Sharq filologiya fakulteti umumiy tilshunoslik kafedrasi

Metodologiya: Xitoy qo’shimcha-to’garak maktablarida kuzatishlar va etnografik suhbatlar

Kattaroq tadqiqotning davomi sifatida, biz Londondagi uchta xitoy maktabiga tashrif buyurdik(bir Mandarin/Putonghua maktabi va ikkita kanton maktabi) va ikkitasi Nyukaslda(biri Mandarin/Putonghua maktabi va bitta kanton maktab) maktab soatlarida turli tadbirlarni kuzatishdi keng ko’lamli sohasiga oid 12 o’qituvchidan intervyu olishdi(9 nafari ayol, 3 nafari erkak; 7 tasiLondonda, Nyukaslda 5tasi) 14 ota-ona (8 ayol, 6 erkak; 9 Londonda, 5tasi Nyukasl) va 11 o'quvchi (6 qiz, 5 o'g'il; 7 Londonda, 4 Nyukasl). Voyaga yetganlarning yettitasi xitoy tilining variantlari qo’llanalidigan regionlardan edi.

Til madaniyat o’laroq.

Xitoy diasporik jamoasida an’analarini saqlab qolish intervyularning asosiy muhimligi bo’ldi asosan etnik xitoy yoshlari orasida. O'rganishga kelsak, bu xitoyliklar uchun alohida ahamiyatga ega, bir ota-ona bizga quyidagilarni so’zlab berdi: 要慢中国文化就一定要慢中文。

中国字都看不慢,怎么能慢中国文化？ 我们中国人传统上吧不慢中文的人叫“文盲” ,就像瞎子一样。 他叫他“没文化”. 文盲 当然也就没文化了。

“Agar siz xitoy madaniyatini tushunishni istasangiz siz xitoychani tushunishingiz kerak, agar siz xitoy iergoliflarini o’qiy olmasangiz qanday qilib xitoy madaniyatini tushinasiz? Eskidan biz xitoyliklar o’qishni bilmaydiganlarni “savodsiz” deb ataymiz “madaniyatsiz” deb ham ataymiz savodsiz kishilar, albatta, madaniyatsizdir”

Bu fikr o’qituvchilar tomonidan ham bildirilgan va quyida uni keltiramiz:

“中国的文字历史悠久,而且非常有意思。里边有很多文化成分。我们在教的时候,不是只在教怎么写,而是要教他们其中的文化成分,典故等等。” Xitoy iergoliflarining tarixi uzun va ma’noga to’la, ularda madaniy elementlar mavjud. Qachonki biz ularni o’rgatsak nafaqat qanday yozish va o’qishni o’rgatamiz balki madaniy elementlari va kinoyalari borligini o’rgatamiz.

Shunisi aniqki qo’shimcha to’garak-maktablarda o’quvchilarga xitoy iergoliflarini o’qitish va o’rganishga ko’p vaqtini sarflaydi, bolalar xitoy iergoliflarini ko’p yozib takrorlash mobaynida Xitoy tarixi madaniyati folklorlarini o’rganadilar. Xitoy yozma iergoliflari odatda jamoat tadbirlari uylarni bezashlarda madaniy ramz sifatida foydalaniladi.Shunga qaramay xitoyliklarning qarashlarida til va madaniyat orasidagi bog’liqlik ancha chuqur. Biz ota-onalardan biridan qilgan intervyumizda ular quyidagilarni ta’kidladi: