Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- R.İlyasov: – Әhməd müəllimin «Türk dili və tarixi» əsəri çox qiymətli əsərlərdən hesab olunur, elə deyilmi
- R.İlyasov: – Azərbaycana gəldinizmi
- R.İlyasov: – Әlavə olaraq nə demək istər ‐ diniz
- R.İlyasov: – Hörmətli professor, çox sağ olun səmimi cavablarınız və gözəl fikirləriniz üçün.
- Dr. Rəşad İLYASOV 57 ELM DÜNYASI
qiymətləndirən alimlərdən idi. Xüsusilə dialek‐ tologiya dərslərində maraqlı məqamlara toxu ‐ nardı. Məsələn, gülərək deyərdi: bizdə Әli de yərlər, sizdə də Әli, bizdə əsgər deyərlər, sizdə də əsgər (gülüşmələr).
O.F.Sərtqaya: – Tamamilə haqlısınız. Yaxşı yadıma saldınız. Bir gün Әhməd Cəfəroğlu təqaüdə çıxmaq ərəfəsində idi. Mən gənc bir müəllim idim bu fakültədə. Maraqlandım ki, Әhməd müəllim təqaüdə çıxdıqdan sonra Türk dili tarixi dərsini kim deyəcək. Fakültədən yaşlı bir müəllim, kafedra müdiri, bu sualı verdi ‐ yimdə mənə acıqlı şəkildə dedi ki, bu dərs artıq olmayacaqdır. Mən çox kədərləndim və birbaşa rektorun qəbuluna getdim. Rektora məsələni izah etdim və rektor da gözləmədiyim şəkildə həmin dərsə girməyim üçün dərhal təlimat verdi. Beləliklə, Әhməd müəllimin yazdığı məşhur «Türk dili və tarixi» əsərini mən qırx il bu fakültədə yenidən oxutdum. Bu kitab hələ də ciddi elmi mənbələrdən biri olaraq istifadə olunur.
R.İlyasov: – Azərbaycana gəldinizmi? O. F.Sərtqaya: – Bir neçə dəfə gəldim Azər ‐ baycana. Bəxtiyar Vahabzadə ilə möhkəm dost idim. Daha sonralar mərhum prezident Heydər Әliyevin dəvəti ilə böyük bir türkoloqlar heyəti ilə Azərbaycanda olduq. Deyəsən, 1998‐1999‐cu illər idi. Mərhum Prezident Heydər Әliyev bizi qəbul edib, bir istəyimizin olub‐olmadığını soruşduqda, mən heç kimdən səs çıxmadığını görüb cəsarətimi toplayıb sözə başladım. Dedim, cənab Prezident, bizim türkologiya sahəsində, xüsusilə Türkiyədə elmi fəaliyyətlə məşğul olmuş dünya miqyaslı əslən Gəncədən olan Әhməd Cəfəroğlu adlı bir alimimiz var. Xahiş edirəm onun adının o zamanlar yaşadığı küçəyə verilməsində köməkliyinizi göstərə si niz. Cənab Prezident dərhal yanındakı köməkçilərə bu təlimatı verdi və bu fikrimi çox yüksək qiymət ‐ ləndirdi. Mən İstanbula qayıtdıqdan 1 ay sonra mənə Cənab Prezidentin belə bir fərman imza ‐ ladığını və həmin küçəyə Әhməd Cəfəroğ lunun adının verildiyini bildirən rəsmi məktub gəldi. Və mən buna çox şad oldum.
O.F.Sərtqaya: – Onu bildirim ki, həqiqətən də, Әhməd müəllim çox dərin biliklərə malik idi. O, bir çox dili mükəmməl bilirdi. Məsələn, hər hansı bir konfransda başqa bir mütəxəssis bir mövzu ilə bağlı çıxış edib qurtarandan sonra Әhməd müəllim ayağa qalxar, söz istəyər və bu mövzu ilə bağlı digər müxtəlif alimlərdən sitat‐ lar gətirərək daha üfüq açıcı fikirlər söylərdi. Onun bu metodu hər kəs tərəfindən sevilirdi. Mən çox şadam ki, siz Әhməd müəllimi yad edir, Nazan xanım və mənim fikirlərimə müraciət edirsiniz. Әhməd müəllimin elmi fəaliyyəti hər zaman türkologiya və Azərbaycan üçün əbədi olaraq faydalı olmağa davam edəcəkdir.
O.F.Sərtqaya: – Mən də öz növbəmdə sizə təşəkkür edir, uğurlar arzulayıram.
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014 Bəzi anlayışların izahı və nisbətən rəsmi məlumatlar Xeyli müddətdir Qlobal İqlimin (xahiş edirəm diqqətli olun, Qlobal İqlim yazdıqda səhv etmirəm) dəyişməsi haqqında elmi ədəbiyyatda və kütləvi informasiya vasitə ‐ lərində müxtəlif müəlliflərin çoxlu sayda yazı ‐ ları dərc olunur. Tədqiqatçılar və köşə yazar ları, əsasən, iki qrupa bölünmüşdür: birincilər iqli ‐ min qlobal surətdə istiləşməsini sübut etməyə çalışır, ikincilər isə əksinə, heç bir istiləşmə olmadığını, bunun mif olduğunu israr edirlər. Mən bu yazıda hər iki tərəfin baxışlarını və real şəraiti obyektiv surətdə təsvir etməyə cəhd göstərirəm. 2005‐ci ilin əvvəlində Robert Emmeriksin «Birisi gün» adlı qəza filmi iqlim dəyişməsini kütləvi düşüncənin probleminə çevirdi. Məlu ‐ matsız adama ilk dəfə olaraq aydın və başa düşü lən şəkildə Şimali Atlantika axınının (Qolfstrim) Şimal yarımkürəsinin iqliminin formalaşmasında həlledici rolunu izah etdilər. Hollivud sənətkarlığı ilə iqlim trendinin təs ‐ virini verdilər. Göstərdilər ki, qütb buzlarının əriməsi Qolfstrimin istiqamətinin dəyişməsinə və Yerin şimal yarımkürəsində soyuqlaşmanın baş verməsinə gətirir. Bu filmdə son nəticə yeni buzlaşma dövrünün başlanmasıdır. Әvvəla, iqlim və onun Qlobal İstiləşməsi nədir və rəsmi təşkilatların bu haqda fikir ‐ lərini təqdim edək. İqlim atmosfer‐quru‐okean sisteminin statistik ansamblının bir neçə on ili üçün ortalaşmış vəziyyətidir. Mütəxəs sislərin axırıncı razılaşmasına görə, iqlim dedikdə at‐ mosfer parametrlərinin (temperatur, yağıntı və s.) son 30 il üçün ortalaşmış qiymətləri nəzərdə tutulur. Qlobal İstiləşmə isə XX və XXI əsrlərdə Yer atmosferinin və Dünya okeanının illik orta temperaturunun tədricən artması prosesidir. İqlimin Dəyişməsi üzrə Dövlətlərarası Ekspert Qrupunun (İDDEQ‐ IPCC‐Intergovernmental Panel on Climate Change), «Böyük səkkizlik» ölkələ rinin Milli Elmlər Akademiyaları ilə razılaşdırdığı möv ‐ qeyə görə sənaye inqilabı dövründən (XVIII əsrin ikinci yarısı) bəri müddətdə Yer kürəsi havasının orta temperaturu 0,7 0 C artmışdır və son 50 ildə müşahidə olunan istiləşmə, əsasən, insan fəaliyyəti, birinci növbədə, istixana ef‐ fekti yaradan qazların (CO 2 , CH 4 ) atmosferə atılması ilə əlaqədardır (şəkil 1‐ə bax). Bu təşkilatın İqlim Modelləri üzrə aparılan qiymətləndirmələrinə görə, Yer səthinin orta temperaturu 1,1‐dən 6,4 0 C‐yə qədər arta bilər. Bəzi regionlarda temperatur bir qədər azala bilər.
Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, iqlimin, ümumiyyətlə, istiləşmədiyini təkid edənlər də vardır. Bəzilərinin fikrincə isə istiləşmə var, ancaq bu, atmosferdə karbon qazının miqda ‐ rının artması ilə əlaqədar deyildir, bu, təbii pro sesdir, biz sadəcə olaraq buzlaqlararası dövrdə yaşayırıq. Məqalədə biz bu sualların izahını verməyə çalışacağıq. Ancaq əvvəla iqlimin paleotarixi və onun dəyişmə səbəbləri haqqında. 58 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014 (şəkil 1) Yüklə 1,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|