ŞƏ r q -q o r b

Madam  Qranlyc:
-   Yaxşı,  azizim  Dcrvil,  -   dcdi,  -   biz  bu  barədə  fikirloşarik.
-  Bizim ailəm iz kimi  bir aiiənin  Emstin  anasım  qabul  ctməsi  üçün 
o çox zəngin olmalıdır. Sizo məlum olsun ki, mənim  oğlum bir neçə 
gündən  sonra  Qranlyc  ailəsinin  iki  budağım  birləşdirərək  hersoq 
Q ranlyc  olacağından  mon  onun  m ünasib  bir  qayım  olmasını 
istərdim.
Q raf dö  Bom:
-  Lakin, -  dcdi, -  Rcstonun gcrbi -  güm üş haşiyəli və dörd ədəd 
üstü qara  xaçlı  qızıl  qalxandan  ibarotdir,  bu  iso  gözəl  bir gcrbdir.
Vikontcssa:
-   Doğrudur, -  dcdi, -  bir də  ki,  Kamilla öz qayınanasilə görüş- 
m oyə də  bilər.
Qoca dayı  ycnə  dcdi:
-  Madam dö Boscan madam dö  Rcstonu öz cvində qəbul edirdi.
-  Ah,  yalnız raut'  axşamlarında, -  dcyo  vikontcssa cavab vcrdi.
Paris, yanvar 1830-cu il
1  R a  u t 
gcn iş  tan ışla r dairosi  üçün  v crilon  m üsam iro
P R O S P E I t   M E R İ M E
(1803-1850)
M Ə H Ə B B O T   İL A H Ə S İ
Bch nıəğrıır heykol qoy liiijkar 
V9 nııllayinı olsun.
Lııkian
Kaniqu dağının axırıncı  aşırımmı  cnirdim. Günoş artıq batsa da, 
qarşıda  uzamb  gcdən  düzənlikdə  İ1  qosobəsinin  cvlori  aydın görü- 
nürdü;  m ən  do  clə homin cvloro  torof irəliloyirdim.
Dünəndon bəri  mono  bolodçilik  cdon  katalanlıya dcdim:
-  Siz yoqin ki, müsyö dö  Pcroradm hansı  evdo yaşadığını bilirsi- 
niz,  cləmi?
-  Əlbotto, bilirom! -  o ucadan cavab vcrdi. -  Onun cvini öz cvim 
kimi  tanıyıram,  hava bclo  qaranlıq  olmasaydı,  həmin  cvi  clo  bura- 
dan sizə göstərərdim.  Bu, İ1  qosobosindo on  gözol  cvdir.  Bos ncco, 
müsyö dö  Pcroradın  pulu  var,  boli, özü  do oğlunu özündon do varlı 
birisinin  qızı  ilə cvlondirir.
Ondan soruşdum:
-  Bu  toy ziyafoti  yaxın  günlərdə olacaqmı?
-   Lap  bu  yaxınlarda!  Çox  güman  ki,  çalğıçılar artıq toyin  olun- 
muşdur, bolko, sabah, no bilim, bolko də, birisi gün başlanacaq. Ziya- 
fət Püiqariqdə olacaq, çünki oğlanın scvdiyi qız Püiqariqdondir.  Eh, 
bir dom -dəsgah  olacaq  ki!
Moni  müsyö  dö  Pcroradın  yanına  püiqariqli  dostum  M.  dö  P. 
göndormişdi. Dostumuıı dcdiyino göro, bu, qodim mədoniyyəti dorin- 
dən  bilən,  savadlı,  hor  bir  işdo  adamın  harayına  çatan,  qcyri-adi, 
m isli-borabori olmayan bir şoxs idi.  O, qosobodən on  lyölük m osa- 
fodo  ycrloşon  xarabalıqları  mono  yəqin  ki,  məmnuniyyətlo  gösto- 
rəcəkdi.  Çünki  qədim   vo  orta dövrlorə  aid  tarixi  abidəlorlo  zongin 
olaş  İ1  qəsəbəsinin  otrafını  gozmok  və molumat toplamaqda  bütün 
ümıdimi  ona  bağlamışdım.  Ancaq  haqqında  ilk  dofo  bələdçim in 
mono danışdığı  bu toy ziyafoti  bütün  planlarınu  alt-üst  cdirdi.

---

“ Mon  çağınlmamış  qonaq  olacağam"  —  öz-özümo  düşündüm. 
Ancaq burası vardı ki, orada moni gözloyon olacaqdı. Monim golişimi 
müsyö dö Püiqariq xobor vcrmişdi vo mon nıülloq toya gctmoli  idim.
-  Morc golok,  müsyö, -  biz holo düzonlikdo yolumuzla irolilo- 
yondo  bolodçim  mono  dcdi,  -   bir  siqardan  morc  golok,  mon  sizin 
müsyö dö Pcroradgildo no iş görocoyinizi indidon dcyim, razısınızmı?
-   Bunu  bilmok bir o qodor do  çotin dcyil, -  dcdim  vo  ona  siqar 
uzatdım. -  Kaniqudan  bori  altı  lyö yol  gctdikdon  sonra, gcconin  bu 
vaxtında on  böyük  işimiz,  yoqin  ki,  şam  ctmok olacaqdır.
-   Burası  bclodir,  bos  sabah?..  Bax,  morc  golirom  ki,  siz  İla  öz 
bütünüzo baxmağa gcdirsiniz, yoxsa düz dcmirom? Mon bu fikri siz 
Scrrabona  müqoddoslorinin  şoklini  çokəndə duydum.
-  Büt? No büt? Ilansı b ü t? -  Bu söz moni daha da maraqlandırdı.
-  Ncco? Sizo Pcrtinanda danışmadılar ki, müsyö dö Pcrorad ycrin 
altmdan  ncco büt  tapıb?
B əlkə siz bişmiş gildon hazırlanmış hcykol dcmok istoyirsiniz?
-  H or halda  clə  dcm ək  istəmirom.  Xcyr.  Boli,  xalis  m isdon  vo 
holo dcmoson, ondan böyük sular'  kəsib qayırmaq olar.  Kilsə zongi 
ağırlığında olar.  Biz bunu zcytun ağacının altından qazıb çıxartmışıq.
-  Onu qazıb çıxaranda siz orada idiniz?
-   Boli,  müsyö.  M.  dö  Pcrorad  on  bcş  gün  bundan  qabaq  bizo, 
yoni  Jan  Kol  ilo  m əno  dcdi  ki,  qoca  bir  zcytun  ağacını  kökündon 
çıxaraq,  çünki  homin  ağacı  kcçon  il soyuq almışdı.  Bildiyiniz kimi, 
havalar çox  pis  kcçdi.  Hə,  işə  başladıq,  Jan  Kol  şıdırğı  işloyirdi  ki, 
birdon qulağına sos doydi: zaranq!..  Elo bil zong çalırdılar. “Bu nodir 
bclo?” -  özüm -özüm dən soruşdum. Biz qazdıq, qazdıq vo birdon bir 
qara ol çıxdı, ölü olino oxşayırdı. Qorxumdan m atım -qutum  qurudu. 
Oradan düz müsyö dö Pcroradın yanına qaçdım vo dcdim: -  Müsyö, 
zcytun ağacının altında ölü basdınblar. Kcşiş çağırmaq lazımdır! -  No, 
ölü? -o n u  looccüb bürüdü.  M. dö Pcrorad goldi  vo torpaqdan bayıra 
çıxan  oli  göron  kimi:  -  Əntiqə!  Əla!  -   dcyo  qışqırdı.  Görsoydiniz, 
dcyərdiniz ki, o, xəzino tapıbdır.  Ho, M. dö  Pcrorad ol-ayağa düşdü; 
gah bcllo, gah da əllori  ilə torpağı qazıb atdı, olloşdi, qurdalandı, düz 
bizim  ikimiz qodor işlodi.
-  Sonra no  tapdınız?
1  S u  (so u )  -   F ransada  pul  vahidi
98
Yckə bir qara qadın...  Bodoninin yarısından çoxu çılpaq, özü do 
xalis  misdon...  M.  dö  Pcrorad bizo  dcdi  ki,  bu,  bütdür, bütporəstlik 
dövründon...  Böyük  Karlın dövründon, sokkizinci  osrdon,  no bilim, 
no vaxtdan qalır.
-   Başa  düşürəm  no  dcmokdir.  Yoqin,  vaxtilo  no  vaxtsa  uçulub 
dağılmış kilsonin ycrindon  tapılmış bürünc  madonnadır.
-• Elə özüdür ki  var!  Bürünc  madonna!..  Madonna  olsaydı,  mon 
tanıyardım!  Ağzımda dcyirom ki, bütdür. Bu, onun sifotinin ıladosin- 
don bilinir.  Böyük,  iri  ağ gözlorini  sanki  adanıın  gözlorino zilloyib. 
Baxsan, dcyorson ki, clo o da sono baxır. Ona baxanda istor-istomoz 
baxışlarını  onun  baxışlarından  ayırıb gözlorini  ycro dikirson.
-   Dcmoli,  ağ  gözlori  var?  Yoqin  o  gözlori  bürünclo  naxışlayıb 
işlomişlor.  Bu,  şübhosiz,  Roma hcykollorindondir.
-   Roma  hcykolidir,  clodir  ki,  var!  Müsyö  dö  Pcrorad  da  onun 
Roma hcykoli olduğunu dcdi. Ah!  Mon indi görürom ki, siz do onun 
kimi  alimsiniz.
-  Bütövdürmü?  Yaxşı qalıbdırmı?
-   Oh!  Müsyö,  salamatdır,  əyər-oskiyi  yoxdur.  Bu  tapdığımız, 
bolədiyyo idarosindo saxlanılan  Lui-I-ilippin  naxışlı, gipsdon  tökül- 
müş  büstündon  daha  gözol  vo  daha  yaxşı  qalıbdır.  Bütün  bunlara 
baxmayaraq,  bu  bütün  sifəli  nəso  monim  xoşuma  golmir.  Pis,  sərt 
sifəti  var...  Özü  do clo pis adama əxşayır.
-  Pis!  O,  sizo nə pislik cdibdir ki?
-  Düzünü axtarsan, mono hcç bir şcy.  Eşidin görün, bir no oldu! 
Biz dördüm üz do  homin  bütü  ayaq  üsto  qaldırmaq  üçün  işo  başla- 
dıq.  Bir toyuq qədor gücü olmasına baxmayaraq, müsyö dö Pcrorad 
da  ipdon  yapışmışdı  və  o  da  çokirdi.  Çox  çotinliklo  onu  dikoldib 
ayaq üsto qoyduq.  Əlimi  atıb ycrdon bir saxsı  parçası  götürmüşdüm 
vo  istoyirdim  onun  ayağınm  altma  qoyam  ki,  düz  dursun,  birdon: 
taraqq!  Bir do gördüm ki, hcykol tirtap uzandı. “Özünü g özlo!"- mon 
qışqırdtm,  ancaq monim qışqırmağım  noso  gcc oldu, çünki Jan  Kol 
macal  tapıb ayağım  çoko bilməmişdi...
-  O  yaralandı?
-  Yazığın ayağını  tamam üzüb saldı!  Vay-vay!  Yazıq!  Onu bclo 
görondo cin vurdu başıma. Əlimdoki toxa ilo bir isıodim bütü vurub 
sındıram,  ancaq  M.  dö  Pcrorad moni  tutub saxladı.  O, Jan  Kola pul 
vcrdi,  əhvalatm   ikt  hoftə  bundan  ovvol  olmasına  baxnıayaraq  Jan 
Kol həlo də yorğan-döşəkdodir, clo  indi də yatır və həkim dcyir ki,
99

---