110
qazır. Fon Bok telefonda Berlinlə danışır. Qərargahın bir neçə zabiti
onun üzünün ifadəsini
gərgin intizarla izləyir.
– Siz həddinizi aşırsınız, belə əmrləri mənə yalnız fürer verə bilər! Tez məni onunla calaşdırın, –
general-feldmarşal hər kəlməni xüsusi vurğu ilə tələffüz edir. Sonra susub çaşqın halda gözlərini
dəstəyə zilləyir və heç kəsə müraciət etmədən qəzəblə bağırmağa başlayır:
– Rabitə niyə qırıldı?! Lənət şeytana, bu nə hoqqadır?!
Yavər dərhal yerindən qopur və az keçmiş rabitəçi zabitlə geri qayıdır.
– Əlbəttə, normal işləyir, – deyə zabit general feldmarşalın qarşısında “farağat” vəziyyətində
quruyub qalaraq izahat verir.
– Sizi yenidən qərargahla calaşdırırlar.
Telefon təzədən zəng çalan kimi Fon Bok səbirsiz halda dəstəyi qapır.
– Danışan general-feldmarşal Fon Bokdur. Məni Baş qərargah rəisi ilə calaşdırın... Cəld olun?
Kimi? – Feldmarşal heyrət içində öz zabitlərinə sarı dönür. – Hansısa polkovnik Krauzedir.
Dəlidir, nədir? Tələb edir ki, dəstəyi general Steynitsə verim. Siz onunla tanışsınız, Steynits?
O, dəstəyi çaşıb qalmış Steynitsə uzadır. Telefonda eşitdiyi ilk sözlərdən sonra dabanlarını bir-
birinə vuraraq, farağat dayanır.
– Bəli, eşidirəm. Aydındır! Bəli, mənim fürerim əmr dərhal yerinə yetiriləcək! Hayl Hitler!
Dəstəyi qoyub, çaşqın nəzərlərlə toplaşanlara baxır, sonra özünü toplayıb, feldmarşala müraciət
edir:
– Cənab feldmarşal, fürer əmr etdi ki, sizi dərhal təyyarə ilə Berlinə göndərək. Onun əmrinə
əsasən, bu dəqiqədən mən komandanlığı öz üzərimə götürürəm.
Alman komandanlığının qərargahı. Əyinlərində mülki geyim olan bir neçə nəfər istisna olmaqla,
toplaşanların hamısı yüksək rütbəli zabitlərdir. Hamı narahatlıq içində Hitlerin gəlişini gözləyir.
Hitler əlində kitab otağa girir. Zabitlərin təziminə cavab verdikdən sonra hamının əyləşməsinə
icazə verir. Qeyd etdiyi səhifədə kitabı açıb qarşısına qoyur.
– Bok Hanı? Niyə Bok gözümə dəymir? – deyə Hitler quru qoşunları baş qərargahının rəisinə
ikrahla baxaraq soruşur.
– General-feldmarşal Bok bu gün səhər mədə yarası deşilmiş halda hospitala çatdırılmışdır. İki
saat əvvəl mənə məlumat verdilər ki, cərrahiyyə əməliyyatı uğurla keçib, – deyə Qalder hesabat
verir.
Hitler kitabın açıq səhifəsini ucadan oxumağa başlayır:
– “Qeyri-mütəşəkkillik artıq qvardiyanı da bürüyüb. Hər addımda əl-ayağını don vurmuş
adamları görmək olardı. Onlar yeriyə bilmir, zəiflikdən, taqətsizlikdən huşlarını itirib yıxılırdılar.
Bu adamlara addım atmağa kömək edəndə, daha doğrusu, zorla irəli sürüyəndə, yalvarırdılar ki,
bizi rahat buraxın. Mən həmin bədbəxtlərdən bəzilərini xilas etməyə cəhd göstərdim, ancaq nə
111
fayda? Onların Qanı qaçmış dodaqları can verməkdə olduqlarını deyirdi. Yol bu binəvaların
meyitləri ilə örtülü idi”. Mən əminəm ki, Klyauzevist və Moltkenin pərəstişkarı və sadiq
davamçısı qraf Kolenkurun gündəlikləri ilə tanış deyil. Fransız ordusunun Moskvadan geri
çəkilməsini çox doğrucul təsvir edən Kolenkuru oxuyun, Brauxiç. Yəqin edəcəksiz ki, bizim
əsgərlər də indi eynilə bu vəziyyətdədirlər. Özü də bu, yeganə bənzəyiş deyil. Biz müharibəni
iyunun 22-də – Napoleondan bircə gün əvvəl başlamışıq və onu eyni nəticə ilə başa vurmaq
imkanı qazanmışıq.
Həqiqətin gözünün içinə dik baxsanız, Brauxiç, dəhşətə gələrsiz:
Qalderlə sizin inadınız sayəsində Almaniya qoşunları müharibənin bütün tarixi ərzində ilk dəfə
olaraq ciddi məğlubiyyətə uğramışlar ki, bunun da nəticələri hadisələrin sonrakı gedişinə mühüm
təsir göstərə bilər. Dediklərimə sübutlar da artıq göz qabağındadır. Türkiyə nəinki bizim
tərəfimizdə müharibəyə qoşulmaqdan imtina etmişdir, hətta alınan məlumatlara görə,
düşmənimizlə ittifaqa girmək barədə gizli danışıqlara başlamışdır. İndiki aviasiya əsrində bu, o
deməkdir ki, Rumıniya neft mədənlərini Aralıq dənizi tərəfdən aviasiya həmlələri nəticəsində
tüstülənən xarabalıqlara çevirmək mümkündür. General Anteneskunun əhval-ruhiyyəsinə bunun
necə təsir göstərəcəyini qabaqcadan deməkdə çətinlik çəkirəm. Bizim özümüzün
mövcudluğumuz isə həmin neft mədənlərindən asılıdır. İqtisadi məsələlər üzrə 139 mənim
müşavirlərim də indi sizin aranızda əyləşib. Onların yekdil fikri belədir ki, Almaniya neft
almasa, müharibəni davam etdirə bilməz.
Nefti isə biz artıq əldə edə bilərdik. Runşted Krımla Donbası tutub, lakin lap bu yaxınlara
qədərki zəfər yürüşlərinin əsas icraçısı Quderianın tankları olmadan
onun Qafqaz neft
mədənlərinə doğru irəliləyişi qeyri-mümkündür. Sizin Moskva yaxınlığındakı avantüranız
nəticəsində biz təkcə tanklardan məhrum olmadıq, həm də təcrübəli sərkərdələrimizi itirdik –
onlar ruh düşkünlüyünə qapılıblar.
Quderian mənim icazəm olmadan qoşunları geri çəkir, Leeb isə Leninqrad cəbhəsinin şimal
hissəsindən geri çəkilməyə icazə istəyir.
Bu gün səhər mən onları komandanlıqdan uzaqlaşdırmışam. Sizin məğlubiyyətiniz müharibənin
əvvəlində əldə etdiyimiz uğurların üstündən qara bir xətt çəkdi.
– Biz Rusiyanın qüvvələrini lazımınca qiymətləndirməmişdik:
hesab edirdik ki, onun 200 diviziyası var. Ancaq indi məlum olur ki, bunların sayı 360-dan artıq
imiş. Biz həmçinin Stalinin Rusiyanın içərilərindən çəkib gətirə biləcəyi ehtiyatları düzgün
dəyərləndirməmişik, – araya çökmüş sükut içərisində Qalder qaşqabaqlı halda sözə başlayır,
lakin fürerin nifrətli baxışları ilə qarşılaşıb dərhal sözünü kəsir.
– Siz dəyərləndirməmisiz, Qalder, biz yox! Siz, Brauxiç və Bok!
– Mən öz qərarım üçün məsuliyyət daşımağa hazıram, – deyə Qalder astadan, lakin qətiyyətlə
dillənir. – Lakin Moskva yaxınlığındakı uğursuzluq yalnız komandanların yanlış hərəkətləri ilə
izah edilmir. Biz tamamilə gözlənilməz maneələrlə qarşılaşdıq. Müdafiədə duranlar özlərinin
strateji baxımdan ümidsiz mövqeyinə qətiyyən əhəmiyyət vermədən, görünməmiş inadkarlıqla
vuruşurdular.
Bu isə bizim planların gerçəkləşdirilməsinə ciddi əngəl törədirdi.