ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qəhrəman alay
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 64 var: alma kökündən gen düşməz. Mən inanıram ki, podpolkov- nik Bəhram bəy sizin layiqli davamçınızdır. – Demək istəyirsən ki, Bəhram bəy xidmətdə mənə oxşayıb? – deyən nazirin sevincdən gözləri parıldadı. Əli ağa Şıxlinski ciddi general zəhmilə: – Mən hələ 1918-ci ilin iyun-iyul aylarında onun Hövsan və Nobel çənləri ətrafındakı bolşevik-daşnaklara qarşı apardığı döyüşlərin şahidi olmuşam. Bəhram bəy çox qoçaq və bilikli za- bitdir. Onunla fəxr etməyə dəyər. Dəli Qazar kimi generalı mü- ha sirəyə salıb məhv etməsinə şəxsən mən şəkk-şübhə etmirəm. Belə qoçaq, hərbi işə böyük məhəbbəti olan zabitin yeri akademi- yadır. – Mən də bu fikirdəyəm. Ancaq hanı hərbi akademiya? Rusi- yaya yollar bağlı, özümüzdə isə yox, ölkəmiz də müharibə vəziyyətində... – deyən nazir yenidən Bəhram bəyin sənədlərinə göz gəzdirdikcə baxışları canlanır, üzündə sevinc görünürdü: – Qafqaz Əlahiddə Ordusundakı iyirminci artilleriya briqadasında podporuçik, 1909-cu il, sentyabrın yeddisində poruçik, 1912-ci ildə üçüncü batareyanın komandiri. Sonra Əlahiddə Qafqaz or- dusunda artilleriya rəisinin müavini vəzifəsində çalışıb. Müha- ribəni axıra qədər Qafqaz cəbhəsində keçirib. – Təltiflərini axtarırsınız? O biri səhifənin arxasındadır, – deyə Əli ağa Şıxlinski şəhadət barmağını irəli uzadıb göstərdi. – Aha, budur, – deyə Mehmandarovun iti nəzərləri kağızın üzərində gəzindi. – “Müqəddəs Stanislav” ordeninin üçüncü dərə cəsi və “Müqəddəs Anna” ordeni 1 . Amma sonuncunun dərəcəsi göstərilməyib. Eybi yoxdur, hər şey aydındır. Siz doğru buyurursunuz, Əli ağa. Belə peşəkar zabitlərimiz çoxdur. Onlar akademik hərbi təhsil ala bilsəydilər, ordumuzun gücü birə-beş artardı. Nə fayda, hələlik buna imkan yoxdur. 1 Polkovnik Bəhram bəy Qasım bəy oğlu Nəbibəyovun 1916-cı ilə qədər “Hərbi-xidmət siyahısı”nın surətini 1999-cu ildə Rusiya Dövlət Hərbi Tarix Arxivindən nəvəsi Bəhram Aslan oğlu Sultanov gətirtdi. Bu xidmət üçün ona təşəkkürümüzü bildiririk – Ş.N.
Şəmistan Nəzirli 65
Raportun son cümlələri nazir Mehmandarovda xüsusi maraq oyatmışdı. General Həbib bəy Səlimov yazırdı ki, Zati-Aliniz tərəfindən yaradılan şanlı qoşunlarımız köhnə, döyüşlərdə bər- kimiş hissələrə məxsus şücaətlə vuruşurdular. Döyüşün qəhrəmanları bunlar idi: şığıyaraq Daşkənd yüksək- liyini ələ keçirən qubalılar və bir neçə erməni basqınına baxma- yaraq bir an da sarsılmayan və üzərinə düşən hər mərmiyə görə dərhal cavab atəşi açan podpolkovnik Bəhram bəy Nəbibə yovun dördüncü dağ batareyası. Yol boyu qələbənin havası ilə öz-özünə danışan, ilk baxışdan qaraqabaq nazirin ürəyi işıqlı arzularla dolu idi. Oğlu qədər sev- diyi, istedadlı komandir Həbib bəy Səlimovun uğurları ona elə bil qanad taxmışdı. Üstəlik də Həbib bəy kimi qoçaq generalın Nəbibəyovun haqqında göndərdiyi raport ona sonsuz sevinc bəxş eləmişdi. İnişil (1918-ci il, dekabrın 5-də) yenicə təşkil olunan Azərbay- can ordusunun hissələrinə baxış keçirən hərbiyyə naziri Səməd bəy Mehmandarov Tərtərdə yerləşən Dağ batareyasının əsgər və zabitlərindən tam razı qalmışdı. Nazir səkkiz saylı əmrində qeyd edirdi ki, yoxlanış zamanı batareya komandiri Bəhram bəy Nəbibəyovun əsgərləri məndə xoş təəssürat yaratdı. Hiss olunur ki, batareya komandiri zabitlərlə birlikdə qüsurları aradan qal- dırmağı bacarır. Komandir Nəbibəyovun qısa müddətdə etdik- ləri mənə qəti inam verir ki, ən yaxın vaxtda bu batareyanı daha yüksək səviyyədə görəcəyəm. Onun azsaylı zabitlərinə və ko- mandir Nəbibəyova yorulmaz zəhmətlərinə görə təşəkkür edirəm. “Demək, Həbib bəyin raportundan belə məlum olur ki, daş- nak Dəli Qazarın dəstəsini bizim Dəli Bəhram bəy Nəbibəyovun batareyası mühasirəyə salıb məhv edib. Yaxşıdır, çox yaxşıdır”, – deyə öz-özünə danışan nazir podpolkovniklə generalın döyüş dostluğundan qürrələnirdi. – Qələbə, ancaq və ancaq döyüş vax- General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 66 tı əmr verənlə icraçının başa düşməsi sayəsində qazanılır. Nə yaxşı, Nəbibəyov haqqında inişilki raportu yazanda zəndim məni aldatmayıb… Elə biri Baş Qərargah rəisi onda, dolayısı da olsa, mənə işarə verdi ki, Bəhram bəy yaxşı komandirdir. Amma çox çılğındır, bəzi məsələlərdə özünü cilovlaya bilmir... – Komandir cəld və çılğın olmasa, əvvəla, əsgərlər onu say- maz. İkincisi də, döyüş vaxtı özü zorla yeriyən komandirin əsgərləri yerindən qalxana kimi düşmən onları haqlayıb məhv edər, – cavabını vermişdi nazir Mehmandarov. Mehmandarov Milli Orduda hərbiyyə naziri vəzifəsində xidmətdə olandan ilk dəfə idi ki, təzə mundirini geyinmişdi. Təmtəraqlı geyimin o qədər də aludəsi olmayan nazir bu dəfə akselbant və venzili 1 də taxmışdı. Yaxasında isə bircə orden var- dı: Cahan savaşında hər sərkərdənin ala bilmədiyi “Ağ qartal” ordeni. O, 1915-ci ildə alman generalı Makenzenin sürətli döyüş əməliyyatı planlarını puça çıxartdığına görə bu ali ordenlə təltif olunmuşdu.
Avtomobilin şeypuru təhlükə görmüş qaz kimi həyəcanlı gəlirdi. Qışlanın qabağında toplaşmış zabit və əsgərlər naziri ta- nıyıb “urra” deyə qışqırdılar. Bəhram bəy irəli yeridi. Sərt səslə “sıraya düzülün” komanda- sı verdi. Zabitlər qabaqda, əsgərlər də onlardan sonra nizami qıvraqlıqla sıraya düzüldülər. Bəhram bəy sıra qabağında vü- qarla dayanıb ahəngdar səslə komanda verdi: – Alay, sağa – dön! Düzlən, düzlən, deyirəm, arxada səs var… Alay bir nəfər vücud kimi sağa dönüb farağat dayandı. Ma- şından üç nəfər düşdü. Qarabağın general-qubernatoru Xosrov bəy Sultanov, Qarabağ ərazi qoşunlarının komandanı general- mayor Həbib bəy Səlimov və hərbiyyə naziri, tam artilleriya ge- 1 Akselbant, venzel – imperiya ordusunda zabitlərin çiyinlərinə və döşlərinə taxdıqları zərli, hörmə qaytan – Ş.N. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|