ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 58
xoşbəxtlik məndən heç bir vaxt uzaq olmamışdır. Mən heç bir vaxt mənsəb ardınca düşməmişəm, mənsəb özü mənim ardınca gəlmişdir. Hətta, demək olar ki, mənsəb özü mənə doğru yüyür- müşdür. Bunu isbat etmək üçün belə bir misal göstərə bilərəm. Mən Ali baş komandan yanında tapşırıq generalı olduğum zaman Saray naziri qraf Frederiks mənə göndərdiyi rəsmi bir ka- ğızda yazmışdı ki, əlahəzrət yanında xidmət edən bir şəxs oldu- ğum üçün məiyyət generalları ilə bərabər mən də, əlahəzrətə ra- port vermək və ya poçta və teleqrafla məlumat vermək hüququna malikəm. Lakin bu böyük hüquqdan bir dəfə də olsun istifadə etməmişdim, çünki bütün binagüzarlıqları qərargah rəisi edir və padşaha yalnız cəbhədə olan işlərdən və öz binagüzarlıqları barəsində məlumat verirdi; şəxsən verəcəyim raport və məlumat ümumi işə heç bir xeyir vermədən, yalnız şəxsən mənim irəli çəkilməyimə səbəb ola bilərdi. Buna görə də qəsdən və qəti surətdə padşaha raport verməkdən boyun qaçırırdım. Saray nazirinin mənə göndərmiş olduğu həmin kağızı dörd qat büküb gizlətmişdim. 1916-cı ildə oktyabr ayında cəbhədə ol- duğum zaman mən bu kağızı qəza rəisi olan qardaşım oğluna verdim. Bilirdim ki, o bununla fəxr edəcək. O mənim padşaha tez-tezmi raport verdiyimi soruşdu. – Heç bir dəfə də raport verməmişəm, – deyə cavab verərək səbəbini izah etdim. O, təəssüf etdi. Bununla belə o, həmin kağızı saxlayıb öz dost- larına göstərir və əmisinin bu qədər etibarlı bir adam olması ilə öyünərək deyirdi: – Bütün ləyaqətlərinə baxmayaraq, mənim əmim çox qəribə adamdır. Təsəvvür edin ki, o bu hüquqdan bircə dəfə də olsun istifadə etməmişdir. Bir misal da göstərəcəm. Qərargahın növbətçi generalı gene- ral Kondzerovski və onun sağ əli olan polkovnik Balaşov yaman qanun güdən idilər və rütbəvermə qaydalarına çox ciddi əməl edirdilər. İvan Balaşov mənim fəaliyyətimi çox faydalı görüb Şəmistan Nəzirli 59
yətinə daxil etsinlər. Bu təklifdən xəbər tutan kimi xahiş etdim ki, məni bu fəxri işdən azad etsin, çünki məndən məiyyət generalı olmaz, mən müharibə meydanında iş görən sadə bir adamam, sarayda işim yoxdur. Mən Balaşova dedim: – İvan Stepanoviç, mənə olan diqqətinizə qarşı təşəkkür edirəm, ancaq öz planınızı həyata keçirməyin. Mənim heç bir vaxt mənsəb dalınca düşmədiyimi, ən başlıca- sı, irəli getmək üçün heç kəsin ayağından çəkmədiyimi və heç bir intriqaya girmədiyimi anlamaq üçün bu iki misal kifayətdir. Buna görə də mən öz keçmişimə təmiz bir vicdanla və müa sir- lərimin üzünə tam cəsarətlə baxıram. Müstəqil Azərbaycanın yaşaması üçün 1920-ci ilin dəhşətli mart günlərində mənfur daşnakların torpağımıza təcavüz etməsi Milli Azərbaycan ordusunun hər bir əsgərini təpədən dırnağacan silahlandırdı. Qısa bir müddətdə (martın 22-dən aprelin 3-nə kimi) xəyanətkar daşnak süvari dəstələrini darma- dağın edən Azərbaycanın əsgər və zabitləri füsunkar Qarabağı düşməndən geri aldı. İlyarımlıq fəaliyyətində qəhrəman Azərbaycan ordusunun üçüncü yürüşü də zəfərlə başa çatdı. “İyirminci ildə Qarabağ döyüşləri” sənədli povestində tam artilleriya generalları Səməd bəy Mehmandarovun, Əli ağa Şıxlinskinin, general-mayor Həbib bəy Səlimovun, Qarabağ general-qubernatoru Xosrov bəy Sultanov və polkovnik Bəh- ram bəy Nəbibəyovun unudulmaz xidmətləri yeni arxiv sənəd- ləri əsasında möhtərəm oxuculara təqdim olunur. General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 60
(Sənədli povest) 1920-ci il martın iyirmi ikisində, Novruz bayramı gecəsi Qarabağ vilayətinin dağ yerlərində məskun ermənilər qiyam edərək “Əsgəran keçidi”ni tutdular. Bu səbəbdən də Əsgəran cəbhəsinə mirliva Həbib bəy Səlimovun komandanlığı ilə qüvvətli bir ordu yeri- dildi. Aprelin üçündə Azərbaycan ordusu ermənilərə qarşı qüvvətli bir hücum etdi. Əcəba, hansı azər- baycanlı o məsud günü xatırlamır?! Ordunun qali- biyyət və intizamı, mənəviyyatı təsvirolunmaz dərə- cədə fövqəladə idi. Xarici aləm az bir müddət ərzində vəsaitsizlik içində bu qədər müntəzəm təşkilata ma- lik bir əsgəri qüvvə vücuda gətirdiyimizə heyran qal- mışdı. Əhalidən bir çoxu duyduğu həyəcandan ağla- yırdı. O gün Azərbaycanın ən şanlı, ən bəxtiyar günü idi. Polkovnik İsrafil bəy İsrafilbəyov, (25.01.1893 – iyul, 1945), “Milli Azərbaycan hərəkatı” kitabından Hərbiyyə naziri Səməd bəy Mehmandarov Əsgəran cəbhəsinə gəlmişdi. Ön cəbhədə ölüm-dirim savaşında vuruşan əsgərləri təbrik edir, onların qələbəsinə uşaq kimi sevinirdi. Ordu yaranan gündən üç böyük qələbəsi olmuşdu. 1919-cu ilin ilk günlərində Zəngəzur erməniləri İrəvan daş- naklarının köməyi ilə qəzanı Azərbaycandan ayırıb Ararat res- publikasına birləşdirmək üçün azərbaycanlıları qovur və kəndləri yandırırdılar. Üstəlik də elan eləmişdilər ki, Azərbaycan hökumətini tanımaq istəmirlər. Yanvar ayında general-mayor Cavad bəy Şıxlinskinin komandanlığı ilə Zəngəzura əsgəri qüvvə yeridildi. Onun komandanlığı ilə piyada diviziyası bir aydan çox Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|