SeçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 4 Mb. Pdf görüntüsü
|
Zaur: Eh, kim kimədir, - dedi. Bir qədər susandan sonra Məmməd Nə-sirlə əlaqədar başqa bir əhvalatı xatırladı. - Məmməd Nəsirin müdiri-mizlə olan əhvalatmdan xəbərin var? Yox. Bir gün Cəfər müəllim küçədə Məmməd Nəsirə rast gəlib. De- yib: axşamın xeyir, Məmməd Nəsir. Bir də görüb ki, Məmməd Nəsir iki əlini başına çəkdi ki, vay, Cəfər müəllim, bütün mayam batdı. Ki-şi başa düşməyib: - Nə danışırsan Məmməd Nəsir, nə mayabazhqdır? Deyir: bəs, Cəfər müəllim, əməlli-başlı özümə maya qoymuşdum. İçib əntiqə dəm olmuşdum. Sizi gördüm tamam ayıldım. Bütün ma-yam batdı. Təhminə güldü, Zaur: Neyləsin yazıq Məmməd Nəsir, - dedi. - O da kamım içməkdən alır. Tək kişidir. Ürəyi darıxır, içir də. Bədbəxt oğlu vaxtında bir halal süd əmmişin başım bişirib evlənməyib də, - udqunub əlavə etdi, - əl-bəttə, bişirmək onunçün o qədər də asan deyil, amma... Təhminə: Səninçün necə? - dedi, - səninçün asandır? Zaur çırtmayla siqaretinin külünü atdı. Baxır da, - dedi və güzgüdə Təhminəyə göz vurdu. - Baxır atə-şin hərarətinə. Onda mənə bir siqaret ver, bir də atəş. Oho, sən çəkirsən? Heç bilməzdim. Kibrit çəkdi. Maşının içindəki ycldöyəndə kibritin odu yaralı quş kimi çırpınıb söndü. Təhminə ikinci kibriti çəkib əlləriylə odu bələdi, bürüdü, ovucla-rının içində gizlətdi. Bir qullab vurub: Sən hələ çox şeyi bilmirson, əzizim, - dedi. Bircə onu bilirəm ki, bu maşının içində indiyə kimi belə dünya gözəli oturmayıb. Yəni bura çox dünya gözəli mindirmisən? Zaur nə isə qeyri-müəyyən bir səs çıxardı, həm təsdiq, həm inkar kimi qəbul etmək olardı. Maşını çoxdan almısan? Yeddi ay olar. Kaş soruşmayaydı ki, hansı pula? “Atamın puluna” demək istə-mirdi. Təhminə soruşmadı. Yəqin hamı kimi o da bunu bilirdi. Yaxşı işləyir, - dedi. Yarısual, yarıtəsdiq ifadəsi ilə dedi. Ceyran kimi qaçır. Zarafat deyil e, əlli at gücü var burda. Necə? Əlli. Mənim bir tanışım vardı. “Volqa”sı vardı. Elə hey qürrələnirdi ki, yetmiş at gücündədir. Bir dəfə lap zəhləmi tökdü, dedim bilirsən nə var, maşmın yetmiş at gücündədir, amma başında yeddi at beynicə ağ-lın yoxdur. Küsdü məndən, o gedən getdi. Kimdi ki o? Çox bilsən, tez qocalarsan. - Zaurun tutulduğunu görüb, - elə-belə, bir tanışım idi, - dedi, - aramızda heç bir şey yox idi. Zaur düşündü ki, ağlına gələn sualı versin, ya verməsə yaxşıdır, sonra qərara gəlib. - Təhminə, - dedi, - bağışla, sənə bir şəxsi sual verim. Amma incimə. Aha. Bəs, Manaf səni qısqanmır? Təhminə gülüb əlini onun başına çəkdi, saçlarını qarışdırdı. Xoş bir gizilti iynə-iynə Zaurun bədənini dolaşdı. Bir an gözləri dumanla-nan kimi oldu, əlində rul oynadı, maşın sərxoş kimi ləngər vurdu. Təhmino müvazinətini güclə saxlayaraq: - Oho, nə yaman odlu cavansan, - dedi. Zaur cəld özünü olə aldı. Bir qədər əsəbi güldü. Maşın yolu yumaq kimi təkərlərinə sarıyırdı. Ağaclar, teleqraf di-rəkləri arxaya yıxılıb qalırdı. Uzaqda asfalt üzərində ilğımlar-gölmoçə-lər parlayır və yoxlaşıb gedirdilər. Maşın yolu hərisliklə udur, udurdu. Təhminə: Məndən səno əmanət, - deyə sükutu pozdu, - əgər günlərin bir günündo işdi-şayəd evlonib eləsən, mütləq arvadını qısqan. Qısqanc-lıq duydun, duymadın, əsasın oldu, olmadı, heç təfavütü yoxdur, ogor istoyirsonsə arvadın səni saysın, sənə hörmot eləsin, yerini bilsin, mütləq qısqan onu. Əlbəttə, daha lap xırdaçılıq eləyib zəhlosini tök-mə, yazıqdır. Göriirsən elə kişilər olur e, yerli-yersiz səfeh-səfeh qıs-qanıb arvadı çərlədir, dığ edirlər. Əlbəttə ki, o cür yox, aırıma belə öz qaydasında, həmişə gərək arvadın elə bilsin ki, sən onu dəlicəsinə qıs-qanırsan, amma ağır kişisən, büruzə vermirsən. Onda bütün işlər yax-şı gedər. Görürsən sənə necə məişət dərsi verirəm, desələr kim öyrət-di, denən elə özüm bilirdim. Çox sağ ol, artıq dərəcədə minnətdaram. Uzun bir qullab vurub sözünə davam etdi: Çünki bilirsən, qısqanmamaq arvadı təhqir edir, fıkirləşir ki, yə-qin ya ərim mənə biganədir, sevmir məni, ona görə qısqanmır. Ya da ərimin rəyincə mən elə idbar bədəncərəyəm ki, heç kəs, heç bir kişi ömründə mənə yaxın düşməz. Bildin? Necə deyərlər, əndazədən çıx-madan, həddi-ölçünü itirmədən belə qaydasmca bir balaca qısqanmaq mütləq lazımdır. Sənin ərin belə edir? Təhminə onun atmacasmı qulaqardma vurdu: - Sənə bir dərs də verim, - dedi. - Heç olmasa bugünkü səfərimiz-də təzə bir şey öyrən. Əgər arvadın bilsə ki, ona xəyanət etmisən, co-şub özündən çıxa bilər, qab-qacağı sındırar. Çox dəlisovdursa, nə bi-lim, lap vurar özünü yandırar, ya gedib rəqibinin saçmı yolar, üz-gözünü cırmaqlayar, dağıdar. Yox əgər insan adamdırsa, nəcibdirsə, xasiyyətcə həlimdirsə, üzə vurmaz, içinə salar, içini yeyər, içəridə ya-nıb-yamb qovrular. Ərinə qəzəblənər, qızar, nifrət eləyər. Amma bu hisslərin heç biri həqarət deyil. Ərə qarşı həqarət, ikrah hissi ancaq bir halda baş qaldırır. O vaxt ki, arvad özü ərinə xəyanət edir, həm də bi-lir ki, əıi bunu hiss eləyə-eləyə özünü bilməməzliyə, eşitməməzliyə, görməməzliyə qoyub. Bax, onda arvad kişidən iyrənməyə başlayır. Bütün başqa hisslər, qəzəb də, nifrət də sovuşub gedir, sönür, soyuyur, amma bu hiss, iyrənmək hissi ömürlük qalır. O adama daha yaxm du-ra bilmirsən. Elə bil qurbağa, kərtənkələyə toxunmaqdan çimkinən ki-mi çimkinirsən. Bildin? - O, əlini yenə Zaurun saçlarına tərəf uzatdı, lakin tez çəkdi. - Yox, yox, sən allah, - dedi, - yaxşı yadıma düşdü. Sən elektriklisən. Sonra maşını aşırdarsan, xataya düşərik. Zaur: Bütün bunlar mənimçün çox ınürəkkəbdir, —dedi, - onunçün də evlənmirəm. Bir yana baxanda elə yaxşı eləyirsən. Yenə bir müddət sükut çökdü. İki dolu taksi hay-haraylı siqnallar-la onları haqlayırdı. Qabaqdakı maşının sürücüsü əlini siqnala batırıb çıxarmırdı. Zaur çəpəki güzgüyə baxıb, ayağını qaza basdı. Maşının şüşələri titrədi. İndi maşınlar döş-döşə gedirdi. Sürücünün yanında oturmuş bığlı kişi onlara baxıb irişir, dişlərinin iki cərgəlik qızılmda günəşi əks etdirirdi. Təhminə: - Nə oyun çıxarırsan? - dedi. - Nə bəhsə-bəhsə girmisən? Qoy keçib getsinlər... Yavaş-yavaş sür, söhbət eləyirik. Zaur ayağını pillə—pillə qazdan çəkdi. Hər iki taksi güllə kimi ötüb qabağa çıxdı. Kəsik-kəsik siqnallarla qələbələrini qeyd etdilər, uzaqlaşdılar. Təhminə: - Mən idarəyə gələndə uzun zaman işçilərlə dil tapa bilmirdim, - dedi. - Mənə elə gəlirdi ki, çox kütdürlər. İçlərində bircə Nemət ağıl-lı, mədəni adama oxşayırdı. O da həmişə elə qayğı içində idi, elə bil alnmda yazılmışdı ki, “neyləyim, necə eləyim, nə cür dolanım?” M ə-nə elə gəlirdi ki, heç vaxt onlarla dil tapa bilməyəcəyəm. Amma vaxt adamı bilirsən necə dəyişir! Adam heç özü də bilmir, - maşının külək-lik pəncərəsini açıb siqaretin kötüyünü bayıra vıyıldatdı, - bax, saatı göriirsən, saniyə əqrəbi necə tez qaçır. Gözünü zillə bax, gör heç saat əqrəbinin hərəkətini görə bilərsən? Amma gözünü çək, iki-üç saatdan sonra bax, görəcəksən ki, burdan bura gəlib. Adam da belədir. Uşaq-lıqda tez-tez dəyişir. Saniyə əqrəbi kimi. Böyüyəndə isə yavaş-yavaş. Saatlar, günlər gedir, ömürdən gedir, gündə necə dəyişdiyini duymur-san, ancaq hər dəqiqə, hər saat dəyişirsən. İki-üç ildən sonra birdən baxırsan özünü tanımırsan. Əşi, yəni bu mənəm? İndi sən də belə dəyişmisən? Hərdən düşünürom özümü tanımıram. Necə oldu ki, mən bu adamlarla uyuşdum? Uyuşdum yox e, dostlaşdım, mehribanlaşdım, ey- niləşdiın... Nə olar ki? Dostlaşmısan, dostlaşmısan da. Dostlaşmaq bəyəm pis işdir? -- Demirəm ki, pisdir. Məsələ onda deyil. Mən onlara alışdım. Ba-şa düşürsən, meyillərinə, həvəslərinə, sözlərinə, zarafatlarına, ibarə-lərinə. Özlərinin, arvadlarının, uşaqlarının ad günlərinəcən əzbor bili-rəm. Mövqelərinə də bələdəm, məclislərinə də, tostlarına, tamadala-rına... əh! Yəni belə pis adamlardır? Eh, sən nə yapışmısan: pis-pis! Heç nə başa düşmürsən. Pis adam. Yaxşı adam! - əlini başına apardı, küləyin dağıtdığı saçlarını səliqəyə salmağa başladı, - dünyada nə pis adam var, nə yaxşı adam. Ömür elə uzun çəkir ki, ancaq pis olmağa, ya ancaq yaxşı olmağa heç kəsin höv-sələsi çatmır. Görürsən biri həyatı boyu gah yaxşı olur, gah pis... Yüklə 4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|