Şəmistan Nəzirli
73
boğulan saman çöpünə əl atar. Bax, elə bir vəziyyətdə idi erməni
generalı.
Nazir cəld bir hərəkətlə başını qaldırıb:
– Axı, nə deyirdin, Bəhram bəy, sən ona?..
– Kutaisi realni məktəbində oxuyanda onların dilini öyrə-
nmişdim. Əvvəla, mən ona təklif elədim ki, təslim olsun, uşaqla-
ra da tapşırdım ki, hələ atmayın. Onu diri tutmaq istə yirəm.
Gördüm ipə-sapa yatmır. Yalandan dedim ki, zavallı, sənin əs-
gər lərinlə əvvəlcədən danışıb, səni satın almışam. Səni özünün-
külər satıb. Təslim olmalısan…
General Həbib bəy Səlimov:
– Cənab nazir, eynilə bir teatr səhnəsi…
Nazir:
– Dayan, dayan, – dedi Həbib bəy, – qoy özü danışsın.
Bəhram bəy davam elədi:
– Dedim, təslim olmursansa, onda belə çıxır ki, müsəlman
əsgərinin gülləsilə ölməyə özün özünü məhkum eləmisən.
– Gözəl demisən, əhsən sənə. Bax, görürsünüzmü peşəkar
hərbiçi olmaq budur. Bu əclafın döyüş ruhu varmış. Qəsbkarlıq
iştahı da varmış, amma döyüş qabiliyyəti yoxmuş. Yalançı gene-
ral olduğunu dar macalda büruzə verib. Heç bir xidməti olma-
dan aldığı general rütbəsi onu iştahlandırıb ölümə gətirib. Belə
adamdan yalnız döyüşçü kimi istifadə etmək olardı. Hə, maraq-
lıdır, sonra nə oldu?
Bəhram bəy:
– Dəli Qazar yalvarırdı ki, icazə verin çıxıb gedim. Dilcana, bir
də Qarabağda görünsəm, atama lənət. Uşaq aldadır... Gəldim
Həbib bəyin yanına. Soruşdum ki, nə etməliyəm, əsgərlərim də
qanına susayıblar, öldürmək istəyirlər. O da yek kəlmə ilə cavab
verdi: susdurun!
Biz də tapşırığa əməl elədik.
Səməd bəy Mehmandarov:
– Düz eləmisiniz, – dedi. – Düşmən təslim olmadıqda onu
məhv edərlər.
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları
74
General Səməd bəy narahatdır…
Qapı astadan döyüldü. Səməd bəy “buyurun” deyənə kimi,
qapıya yaxın olan polkovnik Bəhram bəy irəli yeridi. Qapıda
mehriban üzlü, qıvraq geyimli bir gənc zabit “çay hazırdır, icazə
verin gətirim” – deyib əli podnoslu içəri keçdi. Divara söykədilmiş
çox da böyük olmayan stolu nazirin çarpayısına yaxınlaşdırdı.
Səməd bəy mütəkkəni kənara qoyub, çarpayıda oturdu. Çay
gətirən gənc zabit dərhal dabansız ev ayaqqabılarını cütləyib
onun ayaqlarının yanına qoydu. Səməd bəy mehribanlıqla zirək
zabitə baxıb üzərində “afərin” dedi. Üzü pörtmüş gənc zabit
stəkanlara çay süzüb, stolun qırağındakı çaynikin üstünə qalın
dəsmal sərdi. Ayaqlarını cütləyib, yaraşıqlı vücudunu şax tutdu.
“İcazə verin, mürəxxəs olum”. Nazir hələ də xoş təbəssümlə
onun hərəkətlərini izləyirdi.
General Həbib bəy:
– Azadsan, – dedi, – amma uzaq getmə…
Gənc zabit çıxan kimi Səməd bəy onun davranışını, səliqəli
geyimini və əsl zabit yaraşığını təriflədi.
– Bəzi rus şovinistləri təkidlə deyirlər ki, siz müsəlmanlardan
hərbiçi olmaz. Buyursun baxsın, belə yaraşıqlı zabiti rus ordusun-
da çıraqla da axtarsan tapmazsan. İlyarımlıq fəaliyyəti döv ründə
ordumuzda qabiliyyətli zabit yetişibsə, rus ordusu kimi üç yüz il
yaşı olsaydı, gör nələrə qadir olardıq. – O, dərindən köks ötürdü.
– Qoyurlar ki, yağlı tikə olan Azərbaycana hərə bir caynaq atır.
Denikin rədd olub getdi. İndi də bu bic bolşeviklər cənuba qoşun
yeritmək həsrətilə minbir oyundan çıxırlar. Dağıstanda, Şimali
Qafqazda kazaklarla dağlıların arasına təfriqə salıb toqquşdurdu-
lar. Bu bilirsiniz, “ayır-buyur” siyasətinin ən bariz nümunəsidir.
– Səməd bəy, Sizcə, Denikin yenidən Qafqazda peyda ola
bilərmi? – qubernator Xosrov bəy Sultanov çəp gözlərlə
1
Səməd
bəyə baxıb soruşdu.
1
1917-ci ildə Bakıda məşhur bir ağanın qoçusu ilə mübahisədən son-
1917-ci ildə Bakıda məşhur bir ağanın qoçusu ilə mübahisədən son-
ra bir-birinə güllə atıblar. Qoçu Xosrov bəy Sultanova sol gözündən xətər
yetirib. Bundan sonra gözü çəp qalıb – Ş.N.
Şəmistan Nəzirli
75
– Yox, heç vaxt! Bolşeviklər artıq onun mahnısını oxudular...
Denikinin işi bitdi. – Üzündə təbəssüm yox olan nazir Səməd
bəy sonra nifrət hissiylə əlavə elədi: – Bolşeviklər elə toxumdur
ki, onlar hara yerisələr, yüz il orda ot bitməz. Bu saat Volqa bo-
yunda və Sibirdə vətəndaş müharibəsi aparan Kolçak cənablarını
da belə bir tale gözləyir.
– Əsir aldığımız ermənilər deyirlər ki, sizə qarşı ağqvardiyaçı
Denikinlə birləşmək istədik, baş tutmadı, – deyə polkovnik Bəh-
ram bəy Nəbibəyov söhbətə qoşuldu. – Gec-tez bolşeviklərlə
əlbir olub, Azərbaycan adlı müstəqil respublikaya divan tutaca-
ğıq. Keşişkənd uğrunda qanlı döyüşlər gedəndə ermənilərin ço-
xusu sərxoş idi. Podpolkovnik Rəfibəyovun və polkovnik Leves-
tamın əsir götürdüyü ermənilər də bu barədə çox sayaqladılar.
Səməd bəy Mehmandarov:
– Bolşeviklər Bakıda yaşayıb işləyən rus fəhlələri və müsəlman
bolşevikləri arasında güclü təbliğat aparıb. Azərbaycan milli
hökumətinə və bu hökuməti istəyənlərdə nifrət hissi yaratmağa
çalışırlar. Bu gün də içimizdən təmizləyə bilmədiyimiz agent və
şpionların sayəsində. Bir həftə əvvəl Gəncədə agent Smıslovun
təxribatçı qrupunu həbs etdik. Bu dəstədə kimlər vardı? Bakıda
Baş Qərargahda çalışan – adını çəkmək istəmirəm – bir nəfərin
zövcəsi Nelli Çernışova, Stanislav Zuber və başqaları – hamısı
bizim əleyhimizə işləyib. Görünür, bizim əks-kəşfiyyat və daxili
orqanlar zəif fəaliyyət göstərir, mürgüləyirlər… Mənim aldığım
məlumata görə bolşeviklər Ermənistanda başqa cür təbliğat apa-
rır. Onlar ermənilərə canıyananlıqla bildiriblər ki, siz nə Azər-
baycansınız, nə də Gürcüstan. Siz İran, Türkiyə və Azərbaycan
kimi müsəlman ölkələri arasında boğulursunuz. Biz sizə Türkiyə
və Azərbaycandan torpaq qopartmaqla ərazinizi böyüdüb tam
dövlət müstəqilliyinizə zəmanət veririk. Görürsünüzmü, bol-
şeviklər özlərinin ikiüzlü, xəbis siyasətlərilə Şimali Qafqazı və
Dağıstan dağlılarını fəth edib, indi də murdar əllərini bizə –
cənuba tərəf uzadırlar.
General Həbib bəy Səlimov ikrah hissi ilə:
Dostları ilə paylaş: |