ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “1909-cu il martın 13-də Lev Nikolayeviç söhbət zamanı dedi: “Bir anadan məktub almışam, yazır ki, uşaqlarımın atası
- Lev Nikolayeviç
- Mixail Vasilyeviç
- Gecikmiş cavab
- “Əhvalat belə olmuşdu: Qızlıq famili Yermolayeva olan Ye- lena Yefimovna hərbçi-zadəgan ailəsində doğulmuşdur. Tiflisdə
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 346
əfəndi Qayıbzadənin imzası ilə rəsmi sənəd verilmişdir. Uşaqla- rın adını da dəyişdirmişlər: Boris Faris olmuş, Qleb isə Qalib kimi rəsmiləşmişdir. Lev Tolstoyun Yelena Yefimovna Vəkilovaya yazdığı məktu- bun əslini oğlu Faris bəy 1978-ci ildə Moskvadakı Lev Tolstoy adına Muzeyə vermişdir. Surəti isə bu sətirlərin müəllifindədir. Dahi Tolstoy müsəlman dininə etiqadını təkcə bu məktubla izhar etməmişdir. Onun çoxminli qələm və qəlb dostları Tolsto- yun İslam dininə, Məhəmməd peyğəmbərin şəxsiyyətinə ülvi məhəbbəti barədə yazır, söhbət açırlar. Tolstoyun özünün birba- şa etirafı isə, ilk dəfə möhtərəm oxuculara təqdim etdiyimiz aşa- ğıdakı söhbətində aydın görünür. Milliyyətcə slovak olan D.P.Makovitski altı il Lev Tolstoyun şəxsi həkimi olmuş və çoxsaylı qonaqların Tolstoyu ziyarət etməsi barədə “1904-1910-cu illərdə Tolstoyun yanında” adlı monu mental bir əsər yazmışdır. 1979-cu ildə həmin dördcildlik “Yasno Polyana qeydləri” adı ilə Moskvada ilk dəfə nəşr olundu. Kitabın üçüncü cildinin üç yüz əlli altıncı səhifəsində Tolstoyun ailəvi söhbəti verilib. Oxu- cu orada dahi yazıçının general İbrahim ağa Vəkilovun həyat yoldaşından qayğısının və İslam dinini qəlbən sevməsinin bir daha şahidi olur. Duşan Petroviç Makovitski yazır:
çoxarvadlı olmaq xatirinə keçmək istəyir. Lev Nikolayeviç: – Nə olar ki... Məgər bizdə çoxarvadlılar azdır?
Sonra Lev Nikolayeviç dedi ki, bu məktub haqqında fikir- ləşərkən mənim üçün çox şey aydınlaşdı. Məhəmməd həmişə Yevangelini üstələyir. O, İsanı Allah hesab etmir və özünü də
Şəmistan Nəzirli 347
Allaha bərabər tutmur. Müsəlmanların Allahdan başqa Allahı yoxdur və Məhəmməd onun peyğəmbəridir. Burada heç bir müəmma və sirr yoxdur. Hansı yaxşıdır: xristianlıq, yoxsa müsəlmançılıq? Mənim üçün aydındır ki, müsəlman dini daha yaxşıdır, daha üstündür. Qısa müddət susduqdan sonra Lev Ni- kolayeviç təkrar etdi: – Müsəlmançılıq müqayisəolunmaz dərəcədə xristianlıqdan üstündür. Müsəlmançılıq mənə çox kömək etmişdir. Mixail Vasilyeviç: – Zaporojyeli nekrasovçular 1 müsəlman dininə keçmişlər. Lev Nikolayeviç: – İnsan inkişaf etdikdə dinin əsasları da: taosizm, buddizm, xristianlıq da inkişaf edir. Bunların da hamı- sının dini əsasları birdir. Zaman keçdikcə bu da birliyə və sadəliyə gətirib çıxardır”. Gecikmiş cavab Düz səksən iki il keçəndən sonra “Literaturnaya qazeta” yed- di nömrəli dosyesində (1991-ci il) general İbrahim ağa Vəkilovun ailə məktubu haqqında məlumat verdi. Dosye İslam dininin bü- tün doğmalarını özündə birləşdirən dahi kitab – Qurani-Kərimə həsr olunmuşdu. Bu təşəbbüs İslam dininin əsasları barədə çox- milyonlu rus oxucularına açıq, mübaliğəsiz məlumat vermək üçün gözəl bir başlanğıc idi. + Yazıçı Lev Tolstoyun Yelena Vəkilovaya yazdığı məktubdan hissələr dərc edən qəzet həm də sorğu vermişdi ki, çox təəssüf edirik, Vəkilovanın şəxsiyyəti haqqında heç bir məlumatımız yoxdur.
Azərbaycanda bu sorğuya cavab verən bircə adam tapıldı – generalın yeganə nəvəsi, professor Leyla Qalib qızı Vəkilova. Ca- vabında bu məsələni dəqiq açıqlayan Leyla xanım yazır: 1 1708-ci ildə Bulavin üsyanı yatırıldıqdan sonra ataman İqnat Nekra- 1708-ci ildə Bulavin üsyanı yatırıldıqdan sonra ataman İqnat Nekra- sovun rəhbərliyi ilə Türkiyəyə köçən Don kazakları. – Ş.N. General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 348
“Əhvalat belə olmuşdu: Qızlıq famili Yermolayeva olan Ye- lena Yefimovna hərbçi-zadəgan ailəsində doğulmuşdur. Tiflisdə zabit toplanışlarının birində o, gənc zabit İbrahim ağa Paşa ağa oğlu Vəkilovla görüşüb tanış olur”. Bizim Vəkilovlar nəsli Azərbaycanın qəza şəhəri Qazaxdan- dırlar. Zadəgan silkinə məxsus olan nəslimiz rəsmi olaraq üç yüz əlli ildən çoxdur ki, davam edir. Bizim nəsil öz xalqına, vətəninə bir çox görkəmli hərbçi, alim, yazıçı və sair bəxş etmişdir ki, on- ların arasında müasir Azərbaycan ədəbiyyatının korifeyi şair Səməd Vurğunun adını çəkməmək olmaz. İki gənc – Yelena Yefimovna və İbrahim ağa Paşa ağa oğlu bir-birini sevirlər. Lakin onların birgə səadətlərinə din ayrılığı mane olurdu. Azərbaycanlı İ.Vəkilov islam, Y.Yermolayevna isə pravoslav dininə məxsus idi. Rusiya imperiyasının o vaxtı qa- nunlarına görə kəbin kəsdirmək üçün ikisindən biri öz dinindən imtina etməli idi. Ancaq onların heç biri tərbiyə olunduqları dini ehkamlara qarşı çıxa bilmir. Belə olduğu halda mənim babam İbrahim ağa Vəkilov imperatora müraciət edir. Əlahəzrətdən xa- hiş edir ki, onların dinlərini dəyişdirmədən kəbin kəsdirmələrinə icazə versin. Uzun çəkişmələrdən sonra bu icazə verildi. Lakin Rusiya imperiyasının qanunlarına görə belə kəbindən sonra dünyaya gələn uşaqlar pravoslav dinində tərbiyə almalı idilər. Beləliklə, Yelena Yefimovna hər üç uşağını – qızı Reyhanı, oğ- lanları Boris və Qlebi xaç suyuna salır. Lakin atalarının, dost və qohumlarının təsiri ilə uşaqlar islam dininə daha çox meyil və rəğbət göstərirdilər. Analarını çox sevən hər üç uşaq böyüyəndə ondan xahiş edirlər ki, onların müsəlman dininə keçmələrinə ra- zılıq versin. Məhz bu səbəbə görə də mənim nənəm onu üzən “nə etməli?” sualı ilə “xristian dininin vicdanı” sayılan yazıçı Lev Tolstoya müraciət etməyə məcbur olur. Lev Tolstoy dördsəhifəlik geniş məktubla nənəmə cavab ya- zır. Həmin məktubdan bəzi parçaları Siz qəzetinizin yeddinci nömrəsində – dosyedə dərc etmisiniz.
Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|