Sevda quliyeva az ə r ba y ca n soraq-məlumat əDƏBİyyati yaranması, m üasir V əziyyəti və

Lüğətdən  bir  daha  aydm   olur  ki,  Azərbaycan  dilində  texniki 

term inologiyanın  inkişafı  üçün  geniş  im kan  vardır;  bu  dildə  yalnız 

m orfoloji və sintaktik üsullarla deyil,  sem antik üsulla da terminlərin 

yaradılm ası  mümkündür.  Mütəxəssislər  belə  hesab  edirlər  ki,  «çox- 

dilli term inologiya  lüğəti  gələcəkdə  elektronika,  texniki kibernetika, 

hesablam a  texnikası  və  elektrotexnika  üzrə  mükəmməl  terminoloji 

lüğətlərin yaradılm ası üçün də bünövrə olacaqdır» [20,  182-184].

A zərbaycan  Elmlər  Akadem iyasınm   prezidenti,  keçmiş  SSRİ 

Elmlər A kadem iyasm ın  müxbir üzvü H.B .A bdullayev,  SSRİ Elmlər 

Akadem iyasınm  akadem iki A.İ.Berq və həm in A kadem iyanm  müx- 

bir üzvü M .A .Q avrilov tərəfındən qeyd etdiyimiz lüğət üçün yazılmış 

m üqəddimədə  «A vtom atik  idarəetm ə  üzrə  term inologiya  lüğəti»nin 

böyük elmi və təcrübi əhəmiyyətə m alik olduğu göstərilmişdir.

Ə lbəttə,  bəhs  etdiyimiz  lüğətdə  m üəyyən  nöqsanlar  da  vardır. 

M əsələn,  b u rad a   bəzi  term inlər  üm um işlək  sözlərlə  qarışdırılm ış- 

dır,  bəzi  term inlərin  yazılışm da  A zərbaycan  dilinin  orfoqrafiya 

qaydalarına düzgün əməl olunm am ışdır.

Ə lbəttə,  1980-ci  illərin  soraq-m əlum at  nəşrləri  sistemində  əsas 

yeri  A zərbaycan  Sovet  Ensiklopediyası  tu tu r.  Bu  illərdə  A SE-nin

10  cildlik  nəşri  başa  çatmışdır.  Bu  m ühüm   nəşrin  1-3-cü  cildləri

1976-1979-cu  illərdə,  qalan  7  cildi  isə  1980-1987-ci  illərdə  çapdan 

buraxılm ışdır.

O ncildlik  A zərbaycan  Sovet  Ensiklopediyasınm   nəşrinin  başa 

çatm ası  m ünasibətilə  ASE-nin  baş  red ak to ru ,  Azərbaycan  SSR 

Elmlər  A kadem iyasım n  vitse-prezidenti  (sabiq)  akadem ik  C.Quli- 

yevin  «Misilsiz  mənəvi  xəzinəw  adlı  sanballı  elmi  məqaləsi  «Kom - 

m unist» qəzetinin  1988-ci il 21  apıel  tarixli sayında dərc edilmişdir. 

A kadem ikin  m əqaləsı  fundam ental  10  cildlik  nəşrin  hərtərəfli  təh- 

lilinə  həsr  edilmişdir.  Alimin  m əqaləsində  yazılmışdır:  «Azərbay- 

can  Sovet  Ensiklopediyası  universal-milli  ensiklopediyadır.  O,  bir 

tərəfdən üm um i ensiklopedik, digər tərəfdən isə milli xarakter daşı- 

yır.  ASE  təkcə bizim   respublikam ız h aq q ın d a lüğət və m əlum at  ki- 

tabı deyil,  on d a xalqın, bəşəriyyətin yaddaşı toplanm ışdır.»

A zərbaycan Sovet  Ensiklopediyası  1285  müəllif vərəqi  həcmin- 

də  55  m inədək  term in-m əqalədən  ibarətdir.  Ümumiləşdirici  fun- 

dam ental nəşrdir.  M əqalələrin  55  faizi  təbiət,  texnika elmlərinə,  45 

taizi  h u m anitar  elmlərə  aiddir.  Həcm   etibarı  ilə  isə  bu  göstəricilər 

yerlərini  dəyişirlər.  İri  həcmli  xeyli  m əqalə  var  ki,  onları  «ensıklo- 

pediya daxilində ensiklopediya»  adlandırm aq olar [175].

Gözəl  bədii  tərtib at  və  polıqrafık  icra  ilə  buraxılmış  bu  nəfıs 

nəşr  ölkəmizdə  soraq-m əlum at  nəşrlərinin  buraxılm ası  sahəsmdə 

müəyyən  əhəmiyyətli  təcrübənin  qazanıldığını  d a  göstərir.  Əlbəttə, 

«ASE cildlərində verilmiş zəngin illüstrasiya  m ateriallarının,  xəritə, 

sxem  və  cədvəllərin  çox  böyük  idrakı  əhəmiyyəti  vardır.  1618  şə- 

kildən  ibarət  189  rəngli,  ağ-qara  yapışdırm a  səhifəni,  həmçinin 

7318  portret,  m ətndaxili  və  rəngli  illüstrasiyasm ı,  sxemləri  bir  növ 

albom  hesab etm ək olar.  On cilddə 358 xəritə verilmişdir»  [175].

Bu,  dövrün m ühüm  nəşri olaraq xalqm ,  ölkənin inkişafının əsas 

m ərhələlərini  və vacib  problem lərini,  bütövlükdə  dövrün  özünü əks 

etdirir.  O,  hərtərəfli  düşünülmüş,  yaradılm ış  inform asiya  sistemi- 

dir,  səhifələrində minlərlə  müxtəlif fakt,  şəxs  adları,  rəqəm lər,  coğ- 

rafı,  tarixi  obyektlərin adları və s.  öz  əksini  tapm ışdır.  O dur  kı,  bu 

universal  ensiklopediyam ız zəngin  və  nüfuzlu  inform asiya  mənbə- 

ləri  sistemində  özünəməxsus  yer  tu tu r.  Təsadüfi  deyildir  ki,  ASE- 

nin yeni çapdan çıxan  hər bir cildi h aq qında  respublikam ızın müx- 

təlif m ətbuat  o rq an ların d a müsbət  rəylər dərc  edilmişdir.  Məsələn, 

ensiklopediyanın  V III  cildi  haqqında  çap  edilmiş  yazıda  oxuyu- 

ruq:  «Azərbaycan  oxucularının  böyük  səbirsizliklə  gözlədıkləri 

ASE-nin səkkizinci cildi  çapdan  çıxm ışdır.  5021  m əqalə-term indən 

ibarət  olan  bu  cild  «Prado»  muzeyi  h a q q ın d a   m əqalə  ilə  başlaya- 

raq,  «Sprint» sözündə qurtarır.

Əvvəlki  cildlərdə  olduğu  kimi  bu  cild  də  A zərbaycan  haqqın- 

da,  onun  tarixi,  mədəniyyəti,  xalq  təsərrüfatı,  m üharibə  və  əmək 

qəhrəınanları,  görkəm li  elm   və  m ədəniyyət  xadim ləri  haqqındakı 

m əqalələr  geniş  yer  tutur.  M əqalələrin  iki  mini  bilavasitə  respubli- 

kamızla əlaqədardır» [185,  152-153].

Bu  cilddə  bir  sıra  xarici  ölkələr  haqq ın d a  kom pleks  m əqalələr, 

həm in ölkələrə aid illüstrasiya və xəritələr verilmişdir.

ASE-nin  digər  cildlərində  olduğu  kimi  bu  cilddə  də  müttoliq 

respublikaların  m ədəniyyəti,  görkəmli  şəxsiyyətləri,  iri  şəhərləri 

haqqında m əqalələr vardır.

Cilddə 582  portret,  şəkil  və sxem,  18  yapışdırm a səhilə,  16 rəng- 

li,  20 mətni xəritə verilm işdir [185,  152-153].

Əlbəttə,  ayrı-ayrı cildlərin  nəşri  ilə  əlaqədar dərc edilmiş  resen- 

ziyalar,  m üxtəlif xarakterli  yazılar A SE-nin  m əzm ununun  açıqlan- 

m asında  və  təbliğində  müəyyən  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Bu  m ənada 

ensiklopediyanın  doqquzuncu  cildi  haqqında  yazılmış  m əqalədə 

deyilən  fıkir  diqqətim izi  cəlb  etdi:  «Çoxsaylı  m ütəxəssislərin,  ASE

---