. S ü f r c n P c r (1 7 2 6 -1 7 8 8 ) - fran sız adm iralıdır. K o r n u c l s Ş a r l (1 7 3 8 -1 8 0 5 ) H indistanda son m üstoqil M iso r sultanı T ip p o -S aib in üzo rin d o q o lo bo çalan b ir in gilis g cncralı. Q a s t ı n g s F r c n s i s (1 7 5 4 -1 8 2 6 ) in g ilisg c n c ra lıd ır. 3 D c h l i - H in d islan d a y c r a dı v o sultanlıqdır. J S a v o y a r - Fran sad a S avoyya o y alo tin d o n o lan adam ' B u c n o s - A y r c s - A rgcntina R cspublikasının paytaxlı (C onubi A m crikadadır) olduğıınu zonn ctmok olardı. Ə gor boşoriyyol vo comiyyot bir din kimi götürülorso, ona bir atcist kimi baxmaq mümkün idi. Mon onun sirrini açmaq fikrindo idim, lakin ctiraf ctmoliyom ki, onun hisslori son doqiqoyo qodor monirn üçün anlaşılmamış qaldı. Bozon mon özümo bclo bir sual vcrordim: ocoba o hansı cinsdondir? Əgor bütün solom çilor ona bonzoyirso, m on ominom ki, onlar no kişidir, no qadın. Əcoba o, anasınm mozhobino sadiq qalmış idimi? X ristian- lara öz şikarı kimi baxmırdı ki? O, katolikmi, müsolmanmı, biroh- monmi, yoxsa protcstantmı idi? Mon hcç bir zaman onun dini cti- qadlarını öyrono bilmodim. Onun dinsiz olmaqdan artıq, qcydsiz bir adam olduğu görünürdü. O bütün öm rünü qızıla hosr clmişdi. M üş- tori adlanan qurbanları kinayo ilo, yaxud bir istchza olaraq, ona Qobsck baba dcyirdilor. Bir axşam mon bu adamın yanına gctdim. O krcslosunun üzorindo, hcykol kimi horokotsiz oturmuş, göz- lorini buxarının qapağına dikmişdi. Sanki o, bu qapağın üzorindo vckscllorin siyahısını oxuyurdu. Yaşıl dayaqlı hisli lampadan düşon işıq onun üzünü canlandırm aq ovozino, solğunluğunu daha da artı- rırdı. O dinm oz-söylom oz m ono baxdı vo oturmaq üçün kürsü göstordi. Öz-özüm o: “Göroson o, nolor düşünür? - dcyo soruşdum. G öro- son o, tanrı, hiss, qadın, soadot varlığını bilirm i?” İnsanın xostoyo ncco yazığı golorso, monim do ona clo yazığım goldi. Lakin cyni zam anda mon yaxşı başa düşürdüm ki, bankda m il- yonları olduğu halda, o, dolaşdığı, ölçüb-biçdiyi, qiymot vcrdiyi, istismar ctdiyi bütün ycr üzüno xoyalon malik olmağa horisdir. Mon: - Xoş gördük, Q obsck baba, - dcdim. O, başını mono torof çcvirdi, sıx qara qaşlannı xofıfco çatdı. Bu xaraktcr horokot onda bir conub adamının on şon gülüşü kimi bir şcy idi. - O gün, sizo çox ziyan vcrso bclo, m oharoti qarşısında hcyran qaldığınız noşriyyatçının ifiasını cşitdikdo qaşqabaqlı olduğunuz kimi, bu gün do sizi m oyus görürom. - M ono ziyan vurub? - dcyo o tooccüblo soruşdu. - Müqaviloni oldo ctmok üçün o sizo iflas qanunu osasında im za- lannıış vckscllor vcrib, canını qurtardıqdan sonra da, bu m üqavilo- namoyo osason sizdon tonzil tolob ctm om işdim i? - O fırıldaqçı idi, bununla bclo ycno do m on onu aldatdım. 44 - Yoxsa sizdo protcst cdilocok vckscllor vardır? Yanılmıramsa, bu gün ayın otuzudur. Mon onunla ilk dofo idi ki, pul haqqında danışırdım. O, istchzalı bir nozorlo mono baxdı, sonra bir tolobonin ambuşuru1 olmayan bir ficytadan çıxardığı sos kimi dadlı bir soslo: - Bu monim oyloncomdir, - dcdi. - Dcmok, siz bozon oylonirsiniz? O, çiyinlorini oynadaraq: - Yoxsa siz clo zonn cdirsiniz ki, şair yalnız şcir çap ctdirondir? - dcyo soruşdu vo acıyırmış kimi bir nozorlo ıııono baxdı. Mon onun hoyatı haqqında lıcç bir şcy bilmodiyim üçün: “Bclo adamda şcriyyot!" - dcyo düşündüm. - Kimin hoyatı monim hoyatım qodor parlaq ola bilor? - dcyo o sözüno davam ctdi vo gözlori sanki cana goldi. Siz goncsiniz, sizin qanınız holo istidir; siz buxarmın içindoki kösövlori qadın vücudu zonn cdirsiniz, halbuki monim üçün o yalnız kömür parçasıdır. Siz hor bir şcyo inanırsınız, mon iso hcç bir şcyo inanmıram. İmkanınız varsa şirin xoyallarınızdan ayrılmayın! Mon sizo hoyatın lıoqiqi hcsabını çokmok istoyirom. Siz istor soyahot cdiniz, istorso öz cvinizdo buxa- rının vo arvadınızın yanmda oturunuz, no cdirsiniz, cdiniz, ancaq bir zaman golocok; sizin bu hoyatınız scvdiyiniz bir şoraito vordişdon başqa bir şcy olmayacaqdır. O zaman soadotiniz, istcdadınızı rcal şcy- loro totbiq ctmok tocrübolorindon ibarot olacaqdır. Bu iki qanundan başqa no varsa, hamısı yalandır. Monim prinsiplorim başqalarının prinsiplorindon asıh olaraq, hor zaman m üxtolif olmuşdur; mon bu prinsiplori hor bir iqlimdo doyişmoyo mocbur olmuşam: Avropanın hcyrot ctdiyi şcyo Asiya coza vcrir. Parisdo cyib sayılan şcy Azor ada- larını2 kcçdikdon sonra zoruri hcsab olunur. Bu ycr üzorindo müoy- yon vo qoti hcç bir şcy yoxdur, yalnız moşrut şcylor m övcuddur ki, bunlar da iqlimo göro doyişmoyo mocburdur. Ö z arzu vo ira- dosindon asılı olmayaraq hoyatın bütüıı girdablanna atılmağa mocbur olanlar üçün oqido vo oxlaq boş sözdon başqa bir şcy dcyildir. Bizdo ycgano doğru bir hiss qalır ki, bunu da bizo tobiot vcrmişdir: o hiss - insanın özünü mühafızo sövq-tobiisidir. Bizim Avropada bu hisso şoxsi monafc dcyirlor. Siz monim qodor yaşamış olsaydınız, ' A m b u ş u r - n cy tan ın y u x a n u cuna dcyilir. 2 A z o r a d a l a r « - A tlantik ok cam n d a d o q q u / adad an ibarot b ir q ru p adalardır. P ro tcg izin ixtiyarındadır. 45 Yüklə 31,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|