Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
576 edən kütləni bu ideoloji "qəfəsin" içində o vaxta qədər saxlayırlar ki, sərbəst düşünmək, fikir yürütmək tərzinin özü yerli-dibli yoxa çıxsın. Xalqın adından danışmaq səlahiyyətini qazanmaq naminə elə eləməlisən ki, xalqın özü birdəfəlik sussun, ya da dili tutulsun. Belə olduqda, bir də görürsən ki, insan təbiətinə əzəldən xas olan cəhətlər – ikiüzlülük, xəbislik, yalançılıq, çuğulçuluq… gül açdı, gülzar oldu. Bütün bunlar demokratik rejimdə yoxa çıxmır, ancaq həmin şəraitdə bütün bunlar haqqında heç olmazsa, danışmaq mümkündür. Totalitarizm – sükutla xəlvət bağlanan əhd-peymandır. "Böyük demokrat" Leninin təbirincə desək, inqilab yox, demokratiya özünü məhz öz postulatlarından qorumalıdır. Yaxşı ki, türk hərbçiləri, doğrudan da, dahi insan olan, Türkiyəni qurtaran və quran, onun demokratik inkişaf yolunu müəyyənləşdirən və Türkiyənin müdafiə mexanizminin əsaslarını işləyib ortaya qoyan Atatürk ideallarının fədailəridir. Doğrudur, burada etiraz etmək olar ki, Məhəmməd daha böyük insan idi, onun doktrinası əsrlərdən artıqdır ki, ürəklərə hökm edir. Ancaq kim təsdiq edə bilər ki, müasir islam fundamentalistləri tərəfindən təftiş edilən XX əsrin siyasi reallıqları bu gün islam ideyalarına, doğrudan da, uyğun gəlir. Axı konkret tarixi və coğrafi zəmində inkişaf tapan bu din digər tarixi epoxa və coğrafi məkanın meydan oxumasına laqeyd qala bilməz. Bəlkə İslamın zəif damarı ondadır ki, digər dinlərlə müqayisədə o, fərqli tarixi və coğrafi məkana çətin uyuşur (halbuki, bu sözün özündə bir az mənfi çalar olmamış deyil). Konkret şəkildə desək, İslama ayrıca bir din kimi yox, pravoslav, katoliklik və xristian protestantlığı kimi vahid monoteist dinin bir qolu kimi baxmaq olar. Və bu gün Türkiyəni xilafət dövrünə döndərmək istəyənlər əlləri yerdən-göydən üzülmüş xurafatçılar və fanatiklərdir, yaxud Türkiyənin məhvində maraqlı olan xarici qüvvələr tərəfindən yaxşıca ödənc verilən adamlardır. Belə bir tendensiyanın qorxusu ondadır ki, o, çağırış kimi demokratik rejimdən zəncir çeynəyən qüvvələrə ünvanlanıb. İnsanlar
577 etdikləri seçimin səhv olduğunu anladıqları zaman (demokratik oyun qaydaları ilə şərtlənən) artıq çox gec olur. Nəticə etibari ilə isə totalitarizmin qələbəsi ilk növbədə onun fanatiklərinin başında çatlayan bir faciəyə çevrilir – bütün inqilabçı və fundamentalist liderlər bir-birinin ətini yeyir, bunu anlayanda isə gec olur – o zaman həmin adamlar SAVAK-ın, yaxud KQB-nin divarları arasında çürüyürlər. Daha bir cəhət. Antidemokratik rejimlərin üzdə olan fiqurları öz quru canlarını xilas etmək məcburiyyətində qalanda isə nifrət etdikləri demokratik rejimli ölkələrdə siyasi sığınacaq tapırlar. Yaxud, qaçmaq baş tutmadıqda, öz əlləriylə qurduqları rejimin tələsinə düşdükdə ölüm saatını gözləyə-gözləyə indiyə qədər törətdikləri, yol verdikləri səhvləri götür-qoy etməyə azca da olsa vaxt tapırlar, ya da bəxtləri gətirsə, avtomobil, yaxud təyyarə qəzasına düşürlər ki, kədərli aqibətlərinin səbəbini düşünməyə belə macal da qalmır. Nəyə görə inkişaf etmiş Türkiyə İrana təsir göstərmir, xurafatçı İran isə Türkiyənin ictimai təfəkkürünə soxulmaq, orada özünə yer eləmək istəyir? Ona görə ki, demokratiyanı zəif salan faktlar olsa da, içəridən oyulan və gec-tez külü göyə sovrulan totalitar rejimlərdən fərqli olaraq bu quruluşlarda bir sabitlik vardır. Ona görə də totalitar rejimlər zəlzələdəki kimi bir anın içində yerlə-yeksan olur. Axı zəlzələ də adi gözlə görünməyərək yerin təkində illər boyu yığılıb qalır. Qərb demokratiyasına gəldikdə, XX əsrdə özünün stabilliyinə görə o, iki şəxsə borcludur – Stalinə və Hitlerə. Ona görə ki, Çin xunveybinlərinin tərəfdarları tipli qərb intellektualları, məsələn, Sartr, boğaza qədər azadlıq içində olanda anlayırlar ki, onların ölkəsində demokratiyanın alternativi nə ola bilər və şəxsi azadlıqları və həyatları üçün nəylə nəticələnə bilər.
Hər inqilabın ilk döyüşü yaddaşla, tarixlə, mədəniyyətlə, mənəviyyatla apardığı döyüşdür. İnqilab öz xəstəliyini – tarixi yaddaşının skleroz olmasını bütün cəmiyyətə yoluxdurmağa 578 can atır. Bizim gerçəklik – Azərbaycan gerçəkliyi də istisna deyildir. Dünən heç nə olan birisi bu gün hamıdan artıqdır və dünən adı-sanı olanlardan başlayır intiqam almağa. Məlum modeldur – "kökünə qədər dağıdaq, sonra isə…" Nə sonra? Sona nə olacaq ki? Heç nə... Zəlzələdən, dağıntıdan, yaddaşın məhv edilməsindən sonra…
*** Azərbaycanın bugünkü rəhbərlərinə xaricdə vətənimizin layiqli imicini yaratmağın lazım olduğunu izah etmək faydasızdır, onlar hələ bu sözün (imic) özünü anlamırlar. *** Birinci Dünya müharibəsində döyüş dövlətlər arasında aparılırdı, İkinci Dünya müharibəsində – ideologiyalar arasında, indi isə etnoslar arasında. Üçüncü Dünya müharibəsi gedir – Yuqoslaviya, Moldova, Qarabağ, Osetiya, Abxaziya…
Çoxlu fakt və sənədlərin açılmasından sonra başa düşürəm ki, anam necə cəsur qadın olub və ailəsinin başına gələn bütün faciəni bir dəfə də dilə gətirməyərək bizi şərdən-xatadan necə qoruyub. Bu gün xalqımıza qərəz, kin-küdurət yox, tövbə, bağışlama, intiqama susamamaq gərəkdir. *** Bu, Azadlıq meydanıdır, yadıma mitinqlərdən daşan günlər düşür, bir az öncə isə Brejnevin adına keçirilən bayramlarda gecələr boş meydanda səs gücləndiriciləri işə salaraq ümumxalq "sevincini" məşq edirdilər, alqış sədaları, şüarlar… bütün bunlar necə də absurd teatrı xatırladırdı. İstərdim ki, bu meydanda Azadlıq və Məsuliyyətin simvolları kimi (Amerikada olduğu kimi, bir tərəfdə Azadlıq, o biri tərəfdə Məsuliyyətə qoyulan abidələr) iki abidə ucaldılsın – iki çinar əkilsin. Azadlıq Çinarı və Məsuliyyət Çinarı – qoy onlar gözlərimizin önündəcə boy atsınlar, rəmzləri olduqları anlayışlar kimi boyaboy yüksəlsinlər. Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|