SəQƏleyn iKİ AĞir yüK “quran və ƏHLİ-beyt” HƏDİSİNİN ŞƏRHİ

Nə üçün? 
Cavab:
 
Çünki bir hədisin səhih ola bilməsi üçün ilk növbədə 
o hədisi rəvayət edən ravilərin adil olmaları şərtdir. Şiənin 
hədislərini isə yuxarıda da qeyd etdiyim kimi məlun (lənətlənmiş) 
və kəzzab (yalançı) ravilər rəvayət etmişdir. Hurr əl-Amili deyir: 
“Yeni istilahların (yəni hədis elminin) əhli, hədisin ravisinin adil 
olmasını şərt qoşmuşdur. Elə bu şərtə görə də bizim bütün 
hədislərimiz zəyif çıxır. Çünki nadir hallarda ravinin adil olub-
olmaması bilinir.” (Bax! “Vəsailuş-şiə 30/260) Bu, böyük bir şiə 
aliminin öz hədislərinə verdiyi şəhadətidir. 
Bu günümüzdə də vəziyyət fərqli deyil. Bunu Əhli-sünnətin 
və şiələrin (daha doğrusu müsəlmanların və şiələrin) kitablarını 
oxuyan hər kəs görə bilər. Əhli-sünnətə məxsus kiçik həcmli bir 
kitabça da olsa, orada qeyd olunan bütün hədislərin mənbələri, 

---

54 
etibarlılığı (səhih olub-olmaması) mütləq göstərilir. Ancaq belə 
şeylərə şiə kitablarında rast gəlmək çox çətindir. 
NƏTİCƏ 
Sonda bu risaləni, yaşadığım iki hadisəni qeyd etməklə 
bitirmək istəyirəm. Mən şiələrdən birinə belə bir sual vermişdim: 
“Əhli-beytdən ən çox hədis nəql edən raviniz kimdir?” O dedi: 
“Zurarə ibn Əyun və başqaları...” Mən dedim: “Mən nə bilim ki, 
Zurarə hədis uyduran olub, yoxsa doğru danışan?” O isə: “Bunun 
üçün rical kitablarına baxmaq kifayətdir” dedi. Mən dedim: “Mən 
artıq şiənin ən əsas rical kitabına – Ricalul-Kəşşiyə baxmışam. 
Orada imamlar Zurarəni gah tərifləyir və bir çox yerdə isə 
lənətləyir.” Şiə dedi: “O sözlər təqiyyə ilə deyilib.” Mən təəccüb 
edərək dedim: “Sizin rical kitablarınıza da təqiyyə (yalan) giribsə, 
sizə deyəcəyim başqa sözüm yoxdur.” 
İkinci bir hadisə, yenə də bu şiə ilə aramda olan söhbət zamanı 
baş verdi. Belə ki, mən ona