Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
688 2 dekabr 1993 *** Türk jurnalisti İlhan Selcuk "Cümhuriyyət" qəzetində mənə irad tutur ki, bir müsahibəmdə "Qərb bizdən qorxur"-demişəm. Görünür, müsahibəni diqqətlə oxumayıb. Mən "Qərblilər bizdən (yəni İslam Şərqindən) qorxur" deyəndə hərbi gücümüzdən yox, "ağlımızdan" qorxduqlarını nəzərdə tuturdum. Əgər bir müsəlman ölkəsi terrorizmi rəsmi ideologiya kimi qəbul edirsə, başqa bir müsəlman ölkəsi kitabına görə yazıçının qətlinə fitva verirsə, üçüncü müsəlman ölkəsinin naziri deyirsə ki, mənim atom bombam var və onu rəqib ölkənin paytaxtına atacam, Qərb bizdən qorxub çəkinməsin, neyləsin? Təkrar edirəm, gücümüzdən yox, ağılsızlığımızdan qorxurlar, dövlətlərin və xalqların qəbul etdiyi ümumbəşəri anlaq və əxlaq normalarına riayət etməməyimizdən çəkinirlər.
*** Elə kitab var oxuculara mənəvi qida verir, elə kitab var anbarda siçanların qidasıdır.
Kiməsə bir qaşıq artıq tərif payı, kiməsə bir qaşıq az – bütün incikliklər bundan başlanır.
Əsl dostluq günəş, dəniz, ulduzlar kimidir. O mənada ki, illərlə dənizi görməyə bilərsən, amma qayıdıb onu yenə həmin yerində və həmin cür görəcəksən. *** Qəlblə ağıl yaşıd olmur. Ağlımın yüz yaşı var, qəlbim on səkkiz yaşındadır.
689 Ssenari kurslarında təhsil aldığım illərdə İosif Brodskinin məhkəməsinin protokollarını oxudum, onun özüylə isə bir, ya iki il sonra, Repinoda kino seminarı zamanı kurs yoldaşlarım və Brodskinin leninqradlı dostları İlya Averbax və Anatoli Naymanın vasitəsilə tanış oldum. Bu protokolda əks olunmuş ölçüsüz-biçisiz haqsızlıq, ədalətsizlik, insafsızlıq, açıq-aşkar antisemitizm məni elə sarsıtmışdı ki, rastıma çıxan hər yəhudidən üzr istəməyə hazır idim. Bu işə heç bir aidiyyatım və heç bir günahım olmasa da, bütün insanların adından üzr diləmək istəyirdim. Əlbəttə, pis xasiyyətli yəhudilərə də rast gəlmişəm, amma küll olaraq bu xalqın tarix boyu çəkdiyi əzablar qarşısında baş əyirəm. Həm də yəhudilər dərdlərini ağlayıb-sızlamaqla çəkmir, yeri gəldi-gəlmədi taleyindən şikayətlənmir, heç kəsi günahlandırmır, amma bütün sınaq- lardan çıxaraq işləyir, düşünür və qarşılarına qoyduğu məqsədlərə çatır. Bütün bəşəriyyəti yeni kəşflər, yeni ideyalarla zənginləşdirir. Bu xalqın cəsarətinə, ağlına, istedadına və ləyaqətinə hörmət bəsləməklə mən heç də öz millətimi alçaltmıram – başqa xalqın iztirablarına şərik olmaq hər bir xalqın özünün də başını ucaldır.
Bu il – 1997-ci il martın 22-də – Novruz bayramı günü Bakı küçələrində məni çox mütəəssir edən bir halla qarşılaşdım. Küçələrin birində qoca rus qadın azərbaycanlıların milli bayramı günü Azərbaycan dilində dilənirdi. Gör bir vaxt necə dəyişdi. Bir zamanlar öz doğma dilini bəzi azərbaycanlılar özləri belə öyrənmək istəmirdi. "Ürəyim ağrıyır" adlı bir gənclik hekayəm var. Bu hekayədə bir ailə təsvir olunur. Bu ailə üzvlərinin heç biri öz ana dilində danışmır və danışmaq istəmir. Bundan əsəbiləşən qonaq həmin evi tərk edir və acı Bakı küləyinin cövlan etdiyi qaranlıq küçələrdən birində soyuqdan donub bir küncə büzüşmüş qoca qarının Azərbaycan dilində diləndiyini eşidir. İndi gör hər şey necə dəyişib. Azərbaycan bu rus qadını üçün həm vətəndir, həm də vətən 690 deyil (Başqa vətəni də yoxdur). Taleyin qismətiylə doğulduğu yerlərdən çox uzaqlara düşüb, özgə millətin bayramında özgə dilində dilənməyə məcburdur. Elə həmin gün qəbiristanlığa getdik, valideynlərimizin, əzizlərimizin məzarlarını ziyarət etdik. Qəbiristanlıqda da xeyli rus dilənçi vardı (əlbəttə, Azərbaycanlı dilənçilər daha çox idi). Azərbaycanlı dilənçiyə kimsə, nədənsə, üç pomidor verdi və mənim gözlərim qarşısında o, bu üç pomidordan birini rus dilənçiyə verdi. Fağır-füqəra internasionalı? Ya yenidən BÜTÜN ÖLKƏLƏRİN FÜQƏRAYİ-KASIBLARI BİRLƏŞİNİZ? Aman Tanrım. Haçan, axı haçan elə bir dövrdə yaşayacayıq ki, dilənçilik, müharibələr, göz yaşı olmayacaq. İnsanlar iztirab çəkməyəcək, millətlər arasında ədavət qalmayacaq. Ya bu xülyadı? Yox, axı belə yaşayan ölkələr var. Tale niyə bizi belə cəzalandırıb? Həm ötüb keçmiş sovet illərində, həm də indi müstəqillik dövründə?
Paxıllıq, həsəd hər bir insana xasdır, amma bu ziyanlı duyğuları elə rüşeym halında boğmaq üçün gərək daima səndən yaxşı yaşayanlar, səndən xoşbəxt olanlar haqqında yox, səndən pis yaşayanlar, səndən bədbəxt olanlar haqqında düşünəsən.
Haçansa gileylənirdim – yuxu ömrümün əhəmiyyətli və səmərəli saatlarını alır, bu vaxtı daha yaxşı istifadə etmək olardı – işləyə, yaza, oxuya, dostlarla ünsiyyətdə ola bilərdim, bir sözlə, yaşaya bilərdim. Yuxu isə, "Kitabi Dədə Qorqud"da deyildiyi kimi kiçik ölümdür. Amma indi həyatımın ən sakit, ən xoşbəxt saatları yuxuda olduğum vaxtdır, dünyada olmadığım, heç nə eşitmədiyim, hey nə görmədiyim, heç nə oxumadığım, heç kəslə ünsiyyətdə olmadığım dəqiqələrdir – nə mənəvi, ya fiziki ağrı duyuram, nə bir-birindən çətin problemlərlə üzləşirəm. Ayıq vaxtı, oyaq vaxtı duyduğun boşluqdansa yuxunun dərk olunmayan boşluğu daha yaxşıdır. Yatasan, elə hey yatasan. Bir şərtlə ki, heç yuxu
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|