87
nikahın qarşısını almaq üçün əlaqədar əsaslı şərtləri müvafiq qaydada tətbiq etmək imkanına malikdir. Bununla
əlaqədar olaraq dövlət əcnəbinin iştirakı ilə bağlanan nikahın mənfəət evliliyi olub-olmadığını müəyyən etmək
üçün həmin nikahla bağlı hərtərəfli yoxlamalar aparmalı olduqda Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 12-
ci maddəsini pozmuş hesab edilməyə bilər. Bu yoxlamalar xarici vətəndaşlardan planlaşdırılan nikah barədə
müvafiq orqanların məlumatlandırılmasını tələb etməyi və əgər zəruridirsə, onların immiqrant statusuna və
nikahlarının həqiqiliyinə aid informasyanın təqdim edilməsini xahiş etməyi nəzərdə tuta bilər. Lakin
Avropa
İnsan Hüquqları Məhkəməsi son işlərlə bağlı müəyyən etmişdir ki, miqrasiya nəzarətində olan şəxslərdən
Birləşmiş Krallıqda nikaha daxil olmaq üçün icazə əldə etməzdən əvvəl müvafiq təsdiqedici arayış üçün
müraciət etmək tələbi bir sıra ciddi narazılıqlara səbəb olmuşdur.
Misal:
O’Donoqenin Birləşmiş Krallığa qarşı işi
211
nikahın bağlanması ilə bağlı Birləşmiş Krallıq tərəfindən
maneələrin tətbiq edilməsi ilə əlaqədar idi. İmmiqrasiya nəzarəti altında olan şəxslər Anqlikan kilsəsindən
fərqli kilsədə nikaha daxil olmaq istədikdə onların müvafiq miqrasiya orqanının icazəsini əldə etmələri tələb
olunurdu. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi bu prosedurun saxta nikahların baş vermə hallarının
azaldılmasından ibarət bəyan edilmiş məqsədlə məntiqli əlaqəsinin olmadığını müəyyən etmişdir, çünki
tələb olunan arayışın verilib-verilməməsi barədə qərarın qəbul edilməsi üçün nəzərə alınan həlledici
məqam yalnız ərizəçinin miqrasiya statusu ilə əlaqədar idi və nikahın həqiqiliyi ilə bağlı heç bir araşdırma
aparılmamışdır. Məhkəmə bu prosedurla Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 12-ci maddəsinin
pozulduğunu müəyyən etmişdir. Eyni zamanda, yalnız Anqlikan kilsəsində bağlanan nikahların təsdiqedici
arayış əldə etmək tələbindən azad edilməsi dini zəmində diskriminativ hesab olunmuşdur. Bununla yanaşı,
Məhkəmə bu cür arayış üçün təyin edilmiş rüsumların həddindən artıq yüksək olduğunu və ehtiyacı olan
şəxslərlə bağlı heç bir istisnanı və ya rüsumdan azad olunmanı nəzərdə tutmadığını müəyyən etmişdir.
Gəlinin/bəyin nikaha daxil olmaq məqsədi ilə ölkəyə gəlməsi üçün icazəyə verilmiş rədd cavabından
Avropa
İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən təqdim olunan şikayətlərə nisbətən az rast gəlinir.
212
5.2.
Ailə münasibətlərinin tənzimlənməsi
Ailə münasibətlərinin tənzimlənməsi məsələsi ailə üzvü, yaşayış icazəsi olan zəmanətçinin artıq ölkə ərazisində
olan ailəsinin istənilən şəraitdə olan və ya qanunsuz yaşayan digər üzvünün vəziyyətini tənzimləmək niyyəti ilə
bağlı vəziyyətləri təsvir edir.
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən
Hərəkət etmək azadlığı Direktivi
ilə (2004/38/EC) təsbit edilmiş
normalar Avropa İqtisadi Zonası vətəndaşlarının ailə üzvləri olan üçüncü ölkə vətəndaşlarına şamil edilir;
Direktiv Avropa İttifaqı vətəndaşlarına
o zaman tətbiq edilir ki, əlaqədar şəxs hərəkət etmək azadlığından irəli
gələn hüquqlardan istifadə etmiş olsun. Avropa İqtisadi Zonası vətəndaşının ailə üzvləri onun həyat yoldaşı,
yaşı 21-dən aşağı olan, həmçinin yaşı 21-dən yuxarı və himayəsində olan (2(2)-ci maddə) uşaqları və "digər ailə
üzvləri" (3(2)-ci maddə) hesab olunur. İsveçrə vətəndaşının ailə üzvləri kateqoriyasına aid şəxslərdən ibarət
siyahı nisbətən məhduddur.
213
Avropa İttifaqı Ədalət Məhkəməsi "digər ailə üzvləri" kateqoriyası ilə bağlı
aydınlıq gətirmişdir.
211
O’Donoqenin və
başqalarının Birləşmiş Krallığa qarşı
(
O’Donoghue and Others v. the
United Kingdom)
Avropa İnsan Hüquqları
M
ə
hk
ə
m
ə
sind
əki 34848/07 saylı, 14 dekabr 2010
-
cu il tarixli işi.
212
Ə
bdül
ə
zizin, Kabalyesin v
ə
Balkandalinin Birl
əşmiş Krallığa qarşı
(Abdulaziz, Cabales, and Balkandali v. the United Kingdom)
Avropa
İnsan Hüquqları Mə
hk
ə
m
ə
sind
ə
ki 9214/80, 9473/81 v
ə
9474/81 saylı,28 may 1985
-
ci il tarixli işlə
ri.
Ə
vv
ə
llc
ə
bu iş (onlardan bə
zil
ə
rinin
nikaha daxil olmamış) və
öz b
ə
yl
ə
rini v
ə
ya
ə
rl
ə
rini Birl
əşmiş Krallığa gə
tirm
ə
y
ə
çalışaraq çə
tin v
ə
ziyy
ə
t
ə
düşdüklə
rini iddia ed
ə
n
qadınlarla ə
laq
ədar idi. Bu iş Avropa İnsan Hüquqları Mə
hk
ə
m
ə
si t
ə
r
ə
find
ən baxılması üçün təqdim olunduğu zaman iddiaçıların hamısı
artıq nikaha daxil olduğundan iş qadınların
xeyrin
ə
h
əll edilmiş hesab olunmuşdur.
213
Bir t
ə
r
ə
fd
ən Avropa İttifaqı və
İttifaqa üzv olan dövlə
tl
ə
r dig
ə
r t
ə
r
ə
fd
ə
n is
ə
İsveçrə
Konfederasiyası
arasındakı "İnsanların sə
rb
ə
st
h
ə
r
ə
k
əti haqqında" 21 iyun 1999
-
cu il tarixli Sazişin (OJ 2002 L 144/6)
(Agreement between the European Community and its Member
States, on the onepart, and the Swiss Confederation)
3-cü madd
ə
sin
ə
ə
sas
ən İsveçrə
v
ə
t
əndaşının üçüncü ölkə
v
ə
t
əndaşalrından ibarə
t
ail
ə
üzvl
ə
rin
ə
h
əyat yoldaşları, yaşı 21
-d
ən aşağı və
himay
ə
sind
ə
olan uşaqları, himayə
sind
ə
olan v
ə
artan x
ə
tt üzr
ə
birbaşa qohumluq
d
ə
r
ə
c
əsi olan yaxın qohumları, ə
g
ə
r m
ə
nzill
ə
v
ə
maddi v
ə
saitl
ə
t
əmin olunublarsa, aiddir (İsveçrə
v
ə
t
əndaşı tə
l
ə
b
ə
olduqda buraya yalnız
h
əyat yoldaşları və
azyaşlı uşaqlar aiddir
).