SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

Radioaktiv karotaj cihazlarının asas elementlari. Qu- yu kasilişinin öyranilmasinda istifada edilan radioaktiv karotaj cihazlarının asas elementlari manba va sayğacdan ibarat olur (şakil 5.26).

Şakil 5.26. RK cihazının sxematik quruluşu

Manbalarin özü da iki yera ayrılır: ampula şakilli va generatorlar.

Ampula şakilli manba alfa şüalandran toz şakilli qatışığın (Be, B) hermetik ampula şaklinda hazırlanmasıdır va latun tar- kibli silindir formalı qabda yerlaşdirilir. Polonium elementinin parçalanması naticasinda alınan alfa hissaciklari berillium nü- vasi ila reaksiyaya girir va naticada süratli neytron alınır:

4 2 6 6 0
⁹Be+ ⁴He—› C—+¹²C-ı- ¹n -ı- y
(5.24)

Nüva reaksiyasının ilkin mahsulu dayanaqsız karbon ele- mentinin izatopu olur ki, o da öz növbasinda parçalanaraq da- yanaqlı karbon atomunun alçaq kiltlali izatopunu yaratmaqla neytron va qamma-şüaları buraxır. Quyu neytron generatoruda nüva reaksiyasından istifada edilir, bu da hadafi bombalamaqla yaranır (şakil 5.27). Hadaf yüngül elementdan (deyterium, beri- lium) ibaratdir va süratli deytronlar axını ila bombalanır, nati- cada qaz şakilli hidrogen alınır:

²d+³H—+’ He+₀

0
²d+²H —+!He+ ¹
(5.25)

Şakil 5.27. Generatorun sxematik quruluşu.l- spirial; 2

— katod; 3 - sarğı; 4 - anod; 5 - elektrod; 6 - hadaf

Birinci nüva reaksiyasında alınan neytron selinin eneqisi

14.5 MeV, ikinci halda isa 2.45 MeV olur.