Dustaqlar is
ə ona əhəmiyyət vermədən gülüşdülər. Nəza-
r
ətçi eyni səslə bağırdı:
–
Axı niyə gülürsünüz? Ay bədbəxtlər, gülmək sizəmi
yaraşır?
Y
əhudi irəli yeriyib:
– V
ətəndaş nəzarətçi, – dedi, – gözünüz aydın olsun!
Müq
əddəs ata Porfiri hansı dindən olduğu məlum olmayan bir
n
əfəri xiristian dininə qəbul etmək istəyir. Çox təəssüf ki, dini
ayinl
əri icra etmək üçün burada yer yoxdur.
Profiri ata mülayim bir s
əslə yəhudiyə tərəf döndü:
–
Heç utanırsınızmı, – dedi. Axı siz mənim etiqadıma
toxunursunuz.
Bayaqdan b
əri sakitcə oturan kirovabadlı da sözə qarışdı:
– B
əs siz müsəlman olan bir nəfəri danlayarkən onun eti-
qadına toxunmursunuzmu?
Profiri ata özünü itirdi v
ə mənə dönüb dedi:
–
Qardaşım, siz müsəlmansınızmı?
Hamı bu suala qarşı dönüb mənə baxdı.
M
ən isə ona:
– M
ən insanam, müqəddəs ata, – dedim.
On bir günd
ən sonra bizi yenidən vaqonlara doldurub
yola sald
ılar. Bu dəfə vaqondakıların hamısı siyasi dustaq-
lardan ibar
ət idi. Vaqon adamla o qədər dolmuşdu ki, hətta
oturmaq da ç
ətin idi. Nəfəs almaq mümkün olmurdu. O qədər
basabas idi ki, m
ənim qabırğalarım ağrının şiddətindən sızıl-
dayır, ayaqlarım başqalarının ayaqları altında insafsızcasına
tapd
alanırdı. Burada küsmək, başqalarından incimək olmazdı.
Çünki heç kim bil
ə-bilə başqasına əziyyət vermək istəmirdi.
Kims
ə zarafatca dedi: “Burada əsl demokratiyadır.
Hüquq b
ərabərliyi çox gözəl nümayiş etdirilir. Bu hüquq məhz
bizim indiki şəraitimizdə bizə verilmişdir. Bildiyimiz kimi,
iç
ərimizdə alimlər və kəndlilər, dinlilər və dinsizlər, yaşlılar və
~
155
~
cavanlar olduğu halda hamımız güclə ayaq üstə durmuşuq. Bax
hüquq b
ərabərliyi buna deyərlər.
Vaqonun qapısı gündə yalnız üç dəfə açılırdı: səhər,
günorta v
ə axşam yeməkləri verilərkən. Hərçənd bu yeməkləri
alıb yemək qeyri-mümkün idi, fəqət qapı açılarkən dünya işı-
ğını gördüyümüz və təmiz hava uda bildiyimiz üçün qapının
açılmasını həsrətlə gözləyirdik.
Axşam yeməyindən sonra sayğı başlayırdı. Bu zaman əli
d
əyənəkli nəzarətçilər zorla vaqona girir, dustaqları dəyənəklə
vura-vura bir t
ərəfə yığır, kiçik bir sahə açır və sonra hərəyə bir
d
əyənək vuraraq sayıb boş olan tərəfə keçirirlər. Bəzən say düz
g
əlmədikdə bu əzabverici sayma iki-üç dəfə təkrar olunurdu.
Vaqonun qapı ilə üzbəüz olan əks tərəfində ayaq yolunu
əvəz edən kiçik bir deşik olurdu. Fəqət bu basa-basda o tərəfə
gedib çatmaq ağıla sığan işdirmi?
Üç gün ç
əkən bu əziyyətdən sonra nəhayət bizi yerə dü-
şürtdülər. Fəqət bizim ayaqlarımız qıc olduğu üçün yeriyə bil-
mirdik. İşi belə görən nəzarətçilər bizi təqribən bir saat yerə
oturtdular. Dustaqlardan kims
ə yavaşca pıçıldadı:
–
Moskvadır.
Bizi güclü bir n
əzarətçi dəstəsi aralığa alıb, yaxınlıqda
görün
ən həbsxanaya apardı.
Ən ciddi axtarışlardan sonra bizi üçüncü mərtəbədəki 100
adamlıq kameralara saldılar.
Bura Moskvanın “Butirki” adlı həbsxanası idi. Kamera-
ları geniş, işıqlı və nisbətən təmizdir.
Yollarda ç
əkdiyim əziyyətlərdən sonra bura mənə cənnət
kimi görünürdü. H
əmin günü və gecəni rahat yatdıq. Xoşbəxt-
likd
ən burada bizi kimsə narahat etmirdi.
S
əhəri gün nəzarətçi hamama aparılacağımızı bildirdi və
ir
əlicədən xəbər verdi ki, özümüzlə ancaq ən zəruri paltarları
götür
ək. Çünki hamamda çox adam çimdiyinə görə xırda-para
şeylər it-bata düşə bilər.
~
156
~
Azacıq sonra bizi iki-iki sıraya düzüb həyətə endirdilər
v
ə təqribən 400 metr aralıqda yerləşən hamama gətirdilər.
Əvvəlinci otaqda soyunub paltarlarımızı dezinfeksiya olunmaq
üçün dezkameraya verdik, oradan dar bir koridorla çimil
ən yerə
keçdik.
Rusiyada olan
əksər hamamlar kimi burada da hər şey
taxtadan idi: yerin döşəməsi, divarlar, şaykalar (dustaqlar taxta
vannaya bel
ə ad qoymuşlar), vedrələr, oturacaq yerləri, hətta su
g
ələn trubalar belə.
Hamamxana xırda-xırda gözlərə bölünmüşdü, hər birində
3-
4 duş axırdı.
Bir-birimiz
ə kömək edə-edə çimib qurtardıq və yavaş-
yavaş paltar geyilən otağa çıxdıq. Yoldaşlarımızdan bəziləri
h
ələ də duşun altında yuyunmaqda idi. Mən dezinfeksiyadan
almış olduğum ayağı və beli rezinli çaxçuru təzəcə əynimə
geymişdim ki, çimilən yerdə vur-haray düşdü.
S
ən demə başqa korpusdan bir dəstə “bitovik”i (qeyri-
siyasi iş üstə həbs olunanları belə adlandırırlar) çimməyə
g
ətiriblərmiş, hamam nəzarətçisi siyasi dustaqların çimib çıx-
dığını zənn edərək, onları içəri buraxır. Onlar da içəri girən
kimi duşun altında çimən qoca ukraynalı Kabılyatskinin üstünə
cumub döym
əyə başlayırlar. Hər tərəfdən:
–
Bey faşista! (faşisti vur) – səsləri ucalırdı.
Əksəriyyəti cavan uşaqlardan ibarət olan bu dələduzlar
d
əstəsi qocanı yerbəyerdən çırpırdı.
M
ən ilk səsi eşitcək özümü içəri atdım. Artıq Kabılyatski
onların ayaqlarının altında idi. Mən, cəld kişini müdafiə etmək
m
əqsədilə özümü irəli verib, onun üstünə yıxıldım. İşi belə
gör
ən dələduzlar bizim üstümüzə töküldülər.
S
əsə yoldaşlarımız içəri axışdı. Onlar bir an içində dələ-
duzlara qarışdılar. Böyük bir vur-haray başlandı. Kimin kimi
vurduğu belə məlum deyildi. Çünki əksəriyyət lüt idi.
~
157
~
Dostları ilə paylaş: |