ŞƏ r q -q o r b

Qobsck  lapançaları  olindo sıxaraq: -  A m cn', - dcyo cavab vcrdi.
Monim  ozizim,  öz  qanını  axıtmaq  üçün  adamın  qanı  olmalıdır. 
Halbuki  sonin  damarlarında  axan  qan  dcyil,  ancaq  çirkabdır.
Qapı  taqqıltı  ilo  örtüldükdon  vo  hor iki  kolyaska  uzaqlaşdıqdan 
sonra  Qobsck  cvin  ortasında  oynamağa  başladı:
-  Brilyantlar monimdir, brilyantlar monimdir, gör no qodor gözol 
brilyantlardır!  Ucuz  olo  kcçirdim.  O -h o -h o ,  Vcrbrust  vo  Jiqonnc, 
Qobsck  babaya  kolok  gəlm ok  istoyirdilor.  Amma  baş  tutmadı.  İndi 
siz  hor  ikiniz  monim  olimdosiniz.  Sizinlo  haqq-hcsabım ı  çürüdo- 
coyom.  Bu axşam dom ino oynadığım z zaman  mosoloni  açıb  onlara 
dcdikdo  lıor  ikisi  cşşok  kimi  qulaqlarını  sallayacaqlar.
Bu  müzlim scvinc,  bu  vohşiyo m oxsus  qızğınlıq vo  lıorislik, bir 
ncço qiymotli  daşı olo kcçirdiyino göro omolo golmişdi.  Mon hcyrot 
içindo  hcç  bir söz dcmodon  ona  baxırdım.
-   H a-ha,  son  buradasan  ozizim? -  dcyo  Q obsck  sözüno  davam 
cdirdi:  -  Biz  bir ycrdo  nahar cdorik.  Sonin  cvindo  oturub  bir qador 
oylonorik.  Rcstoranlann  zohorli  ycmoklorindon  zohlom  gcdir.
Monim üzümün ifadosi dorhal onu ə w o lk i soyuq chtirassız vəziy- 
yotino  qaytardı.
O,  dom ir qabdakı  südü  manqal  üstüno  qoyaraq  buxarımn  qarşı- 
sında  oturdu  vo  dcdi:
-   Siz  bunu  başa  düşm ürsünüz.  M onimlo  borabor sohor ycmoyi 
mcyil  cdorsinizm i?  M ono  clo golir ki,  hor ikimizo  çatar.
-  Sağ olun,  mon  clo  indico,  günorla  vaxtı  çörok ycmişəm .
Bu  zaman  koridorda sürotli  ayaq  soslori  cşidildi.
Gözlonilmodon golon bu adam Qobsckin qapısı qabağında dayan-
dı vo osobi  bir lıalda qapını döydü.  Solomçi  kiçik poncorodon baxıb 
qapını açdı;  içoriyo otuz bcş yaşlı  bir adam girdi; bu adam m  hiddotli 
olm asına  baxmayaraq, chtimal  ki,  Q obsckə qorxulu görünm əm işdi. 
İçoriyo  giron  sado  gcyimli,  morhum  hcrsoq  Rişclycye2  bənzoyan 
bir  adam  idi:  bu,  chtimal  ki,  sizin  tanıdığınız  q ra f idi;  moni  mozur 
tutun, onda sizin mohollonizin dövlot xadim lərinə m əxsus aristokrat 
görünüşü  vardı.
O  susub  durm uş  Q obsckə  m üraciətlə:
1  A m c n   (/» (.) -   “ a m in "   m an a sın d ad ır.
! H c r s o q   R i ş c l y c   (1 7 6 6 -1 8 2 2 )  -   X V III  L ü d ov ik in   z a m a n ın d a   n a z ir  olm u ş 
R işc ly c   A rn ıan d   E m m an u cl  n o z o rd o   lululur.
72
-  Cənab, — dcdi, -  moninı arvadım bir az bundan ovvol burada idi.
-   Mümkündür.
-  Bu nədir,  siz moni  başa düşmürsünüz?
Solomçi  cavab vcrdi:
-  M ən sizin zövcənizi tanımaq şorofıno nail olmamışam.  Bu gün 
monim  yanıma  bir  çox  müştorilor  golmişdi:  qadınlar,  kişilor,  gonc 
oğlanlara bonzoyon gonc qızlar, gonc qızlara bonzoyon  gonc oğlan- 
lar...  Monim  üçün çox  çotin  bir  iş olardı  ki...
-  Zarafat yctor, conab, mon bir az ovvol  buradan çıxan qadından 
bohs cdirom.
Sələmçi  soruşdu:
-  Mon no bilim ki, bu qadın doğrudan da sizin arvadınızdır? Mon 
indiyə  qodor sizi  görmok  şorofıno  nail  olmamışam,  dcyilmi?
Q raf dorin  bir kinayo  ilo:
-  Siz sohv cdirsiniz, conab Qobsck, -  dcdi.  Bir dofo sohor monim 
arvadımın yataq otağında bir-birimizi görmüşük. Siz onun imzalamış 
olduğu vckscli toqdim ctmok üçün golmişdiniz. O, bu vckscl üzro sizo 
borclu  dcyildi.
Q obsck lıiylogor bir baxışla qrafa baxaraq:
-  Onun vckscli  no  vasito  ilo  işo  kcçirdiyini  toyin  ctmok  monim 
vəzifom   dcyildir,  -   dcyo  cavab  vcrdi.  -   Mon  bir  nofor  tanışımın 
ricasına göro bu vckscli  vaxtında  loqdim ctmişdim.
Kapitalisl süd kasasına bir qodər qohvo tökorok, sosini ucaltma- 
dan  sözünə  davam  ctdi:
-  Bundan başqa, conab, müsaidonizlo xatırınıza salmalıyam ki, öz 
evim də moni tohdid ctmoyo sizin no haqqınız olduğunu mon qotiy- 
yon anlamıram; mon  kcçon  osrin  altmış birinci  ilindo hoddi-büluğa 
çatmışam.
-  Conab, siz bir az ovvol monim arvadıma moxsus olmayan ailo 
brilyantlarım  vicdansızcasına  ucuz bir qiymotlo  satm almısınrz.
-  Canab qraf, mon sizi öz işlorimlo tanış ctm əyə borclu dcyiləm, 
bununla bclə, sizə bildirmoliyəm ki, ogər sizin brilyantlarmız zövcə- 
niz torofindon oğurlanmışdırsa, siz bilatoxir bütün zorgorloro moktub 
yazaraq  bildirmoli  idiniz  ki,  onlar  bunu  satın  almasınlar.  Zövconiz 
brilyantları  hissə-hisso do  sata bilordi.
Q raf dcdi:
-   Lakin  siz monim  arvadımı  tanıyırdınız.
73

---

-  Doğrudur.
-  O,  orino  tabcdir,  dcyilmi?
-  Ola  bilor.
-  Onun  bu  brilyanıları  salmağa  haqqı  yox  idi.
-  Düzdür.
-   Dcmək?
-  Dcmok, mon sizin arvadınızı  lanıyıram, onun orino tabc oldu- 
ğunu  bilirom,  mon  buna  tamamilo  razıyam, o, bir çoxlarına  tabcdir, 
lakin  brilyantlarınıza golinco,  mon  bunlan  tanımıram.  Ogor madam 
qrafinya  vckscli  imza cdirso, dcmok, o  ticarotlo moşğul  olmaq  haq- 
qına malikdir; o, brilyantları ala da bilor, satmaq üçün götüro do bilor. 
Bclo  şcylor çox  olur.
Q rafhirsindon  sapsarı  saralaraq:
-  Əlvida!  -  dcyo bağırdı, -  biliniz ki,  mohkomo  do  var.
-  Doğrudur.
Sonra  qraf moni  göstororok  olavo  ctdi:
-   Bu  conab  brilyantlann  satıldığına  şahiddir.
-  Mümkündür.
Q raf qapıya torof addım atdı. İşin ciddi bir şoklo düşdüyünü görüb, 
mon dorhal  iki  düşmon  arasında  vasitoçi  oldum.
-  Qraf, -  dedim. -  Siz do haqlısm ız, Qobsckin do hcç  bir toqsiri 
yoxdur.  Siz  arvadınızı  m ohkom oyo  colb  clmodon,  brilyantları  alan 
adamı  m ohkomoyo  vero  bilm oyocoksiniz,  bu  surotlo,  m ohkomonin 
bütün biabırçılığı tokco arvadmızm üzorino düşocokdir. Mon vokilom, 
rosmi  bir  şoxs  olmaqdan  artıq,  öz  vicdamma  göro  etiraf cdirom  ki, 
sizin  bohs  ctdiyiniz  brilyantlar  m onim   hüzurumda  Qobsek  torofin- 
don satın alınmışdır;  lakin zonnimco, siz bu satışın qanuni olmadığını 
iddia  ctmoklo  sohv  cdirsiniz.  Xüsusilo  bunu  nozoro  alınız  ki,  satış 
obycktini  cynilo  toyin  ctmok  çotin  bir şcydir.  Ədalotco  siz  haqlısı- 
nız,  qanuna  golinco,  siz  m üvoffoqiyyot  qazana  bilmoyocoksiniz. 
Conab Qobsck çox namuslu adamdır, odur ki, o bu satışın onun üçün 
monfootli olduğunu danmayacaq, xüsusilo monim vicdamm vo vozi- 
fom bunu  tosdiq ctmoyi  lazım bilir.  Lakin siz m ohkomo prosesi baş- 
layacaq  olursanız.  çox  chtimal  ki,  bunun  noticosi  şübholi  olacaqdır. 
Mon Qobscklo düzolişmoyinizi moslohot görürom. O hor halda əmoli 
düz adamdır.  Lakin siz hcç şübhosiz onun brilyant üçün vcrdiyi m ob- 
loği gcri qaytarmalısınız. O nlan ycddi-sokkiz ay, hətta bir il m üddo- 
tindo gcri almaq şortilo girov qoym ağa razı olunuz. O zam ana qodor,
74
qrafinyanın  borc götiirdüyü pulu qaytara bilorsiniz.  Yaxud istosoniz, 
brilyantları, pulunu  vcrmok  şortilo  bu gün  bclo götüro bilorsiniz.
Solomçi  qolıvo  kasasına  çörok  balırıb,  qcydsiz  bir  görünüşlo 
ycyirdi;  lakin saziş haqqında dcdiklorimi  cşidib diqqotlo monim  üzü- 
mo  baxdı;  sanki  o  bu  sözlori  söylomok  istoyirdi:  “Qoçaq  oğlan, 
görünür monim  nosihollorim  sonin  üçün  faydalı  olmuşdur".  Mon  do 
onun üzüno baxdım. O monim bu baxtşla no dcmok istodiyimi gözol- 
cosino  anladı.  İş  şübholi,  murdar  bir  iş  idi,  odur  ki,  no  olursa  olsun, 
mosoloni  sülh  yolu  ilo  qurtarmalı  idi.  Qobsck  monim  doğru damşdı- 
ğımı inkar cdo bilmozdi. Q raf xcyirxah bir tobossümlo mono toşokkür 
ctdi.  İşo  başladıqda  mübahiso  vo  müzakirodo  Qobsckin  göstordiyi 
horislik  vo  moharot  bir  çox  konqrcslorin  bütün  diplomatlannı  ycro 
vura  bilordi,  lakin  nohayot,  mon  akt  düzoltdim.  Bu  akta  göro  qral' 
solomçidon  faizlori  daxil cımok  şortilo sokson bcş min  frank aldığını 
tosdiq cdirdi; Qobsck iso bu mobloği aldıqdan sonra brilyantlan qrafa 
qaytarmalı  idi.
Q raf aktı  imza cdorok:
-  Bclo do israfçılıq olar? -  dedi. -  Bu uçurumdan neeo körpü sal- 
maq  mümkündür?
Qobsek monalı  bir ifado  ilo  soruşdu:
-  Qraf,  sizin  uşağımz çoxmudur?
Bu  sual  qrafı  diksinmoyo  mocbur ctdi.  Sanki  solomçi  tocrüboli 
bir hokim kimi onun ağrıyan ycrino loxunmuş idi. O cavab vcrmodi.
Qobsck  qrafin  ağır sükulunu  anlayaraq  sözüno davam  ctdi:
-  Mosolo burasındadır ki, -  dcdi, -  mon sizin macoranızı qabaq- 
cadan bilirom.  Bu qadın bir iblisdir; bolko, siz onu holo do scvirsiniz; 
bu  tamamilo  mümkün  bir şeydir,  o  moni  do  mütəossir ctmişdi.  Ola 
bilsin  ki,  siz öz var-yoxunuzu  xilas ctmok, onu bir vo ya  iki  uşağı- 
nız  üçün  m ühafizə  ctmək  istordiniz.  Odur  ki,  mosiohətim  budur, 
özünüzü yüksok comiyyotin  fırtınasına toslim cdin, qumar oynayın, 
sorvətinizi göyo sovurun, israf cdin, lakin tcz-tez Qobsckin yanına da 
golin.  Başqaları  monim  cuhud,  orob,  sələmçi,  doniz  quiduru  oldu- 
ğumu vo sizi soyub talan ctdiyimi söyloyocoklər. Cohənnomo söylə- 
sinlər.  Ə gər  moni  tohqir  ctsolor,  nıon  bunun  ovozini  özüm  çıxara 
bilərəm , -  bondoniz kimi  hcç  kos tapança atmağı,  qılınc oynatmağı 
bacarmaz.  Bunu  hamı  bilir.  Sonra  mümkünso,  bir  dost  adam  tapıb, 
m ülkünüzü  saxta  surotdo  ona satın.
Mono müraciotlo  soruşdu:
75

---