Şəmil Sadiq
Yüklə 19,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 26 rabağ müharibəsinə həsr etdiyi “Qəbiristan” roma- nından sonra göstərir müəllif. Təəssüflər olsun ki, bir çox əsərlərinin yazılma tarixi bu qarma-qarışıqlıqda it-bata düşdüyündən izi tam istədiyimiz kimi apara bilmirik. “Qəbiristan” romanın ilk mətbu variantına 2006- cı ildə “Azərbaycan” jurnalının 3-cü nömrəsində rast gəlirik. Müəllifin təqdim etdiyi xronoloji ardıcıllığa sayğı ilə “GurÜn” romanın nəşr tarixini araşdırmaq istəsək də, təəssüflər olsun ki, “Həyatımdan səhifələrdə” 1993-cü il “Dünya” jurnalında çap olunması ilə bağlı qeyddən sonra nə vaxt tamamlandığı haqqında də- qiq məlumat əldə edə bilmirik. Nə 2009-cu ildəki altı cildliyində, nə də “Hədəf” nəşrlərinin sağlığında çap etdirdiyi kitablarda romanın yazılma tarixi haqqında məlumat yoxdur. Ola bilsin hansısa mətbu orqanda çap edilib və ya məlumat gedib, lakin biz əldə edə bilmədiyimizdən, düşünür ki, son və tam variantı 2013-cü ildə ayrıca kitab şəklində “Hədəf” nəşrləri tərəfindən çap olunandır. 1958-1960-cı illərdə yazılan “Doğma və Yad adamlar” romanının müəllif xatirələrində “İsahəq, Musahəq” adı ilə yenidən işlədiyini qeyd edir: – “Mən “İsahəq, Musahəq” romanına da, “Qəbiristan”- dakı, “GurÜn”dəki, “Cəhənnəm”dəki kimi təzə əsər həvəsi ilə girişdim və nəticəsini gördüm”. 11 Halbuki ilk dəfə birinci hissəsi 1962-ci ildə və sonra “Yanar ürək”lə birgə 1979-cu ildə çap edilmişdir. Bu əsərində yazıl- 11 İsa Hüseynov, İlan dərəsi, Bakı: Hədəf nəşrləri, 2013, s 16. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 27 ma tarixi 90-cı illər olsa da, ilk dəfə kitab şəklində çapı 2009-cu ildə 6 cildliyində görünür. Bundan sonra isə “Azərbaycan” jurnalının 2007- ci il 2-ci sayında “Cəhənnəm” romanının çapını gö- rürük. Romanın ilk variantının 1993-cü ildə “Dünya” jurnalında çap edildiyini qeyd etmişdik. Ondan son- ra isə deyəsən, sadəcə Azərbaycan jurnalında nəşr edilmişdir. Müəllifin əsərlərinin çapının bu cür ara ilə çap olunmasının səbəblərindən biri də 90-cı illər hadisələri olmuşdur, əlbəttə ki. “Cəhənnəm” romanı da 2013-cü ildə ayrıca kitab şəklində “Hədəf” nəşr- ləri tərəfindən çap olunandır ki, burda da əsərin tari- xini müəllifdən dəqiqləşdirərək yazmaq diqqətdən qaçmışdır. Nədənsə müəllif heç bir müsahibəsində, çıxışı- nda son yazdığı povest və romanları “İdeal” silsi- ləsinə aid etməmişdir. Halbuki “İdeal” romanına ön sözü 2013-cü ildə yenidən işləmişdir ki, bu zaman həm “Türfə” romanı (müəllif povest adlandırır), həm də “Qırx kisə qızıl”, “İlan Dərəsi”, “Söz yarası” po- vestlərini həmin zaman yazıb yekunlaşdırmışdır. Həmin bu adını çəkdiyimiz əsərlər də SafAğ elmi əsasları üzərində qurulmuş, “İdeal” romanında veril- miş tezis xarakterli fikirlərin izahı verilmişdir. “Türfə” romanının yazılması tarixini müəllif öz əli ilə 2009-cu ilin fevral ayının 20-si qeyd edir. Bəzi müsahibələrində bu romanın çap olunmamasından gileylənsə də, nədənsə əsərinin çapına sanki özü də tərəddüdlü idi. Hətta söhbətlərimizdə bu romana görə fanatiklər tərəfindən sui-qəsdə uğrayacağından İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 28 da qorxduğunu qeyd edirdi. Nizami Cəfərova inan- dığından və hörmət etdiyindən, onun “hələ vaxtı deyil” deməsi də müəllifin bir az geri çəkilməsinə səbəb olmuşdur. “Türfə” romanı ilk dəfə 2015-ci ildə ölümündən bir il sonra “Hədəf” nəşrləri tərəfindən mənim redaktorluğumla çap edilmişdir. 12 Digər üç povesti “Qırx kisə qızıl”, “İlan Dərəsi və ya Peyğəmbərin taleyi” və “Söz yarası” isə müxtəlif zamanlarda “Azərbaycan” jurnalında nəşr edildik- dən sonra üçü bir kitabda “İlan dərəsi” adı ilə 2013- cü ildə “Hədəf” nəşrləri tərəfindən çap olunmuşdur. Müəllifin “İdeal”dan sonra bədii əsər adına beş romanı: “Qəbiristan”, “GurÜn”, “İsahəq, Musahəq”, “Cəhənnəm”, “Türfə”, üç povesti; “Qırx kisə qızıl”, “İlan Dərəsi və ya Peyğəmbərin taleyi” və “Söz yarası”, bir səhifəlik “Mənim məhəbbətim” adlı sim- volik romanı və bir də bir səhifəlik yarımçıq əlyaz- ması oxuculara bəxş edilmişdir. Maraqlıdır ki, İsa Muğanna son və “Yarımçıq əlyazma”sı haqqında danışarkən deyirdi ki, “EySar deyir ki, təzə tsikl başla- yacaqsan. Birinci əsərin böyük romandır. Amma nə məz- munu, nə də ideyası haqda heç nə demir... Amma deyir gözün açılsın sonra deyəcəm. Stolumun üstündə bir səhi- fəlik yazı var, hər səhər gedib o yazıya baxıram ki, görüm gözüm düzəlir, ya yox. Bu səhər baxdım gördüm ki, oxuya bilirəm az-az.” 27.03.2014.” 13 27 mart tarixində onunla son görüşümüzdə demişdi yuxarıda qeyd etdiyim fikirləri. Və 31 mart 12 İsa Muğanna, Türfə, Bakı: Hədəf nəşrləri, 2015, s 7. 13 İsa Muğanna, Türfə, Bakı: Hədəf nəşrləri, 2015, s 14. Yüklə 19,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|