ŞƏ r q -q o r b

21.  Mono ctiraz cdib dcyocoklor ki, sohv cdirsiniz, şcir ilahosinin 
özüno  do  sohor  ycmoyi,  nahar,  hotta  axşam  ycmoyi  lazımdır,  ogər 
şair  acqarına  qolom  götürüb  yazmağa  başlarsa,  qamı  onu  çaşdırar, 
Pamas hcç onun yadına da düşmoz, molahot vo zoriflik ilaholorini do 
unudar.  Horatsi  Mcnad haqqında yazanda qamı da tox, özü do sorxoş 
idi,  aclıqdan  rahat  olan  vo  yazm azdan  o w ə l  homişo  nahar  etmoyi 
üstün  tutan  şair  Koltcdon  forqli  olaraq,  Horatsi  hcç  bir  zaman  ac 
olm am ış  vo  sonctlorini  yazanda  da  aclıq  üzündon  tolosmamişdir... 
Razıyam;  lakin  bununla  birlikdo,  dcmoliyom  ki,  bclo  yoxsulluğun 
yolu  bizim  üçün  bağlıdır;  bir halda  ki  bizdo  şairo  kralın  özü  hörmot 
cdir, onun  soxavoti  vo diqqoti  sayosindo  şair ozizlonir vo özünü  isti 
bir yuvada hiss cdir, hor şcylo tomin olunur vo bütün qayğıları özün- 
don  konara  qovur,  bir  halda  ki  bclodir,  no  üçün  şair  qorxmalıdır? 
Qoy  şcir  ilahosinin  yctişdirmolori  ona  modhnamo  oxusunlar!  Şairi 
somorəli  zohmoto  ilhamlandıran  odur,  qoy  qolbi  bu  ilhamla  alovla- 
nan  Komcl  bütün varlığı, bütün  rulıu ilo ayağa qalxsm vo q ü w o  top- 
layaraq  “ Sidin”  müollifi  kimi  tanınsın!  Qoy  onun  cizgilorini  ilahi 
qüvvoyo  m alik  olan  Rasin  bir  çox  sohnolordo  bizo  ycnidon 
canlandırıb  göstorsin!  Q oy  cpiqram lar  dosto-dosto  axışıb  golsin! 
Qoy  Scqrc  öz  ckloqlan  ilo  bizi  moftun  ctsin!  Qoy  Bcnscradın  yaz- 
dığı  inco vo molahotli noğmolordo yalnız onun adı çokilsin, onun adı 
toronnüm olunsun!
22.  Lakin  bizdo  ikinci  bir  “ Encida”  yaza  bilocok  adam  vamıı, 
Ycni  Alkidanm  ardınca  Rcyn  çayının  sahillorino  toloson,  şcirdo 
m öcüzolor göstoron, m cşolori, qayaları, dağları titrodo bilocok m is- 
ralar yarada bilon şair tapılarm ı? Kim bizo qorxu vo hoyocan  içindo 
çırpınan  Bataviyanın  daşqın  zamanı  köm oyo  çağıran  sosini  tosvir 
cdocokdir?  Kim  M aastrixt  döyüşündo  ycro  sərilon  dostələrin  q o h - 
rəm anlığını  vo  folakotini  toronnüm   cdocəkdir?  Lakin  mon  burada 
başında  tac gozdiron padşahı torifiodiyim  halda, o öz sürətli  addım - 
ları  ilə  irolilomiş  vo artıq  AIp dağlarına gcdib  çatmışdır.  İndi  Salcn 
ona  tabc  olmuş,  Dol  artıq  m ohv cdilm işdir, partlayıb dağılan  daşla- 
rın  vo qayaların arasından  Bczanson şohorinin tüstüsü göyləro uca- 
lır...  Onun  on  uzaq  m oqsodo  doğru  gcdon  yolunun  ağzını  kosm əyi 
bacaran qorxm az vo cosarotli qohrom anlar indi  haradadırlar? O nla- 
nn  dəstəlori  vo qoşunları qorxudan hürküb qaçır vo bu vəziyyoti də 
özlori  üçün  foxr  sayır,  lovğalanıb  dcyirlor  ki,  guya  üz-üzo  golib 
vuruşm aqdan yaxalarını  m oharotlo qurtarm ışlar.  G ör no qodor p art-
34
ladılmış  vo  dağılmış  bondlər  vardır!  Gör  modh  vo  toronnüm  üçün 
no qədor loyaqətli  igidliklər vardır!  Şairlor bütün bunların  hamısını 
layiqi  ilo  nozmo  çokib  toronnüm  ctmok  üçün  gorok  diqqətlo  şcrin 
misralarını  cilalayıb  parlatsınlar!
23.  Mon  iso  -   indiyo  qodor  yalnız  satira  haqqında  danışan  vo 
qohromanlıq  şcypuruna,  inco  soslo  çalınan  liraya  yaxın  düşmoyo 
cosarət  ctmoyən  mən  iso,  o  vaxt  orada,  sizin  yanınızda  olacağam, 
monim  səsim  vo nozorlorim o qohromanlıq  mcydanında  sizo  ilham 
vcrəcokdir.  Mon  holo  kiçik  yaşlarımda  Iloratsidon  öyrondiyim 
m osləhətlori  ycnidon sizo danışacaq vo sizin hor birinizin qolbindo 
şeir alovunu  yandıracağam,  sizi  golocəkdo  gözloyon  şöhrot  çolon- 
gini  göstərocəyəm .
24.  Lakin  əgor mon  sizo  ürokdon  kömok  etmok  arzusu  ilo  soy 
göstorib  hoqiqi  qızılı  vo  cavahiratı  qum  vo  torpaqdan  ayırmağa 
çalışsam,  ogor  monim  tonqidim  amansız,  ciddi  vo  sort  olsa,  moni 
danlamayın:  çünki  irad  tutmağı,  tonqid  cdib  danlamağı  scvirəm, 
mon bunu gizlədə bilm ərom, horçond ki, özüm do şcir yazanda çox 
günahlara yol  verirom!
35

---

O N O R E   D Ö   B A L Z A K
(1 7 9 9 -1 8 5 0 )
QOBSEK
Raron Bartu dö Pengənə!
Mənə elə gəlir ki,  Vandom kollccinin' nutdavinı- 
lərindən  yalnız  ikimiz  yenə  ədəbiyyal  yolunda  bir- 
birimizə ləsadüf eldik.  Biz o zaman K.Nepotun1 əsər- 
lərini  oxumaq  əvəzinə.  sevə-sevə fəlsəfə  ilə  məşğul 
olurduq.  Biz yenidən görüşdiiyümüz zaman yaratdı- 
ğım hekayə budur; sən o zaman alman fəlsəfəsinə aid 
gözəl əsərlərini yazmaqla məşğul idin. Biz ikimiz də öz 
məsləkimizə  sadiq  qaldıq.  lieç  şiibhəsiz,  öz  adını 
burada gördükdə. mən bu adı yazarkən mənınun oldu- 
ğum kimi, sən də məmnun qalacaqsan.
Sənin köhnə nıəktəb yoldaşm dö Balzak
1 8 2 9 -1 8 3 0 -cu   ilin  qışında,  gcco  saat  birdo,  vikontcssa 
Qranlycnin salonunda ailoyo m onsub olmayan iki nofor var idi.  Saat 
zongi  vurar-vurm az  gözol  gonc  oğlan  gctdi.  Goncin  kolyaskası 
hoyotdo soslondikdon  sonra ycnico pikct3  oyununu bitirm iş qardaşı 
vo  ailo  doslu  ilo  birlikdo  qalm ış  vikontcssa  buxarının  qarşısında 
dayanm ış  olan  qızına  yaxınlaşdı.  Qızı  kolyaskanın  gurultusuna 
qulaq  asdığı  halda  özünü  clo  göstorirdi  ki,  guya  o  diqqotlo 
ckrandakı  şoffaf rosmlori  nozordon  kcçirmoklo  moşğuldur.  Anası, 
üroyino daman  şübhonin  doğru  olduğunu  hiss  ctdi.
'  K o l l c c   -   F ra n sa d a   o rta   m a k to b a   d cy irlo r.
2 
K o r n c  1 i  N c p o t -   R o m a  şairi  vo   a d ib id ir  (bizirn  tarix d o n   1 0 0 -2 7   il  qabaq ). 
N cpo t  b ir sıra a şiq a n o  ş c irlo rd o n  b aşqa.  m a ş h u r y u n a n lı  vo ro m a lıla ra  aid  (so rk o rd a lo r, 
filo so fla r v o   sa iro )  1 6 -y a   q o d o r ço x   d a  ctib arlı  o lm a y a n   b io q ra fiy a lar yazm ışd ır.
1  P  i k e  t  -  k a rt  o y u n u d u r.
36
Vikontcssa  qızına  müraciotlo:
-  Kamilla, -  dcdi, -  ogor son golocokdə do, gonc qraf Rcsto ilo bu 
axşamkı  kimi  roftar cdocoksənsə,  mon  onu  bir daha  cvimdo  qəbul 
clmomoyo m əcbur olacağam.  M onə bax, ozizim,  ogor monim sono 
qarşı  olan mohobbotimo ctimad cdirsonso, hoyatına rohborlik ctmo- 
yimo  icazo vcrmolison.
On  ycddi  yaşında olanlar no golocoyi  anlarlar,  no kcçmişi, no do 
chtiyatlı  olmaq  lazım  golon  bozi  ictimai  münasibotlori  başa düşorlor. 
Mən yalnız bir şcyi sonin nozorino yctirmək istoyirəm. Rcstonun anası 
bodxorc  bir  qadındır,  o  on  böyük  bir  sorvoti  bclo  puç  cdo  bilor.  Bu 
qadınm  kcçmişi  şübholidir.  Familiyası  qızlığında  Qorio  imiş,  vaxtilo 
onun  barəsindo  çox  söhbotlor  olmuşdur.  O,  atası  ilə  yaxşı  roftar 
ctmomişdir, odur ki, bclo yaxşı  bir oğul  sahibi  olmağa  layiq dcyildir. 
Gonc  qraf onu  son  dəroco  scvir  vo  bir  oğul  sodaqotilo  ona  yardım 
cdir.  Əlbəlto,  onun  bu  horokoti  on yüksok  bir toqdiro  layiqdir.  Bun- 
dan  başqa o daima bacısı və qardaşına dorin bir qayğı  göstərir.
Bu sözlordon  sonra vikontcssa inco bir mona  ilo olavo ctdi:
-  Onun  bu  horokoti  no  qodor  gözol  olsa da,  -   hololik  anası  sağ 
ikən -  hər bir ailo öz gonc qızının golocoyini vo varidatını gonc Rcs- 
toya ctimad cdə bilmoz.
Ailonin  dostu:
-  M ən bir ncço kolmə cşitdim, -  dcdi, -  odur ki, söhbotdə iştirak 
ctm ək  istərdim. -  Sonra  o  üzünü  oyun  yoldaşına doğru çevirərok:
-  Mon uddum, qraf, -  dedi, -  indi do bacıqızınıza yardım ctmok 
üçün  sizi  tork etm oyə  məcburam.
Vikontcssa:
-  İşlər vokilinin qulağı no qodor hossas olurmuş, -  dedi. -  Monim 
ozizim Dcrvil, Kamillaya lap yavaşcadan söylədiyim sözlori siz ncco 
cşido  bildiniz?
Dervil buxarının yaxınlığındakı  yasdıtlı  krcsloya oyloşorok:
-  Mon  sizi  baxışlannızdan  anladım, -  dcyo cavab  verdi.
Dayısı,  bacıqızının  yanında,  madam  dö  Qranlyc  iso  qızı  ilo
Dcrvil  arasındakı  yumşaq  krcsloda  oyloşdi.
-   Vikontcssa,  mohz  bu  saat  sizin  üçün  bir  olıvalat  nağıl  ctmoyi 
lap  münasib  görürom.  Z.ənn  cdirom  ki,  bunu  cşitdikdon  sonra  qraf 
1-rnst dö  Rcstonun  varidatı  haqqındakı  fikrinizi doyişorsiniz.
Kamilla:
-  Əhvalatmı? -  dcyo  səslondi. -  Tcz söyloyin, tcz söyloyin!
37

---