Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
664 oldu. Eləcə də yaponlar. Rusiya hələ ki, bunu dərk etməyib. Bizsə heç dərk etməmişik.
Əbülfəz Elçibəy hakimiyyəti bitdi. Mənim bu namuslu və bədbəxt idealistə səmimi surətdə yazığım gəlir. Bu anlayışın yaxşı mənasında Don Kixot idi (bir az bicliyi olsa da). Zahirən də Don Kixota oxşayırdı, xüsusilə də, Turqut Ozal – Sanço Pansoyla yan-yanaşı qoşa duranda. Hər halda, yazıq ona. Amma dövlət başçısı yazıqlıq duyğuları oyatmamalıdır. Hörmət, ehtiram, heyranlıq, ya da qəzəb, qorxu, nifrət, – hansı duyğu oyadır-oyatsın, bircə gərək xalqın yazığı gəlməsin ona. Yazığın gəldiyi adam sənə də, ölkəyə də rəhbərlik edə bilməz. Amma nə əkərsən, onu biçərsən. Heydər Əliyev həqiqətən zərgər dəqiqliyiylə işlədi. Televizorla siyasi oyunlara, ictimai rəyin hazırlanmasına, taktikasına baxıb heyran qalırdım. Son nöqtəni də bir mollayla keçirilən tədbirdə qoydu (bunu da televiziyayla gördüm). Molla kürsüyə çıxıb: "Şəhidlərirn ruhuna fatihə oxuyacam" – dedi. –Oxu, – dedi Heydər Əliyev. Amma fatihə əvəzinə molla Mutəllibovun dövründən danışmağa başladı, siyasi tövsiyyələr vermək istədi. Görünür, Əliyevi Mütəllibovla dəyişik salmışdı. Davam etdi: "Əbülfəz ona görə yıxıldı ki, Allahsız idi" – dedi. (Əbülfəz yazıq Allahsız imiş? Burda – Türkiyədə onu hətta "köy imamı"- kənd mollası adlandırırdılar). "Birinci yerə İslamı qoymasanız, sizin də aqibətiniz elə olacaq" – dedi molla Heydər Əliyevə. Əliyev kəskin şəkildə onun sözünü kəsdi: – "Sən fatihəni oxu" – dedi. Molla yenə siyasi mövzularda moizələrini davam etdirmək istəyəndə H.Əliyev elə bərkdən öskürdü ki, mollanın sözü boğazında qaldı və dərhal fatihə oxumağa başladı. Azəbaycan tragikomediyasının növbəti səhnəsi belə bitdi. *** Hər xalqla müəyyən bir heyvanın obrazını əlaqələndirirlər – 665 rus ayısı, ingilis şiri, fransız (qall) xoruzu, ispan öküzü. Almanlar donuzu sevir, hindlilər inəyə sitayiş edir, ərəbi dəvəsiz təsəvvür etmək çətindir. Çinlilər ilanı, türklər boz qurdu totemləşdirir. Sovet vaxtında Darvin təliminə görə bizi inandırırdılar ki, meymundan törəmişik. İndi isə deyirlər ki, Boz qurddan əmələ gəlmişik.
Keçmiş qayıdır – elə həmin mədhiyyələr dinmədən, məmnunluqla qəbul edilir.
*** Onun yalnız bicə güclü düşməni var – özü. *** Keçmiş SSRİ-dəki stalinistlərlə xaricdəki stalinistlərin fərqi ondadır ki, birincilər alçaq, ikincilər axmaqdırlar. Birincilər hər şeyi bil-bilə riyakarlıqla bütün bildiklərinə göz yumurlar, ikincilər isə heç nə bilmirlər, ya bilmək istəmirlər. Milyonlarla məhv edilmişlər, güllələnmişlər, sürgünlərə göndərilmiş, məhbəslərə atılmışlar, ölüm düşərgələri – QULAQ… Birincilər: "nə olsun, yuksək məqsəd yolunda bu qurbanlar labüddür" – deyir. İkincilər: "Bizim bundan xəbərimiz yoxdursa, deməli, bunlar olmayıb" – fikrindədirlər. *** Moskvada – senzura tətbiq olunur. Demokratik Qərb riyakarlıqla bundan narazıdır. Yaxşı, mən də senzuranın əleyhinəyəm, amma axı məhz mətbuatın özbaşınalığı bu atmosferi yaratdı, gərginləşdirdi və bütün bunlar Parlamenti topa tutmaqla nəticələndi. Qərb də bunu (yəni topa tutmanı) anlaşıqlı qarşıladı. Qəribədir. Qanlı nəticəni anlamaq, qəbul etmək, amma ona gətirən səbəbləri, hadisələrin gedişatnı başa düşməmək. Rusiyada da, bütün keçmiş SSRİ məkanında da nüvə potensialından daha təhlükəli olan hamının hamıya 666 qarşılıqlı nifrətidir. Bax bu partlaya bilər, daha doğrusu, artıq partlayır. Partlayışı hazırlayan isə məsuliyyətsiz, təhrikçi və təxribatçı mətbuatdır. Odur ki, mətbuata təzyiqlər haqqında təəssüflər riyakarlıqdan başqa bir şey deyil. Ümumiyyətlə, mən get-gedə daha çox dərk edirəm ki, Qərbin demokratiyaya aludəçiliyi daha çox demokratiyanın zahiri, dekorativ atributlarına aiddir. Sxolastik demokratik düşüncə doqmatik totalitarizmdən, ehkamçı kommunist fikir tərzindən az fərqlənir. Əlbəttə, fikir, əqidə azadlığına hörmətlə yanaşmaq lazımdır, amma əgər bu faşizmdirsə, yalnız kimsə həmin əqidəyə tapınır deyə onu məqbul saymaq olarmı? Demokratiyanın və söz azadlığının süyər yeri də elə budur. Mücərrəd şəkilə yozulan söz azadlığı naminə azadlığı o şəxslər də qazanır ki, əslində elə bu azadlığın düşmənidirlər. Demokratiyanın bu anadangəlmə Axilles dabanından istifadə edərək əksəriyyət demokratik quruluşun özünə qarşı çıxa bilər. Çoxluq demokratiya istəmirsə, demokratiyanı zorla qəbul etdirmək – demokratiyadırmı? Bu çıxmazdan çıxış varmı? Məncə, yoxdur. Ancaq intuisiya ilə bu balansın dərk olunmasına ümid bəsləmək olar – yəni diktator-demokratın, həqiqətən də, demokratik dəyərlərə sadiq olduğuna və onlara namusla xidmət etməsinə ümid etmək… Müəyyən dərəcədə Kamal Atatürk bunun örnəyidir. Demokratiyanın diktaturası, ya demokratik diktatura… Yeltsin necə, buna örnək ola bilərmi? Yəni ağlı və iradəsi çatacaqmı ki, bu dəyərləri ilk növbədə özünün ətrafındakılardan qoruya bilsin – axı ətrafında Qraçov kimi acgözlər, Qdlyan kimi fırıldaqçılar, Staravoytova kimi siniklər var ki, hamısı təpədən- dırnağa satılmış adamlardır. Onlar üçün demokratiya yalnız bir oyun kartıdır. O biri tərəfdən də general Lebed kimi mağara adamlarının fikrincə, Rusiyanın imperiya amalı heç də demokratiyaya zidd deyil. Belələrinin zehnində demokratiya patrisilər üçündür (Lebedi patrisi sifətində təsəvvür etmək çətin olsa da). Və bütün başqa xalqların müqəddəratını bir xalq həll
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|